AΣΚΗΣΗ: ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ

Μπορούμε να δεχτούμε σήμερα ότι το πολιτικό αίτιο που δίνει ο Θουκυδίδης, η "επιθυμία της εξουσίας" –η ἀρχή, όπως τη λέει ο ίδιος–, που εδράζεται στην πλεονεξία και τη φιλοδοξία της ανθρώπινης φύσης, είναι το πρωταρχικό αίτιο των πολέμων; Πόσο μπορεί να αγνοηθεί ο οικονομικοκοινωνικός παράγοντας και κυρίως οι αντιθέσεις που προέρχονται απ' αυτόν; Δύσκολα θα έβρισκε κανείς σήμερα σοβαρό ιστορικό, οποιασδήποτε ιδεολογικής ή πολιτικής απόχρωσης, που να αμφισβητούσε την πρωταρχική σημασία του παράγοντα αυτού. Πάντως ο εμφύλιος πόλεμος των Κερκυραίων, που χρησίμεψε ως αφορμή στον Θουκυδίδη για την ανάλυσή του, αφήνει να τονιστεί ο παράγοντας αυτός σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Ολοφάνερα πρόκειται για σύγκρουση δύο διαφορετικών κοινωνικών τάξεων: δύο διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, μια πολυαριθμότερη και φτωχή και μια πιο ολιγάριθμη και πλούσια, συγκρούονται. Και η "επιθυμία για εξουσία" της μιας πάνω στην άλλη δεν φαίνεται να έχει άλλη βάση από τα οικονομικά της συμφέροντα, που δεν είναι απλή πλεονεξία, αλλά ένας πραγματικός αγώνας για επιβίωση. Όσα γίνονται τις παραμονές του πολέμου αυτού, η δίκη κυρίως των ὀλίγων και ο φόβος τους για οικονομικό αφανισμό, μας οδηγούν να ερμηνεύσουμε έτσι τον εμφύλιο πόλεμο στην Κέρκυρα (Χρήστος Χρηστίδης)

ΣΥΖΗΤΗΣΤΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, το θεμελιώδες αίτιο των πολέμων είναι ο διαρκής αγώνας για ισχύ, ο οποίος οφείλεται σε τρία, αρχέγονα ένστικτα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τη προσωπική φιλοδοξία, την πλεονεξία, καθώς και τον φόβο. Με βάση αυτά τα ελαττώματα των ανθρώπων, ο Θουκυδίδης καταφέρνει να ερμηνεύσει όλες τις θηριωδίες του πολέμου, από τη σφαγή των ολιγαρχικών στην Κέρκυρα ως και την καταναγκαστική εργασία των εναπομεινάντων Αθηναίων στα λατομεία των Συρακουσών. Κατά τη γνώμη μου, η ανάλυση του πολέμου κατά τον Θουκυδίδη είναι σωστή, καθώς πέρα από την παρουσίαση του φόβου της Σπάρτης για την αυξανόμενη στρατιωτική-πολιτική δύναμη της Αθήνας, σχολιάζει τα παραπάνω ως προϊόν της ανθρώπινης φύσης. Πράγματι, πολλοί σύγχρονοι πόλεμοι, υπό ριζικά διαφορετικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, οφείλονται στην εκδήλωση των τριών χαρακτηριστικών της ανθρώπινης υπόστασης. Για παράδειγμα, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος οφείλεται στον φόβο των Γερμανών για την οικονομική και κοινωνική παρακμή που χαρακτήρισε τον Μεσοπόλεμο, στην εδαφική πλεονεξία που επιδίωκε η κυβέρνηση, καθώς και οι προσωπικές επιδιώξεις του Αδόλφου Χίτλερ και του Εθνικιστικού-Σοσιαλιστικού κόμματος. Το παραπάνω παράδειγμα ενισχύει την αντίληψη ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων δεν έχει υποστεί μεταβολές, μόνο οι συνθήκες υπό τις οποίες εκδηλώνεται. (Ανδρέας Σκούπας)

Η υπόθεση αυτή προσεγγίζει τον κόσμο υπό το πρίσμα του συνόλου των κοινωνιών, οι οποίες έχουν κοινά θεμέλια/παραμέτρους, ιδεολογικές και θεσμικές ορίζουσες, δηλαδή εσωτερική αυτάρκεια. Το δεσποτικό και το ανθρωποκεντρικό. Η ελευθερία είναι απολύτως ασύμβατη με την πρόσληψη της πολιτικής ως δύναμης και, πολλή μάλλον, με την έννοια του πολέμου. Στην άλλη, το διακύβευμα της ελευθερίας, στο μέτρο που καλύπτει επίσης το πεδίο των διακρατικών σχέσεων λειτουργεί απαγορευτικά για τη συγκρότηση και τη διαχείριση του πολιτικού φαινομένου υπό το πρίσμα της ισχύος. Η τυπολογία του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος περιλαμβάνει δύο επάλληλα στάδια στην ανάπτυξή του: στο ένα, το κρατοκεντρικό, κατά το οποίο η ελευθερία εμπραγματώνεται αποκλειστικά στο εσωτερικό των θεμελιωδών κοινωνών (στο κράτος), ενώ στο δεύτερο, η ελευθερία ασκείται στο σύνολο ή, τουλάχιστον, σε ένα ευρύ πεδίο του κοσμοσυστήματος. . Η ελευθερία, ορίζεται ως αυτονομία, δηλαδή ως η δυνατότητα του ανθρώπου να ορίζει τη ζωή του όπως αυτός επιθυμεί. Με άλλα λόγια, στην κρατοκεντρική εποχή του ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος η πολιτική αρμοδιότητα του κράτους δεν διέρχεται τα όριά του, διότι πέραν αυτού δεν συγκροτεί σύστημα. Ώστε, το ζήτημα της ειρήνης εναπόκειται στην «ισορροπία των δυνάμεων». Η εσωτερική αυτή πορεία της Αθηναϊκής πολιτείας θα οδηγήσει στην πρόσληψη και της πολιτικής επίσης ως αυτονομίας, δηλαδή ως του πεδίου εμπέδωσης της καθολικής ελευθερίας των πολιτών της. Στις εξωτερικές της σχέσεις όμως η δημοκρατία αντιστοιχείται με ένα πλήρες «σύστημα» αυταρχικών διευθετήσεων, παρεμβάσεων και πολεμικών αναμετρήσεων με κορυφαία εκείνη του ολοκληρωτικού κοσμοσυστημικού πολέμου που αποκλήθηκε Πελοποννησιακός . (Σκόπι Νικολίν)

Ο Θουκυδίδης στην προσπάθειά του να βρει τις αιτίες του πολέμου αναφέρεται στην έντονη διαμάχη των δύο πολιτικών παρατάξεων (ολιγαρχικών και δημοκρατικών), η οποία εκδηλώθηκε αρχικά με αφορμή τα γεγονότα που συνέβησαν στην Επίδαμνο, καθώς στην συνέχεια επεκτάθηκαν στην πόλη της Κέρκυρας, προκαλώντας ταραχή, σύγχυση και πανικό. Η διαμάχη όμως, ουσιαστικά, ξεκινά με τους ολιγαρχικούς που καταγγέλλουν τον Πειθία, ότι προσπαθεί να προσαρτήσει στην Κέρκυρα στην Αθηναϊκή συμμαχία και τον εισάγουν σε δίκη, για προδοσία. Ο Πειθίας αθωώνεται, αλλά και αυτός από την μεριά του, ψυχρά και εκδικητικά ενεργώντας, καταγγέλλει πέντε πλουσιότατους αριστοκράτες για παράνομο πλουτισμό και ιεροσυλία, λόγω της εκμετάλλευσης του βανδαλισμού των ιερών και πετυχαίνει την καταδίκη τους με βαρύτατο πρόστιμο. Τότε, οι ολιγαρχικοί σταδιακά αρχίζουν συνειδητοποιούν ότι έχουν συντελεστεί κοινωνικές διαφοροποιήσεις και έχει αρχίσει ο εκδημοκρατισμός των πολιτικών θεσμών. Στη συνέχεια, οι ολιγαρχικοί δολοφονούν τον Πειθία, για να μην ισχύσει ο νόμος, που θα επέτρεπε στους καταδικαζόμενους να πληρώσουν το πρόστιμο. Απώτερος σκοπός, βέβαια, της δολοφονίας του Πειθία ήταν να «αποκεφαλιστεί» η δημοκρατική παράταξη, επειδή ο Πειθίας αποτελούσε απειλή προς τους ολιγαρχικούς, οι οποίοι πίστευαν ότι θα μπορούσε να πείσει τον λαό να συμμαχήσει με η Κέρκυρα με την Αθήνα, ώστε να δημιουργηθεί αναταραχή και να τρομοκρατηθεί το πλήθος, το οποίο βλέποντας να δολοφονείται ο ηγέτης τους, οι ολιγαρχικοί θα είχαν ένα σημαντικό πλεονέκτημα από μεριάς τους, καθώς οι δημοκρατικοί θα υποχωρούσαν και θα έχαναν την εξουσία. Τέλος λοιπόν ο Θουκυδίδης θεωρεί ένα από τα κύρια αίτια του πολέμου η δίψα για εξουσία, συμπεριλαμβανομένου και όλων των προνομίων της. (Eλένη Φίλιππα)

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η επιθυμία της εξουσίας, η οποία εδράζεται στην πλεονεξία και τη φιλοδοξία, είναι το πρωταρχικό αίτιο των πολέμων. Ως ανθρωπότητα, έχουμε συμπαιράνει πολλές φορές τη σημασία που έχει για τον άνθρωπο το συναίσθημα της δύναμης και της κυριρχίας, καθώς και μέχρι πού μπορεί να φτάσει για να επικρατήσει. Χιλιάδες χρόνια πριν, οι διαμάχες για την επικράτηση, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ίσως «απλούστερες» από αυτές που βιώνουμε σήμερα, καθώς ο δυνατότερος κυριαρχούσε, ενώ ο πιο αδύναμος έπεφτε υποχείριο των ανωτέρων και αντικείμενο εκμετάλλευσης. Ήταν λοιπόν επόμενο, ο καθένας να κυνηγάει την εξουσία, μιας και ήταν αυτή το κλειδί για την επικράτηση, προβαίνοντας πολλές φορές σε ακραίες πράξεις, πολεμικής κυρίως φύσεως, για την επίτευξη του στόχου αυτού. Επομένως, η επιθυμίατης εξουσίας αποτελούσε πράγματι, πρωταρχικό αίτιο των πολέμων της εποχής. Μπορούμε όμως να πούμε πως κάτι τέτοιο ισχύει μέχρι και σήμερα; Είναι δυνατόν ο άνθρωπος, ένα ον με τεράστια εξέλιξη, να προβαίνει σε διαμάχες για τους ίδιους λόγους που προκαλούσε πολέμους πριν από 2.500 χρόνια; Αν κοιτάξουμε λίγο τις ανάγκες των ανθρώπων στις μέρες μας, θα διαπιστώσουμε, ότι το μεγαλύτερο μέρος τους έχει κάποια σχέση με τα χρήματα, και πως η οικονομία παίζει έναν πρωτεύοντα ρόλο στις ζωές όλων. Από τον κάθε «μικρό» άνιρωπο, που παλεύει να μπει σε ένα καλό πανεπιστήμιο έτσι ώστε να μπορέσει να έχει μία αξιόλογη επαγγελματική αποκατάσταση, και άρα ένα καλό εισόδημα, μέχρι και την πιο ισχυρή χώρα που λαμβάνει τις πολιτικές αποφάσεις της με κύριο γνώμονα το χρηματικό κέρδος, βλέπουμε πως η αξία της οικονομίας είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Αν όμως εμβαθύνουμε λίγο παραπάνω στο θέμα, θα διαπιστώσουμε ότι οι σχέσεις μεταξύ οικονομίας και εξουσίας είναι στενά συνδεδεμένες. Κάποιος που διαθέτει περισσότερα χρήματα, έχει και περισσότερες δυνατότητες, περισσότερη δύναμη, και επομένως περισσότερη εξουσία. Διαπιστώνουμε έτσι, ότι αυτό που ο άνθρωπος αναζητεί από την αρχή της δημιουργίας του, είναι η εξουσία, μεταμφιεσμένη κάθε φορά σε κάτι διαφορετικό. Κάποτε η εξουσία αυτή μεταφραζόταν σε ένα καλό όνομα μίας οικογένειας, σήμερα στην οικονομική κατάσταση του εκάστοτε ατόμου ή της εκάστοτε χώρας και αύριο ποιός ξέρει σε τι. Θα έλεγε κανείς πώς είναι στη φύση του ανθρώπου να αποζητά την επιβεβαίωση της εξουσίας και συνεπώς και της επικράτησης, αλλά τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη αυτού, είναι αποκλειστικά στο χέρι του εκάστοτε ανθρώπου και στο όριο που θέτει εκείνος στον εαυτό του. (Mελίνα Χριστακοπούλου)

Όπως γνωρίζουμε, ο Θουκυδίδης αναφέρεται αρκετά στα αίτια τα οποία κατα την γνώμη του, οδηγούν σε πόλεμο. Τα αίτια λοιπόν σύμφωνα με εκείνον, είναι η άγρια ανθρώπινη φύση, όπως και οι έντονες κοινωνικές/ταξικές και επομένως οικονομικές διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους. Συγκεκριμένα, όσων αφορά τον πόλεμο μεταξύ Δημοκρατικών και Ολιγαρχικών, μιλάει για το γεγονός ότι οι Ολιγαρχικοί,(Σπαρτιάτες) ένοιωθαν μεγάλη πίεση και ανασφάλεια με την οικονομική και εδαφική ισχύ,που αποκτούσαν οι Δημοκρατικόι (Αθηναίοι). Αυτός ο φόβος λοιπόν που απέπνεε η Αθηναϊκή εξάπλωση στους Σπαρτιάτες, οδήγησε στην σύγκρουση των δύο πόλεων. Έπειτα, οι σύμμαχοι των Αθηναίων, όπως και των Σπαρτιατών, αποφάσισαν να εμπλακούν στις διαμάχες καθαρά από συμφέρον (κυρίως πολιτικό, δηλαδή να επικρατήσει το πολίτευμα που επιθυμούν και φυσικά για οικονμικούς λόγους). Κατά την γνώμη μου, ο Θουκυδίδης δεν θα μπορούσε να είναι πιό κοντά στην πραγματικότητα. Μελετώντας τα αίτια πολέμων, ακόμα και αρκετό καιρό μετά την εποχή του Θουκυδίδη, θα παρατηρήσουμε πως ουσισαστικά είναι οχτώ τα αίτια όλων των πολέμων που έχουμε δει μέχρι τώρα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως κάθε πόλεμος είναι αποτέλεσμα όχι μόνο ενός αιτίου,αλλά ενός συνόλου αυτών. Οικονομικό Κέρδος: (Χειμερινός Πόλεμος 1939-1940) Εδαφικό Κέρδος: ( Αμερικανικός- Μεξικανικός Πόλεμος 1846-1848, Σερβο-Βουλγαρικός Πόλεμος 1885-1886) Θρησκεία/ Πολίτευμα: ( Γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι 1991-1999, Πόλεμος Πακιστάν-Ινδία, Πελοποννησιακός Πόλεμος 431 π.Χ- 401 π.Χ) Εθνικισμός : ( 1ος Παγκόσμιος 1914-1918) Εκδίκηση : ( 2ος Παγκόσμιος 1939-1945) Επανάσταση: (Ελληνική Επανάσταση 1821-1830,Αμερικανική Επανάσταση 1775-1783, Γαλλική Επανάσταση 1789-1799) Εμφύλιος: (Ελληνικός 1946-1949,Αμερικανικός 1861-1865,Ρωσσικός 1917-1922,Κορεατικός 1950-1953,Ισπανικός 1936-1939) Άμυνα: (Πόλεμος Ιράν-Ιράκ 1980-1988) Όπως φαίνεται και από τα παραπάνω, τα αίτια των πολέμων Αθήνας-Σπάρτης, για τα οποία ο Θουκυδίδης μας δίνει αρκετές πληροφορίες,δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από εκείνα που έχουν οδηγήσει σε πόλεμο στην σύγχρονη εποχή. Ο πόλεμος μεταξύ των Δημοκρατικών και των Ολιγαρχικών με τον οποίο ασχολούμαστε τώρα, ουσιστικά είχε αμυντικό όπως και επαναστατικό χαρακτήρα. Έγινε και για οικονομικό όπως και για εδαφικό κέρδος και κυρίως, για το ποιό πολίτευμα θα επικρατούσε. Θα μπορούσε βέβαια κανείς να υποθέσει πως υπήρχε και ένας τόνος εκδίκησης από την μεριά των Σπαρτιατών. Από τα παραπάνω λοιπόν, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι σχεδόν όλοι οι πόλεμοι στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι αρκετά κοινοί μεταξύ τους. Επομένως, ο Θουκιδίδης έπεσε πολύ μέσα όταν είπε πως οι πόλεμοι οφείλονται μερικώς στην ανθρώπινη φύση και μερικώς στην ανισότητα των κοινωνικών τάξεων. Αρχικά η ανάγκη για εξουσία και δύναμη φαίνεται να είναι κάτι που οι άνθρωποι είχαμε από πάντα. Η ανάγκη αυτή λοιπόν, κάνει τους ανθρώπους να έρχονται σε διαμάχη με σκοπό να κατακτήσουν έδαφος και να αποκτήσουν εξουσία. Επιπροσθέτως, όταν οι άνθρωποι αδικούνται, όταν δηλαδή υπάρχει μεγάλο κενό ανάμεσα στην οικονομία και στην ποιότητα της ζωής των κοινωνικών τάξεων, υπάρχουν εξεγέρσεις.Επαναστάσεις, εμφύλιοι κτλ είναι το αποτέλεσμα της ανισώτητας αυτής. Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως τα αίτια που οδήγησαν στις διαμάχες Αθηναίων-Σπαρτιατών, δεν διαφέρει πολύ από πολέμους όπως ο 1ος -2ος Παγκόσμιος, γνωστές επαναστάσεις και άλλους γνωστούς πολέμους. (Mαρία-Δήμητρα Παρρή)

Όπως έχει αναφερθεί από την αρχή, η βαθύτερη αιτία του Πελοποννησιακού πολέμου, είναι η διαρκώς αυξανόμενη δύναμη της Αθήνας και ο φόβος των Σπαρτιατών για την κυριαρχία μιας Αθηναϊκής ηγεμονίας σε όλον τον τότε κόσμο. Αυτό αναφέρεται και στο απόσπασμα του Χρήστου Χρηστίδη, που όπως λέει, η επιθυμία της μιας τάξης, να εξουσιάσει την άλλη, ήταν είναι και θα είναι επίκαιρη. Προς απόδειξη όλων αυτών, μπορεί να αναφερθεί και η κατάσταση που επικρατούσε στην Κέρκυρα, με την εμφύλια διαμάχη που είχε ξεσπάσει μεταξύ ολιγαρχικών και δημοκρατικών. Πρόκειται δηλαδή για μία διένεξη, που βαθύτερο αίτιο είχε την επιθυμία για εξουσία, την πολιτική επιβολή της μιας παράταξης ενάντια στην άλλη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πώς οι αντιμαχόμενες πλευρές, άνηκαν στον ίδιο λαό, με την ίδια γλώσσα, τα ίδια ήθη και έθιμα και που κατοικούσαν στον ίδιο τόπο. Τελικά παρατηρούμε πως αυτό συμβαίνει ακόμα και σήμερα, σε μεγαλύτερη κλίμακα, με τους επεκτατικούς πολέμους των κρατών, κάτι που δείχνει πως η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει. (Mαρία Βασιλάκη)

ΕΡΩΤΗΣΗ................................................................Μπορούμε να δεχτούμε σήμερα ότι το πολιτικό αίτιο που δίνει ο Θουκυδίδης, η "επιθυμία της εξουσίας" –η ἀρχή, όπως τη λέει ο ίδιος–, που εδράζεται στην πλεονεξία και τη φιλοδοξία της ανθρώπινης φύσης, είναι το πρωταρχικό αίτιο των πολέμων; ....................................................................... ΑΠΑΝΤΗΣΗ............................................................... Μπορούμε να το δεχτούμε και για σήμερα, ναι. Η πολιτική συνδέεται με την οικονομία. Δεν γίνονται πλέον πόλεμοι με πολιτικά συμφέροντα. Πάντα τα συμφέροντα είναι οικονομικά, διότι όταν ένας πολιτικός έχει καλή οικονομία, αυτό ισχυροποιεί την πολιτική του θέση. Αυτό το σύστημα, δυστηχώς λόγω των εγωιστικών τάσεων πολλών ηγετών, έχει φέρει πολλές καταστροφές και πολλά κακά, αφού ένας τρόπος να ισχυροποιηθούν οικονομικά πολιτικοί ηγέτες, είναι ο πόλεμος. Για αυτό επίσης, συνήθως θα στραφούν ενάντια μικρότερων κρατών, που μπορεί να προσφέρουν πολύτιμους ενεργειακούς πόρους και να δεν αποτελούν απειλή. Βέβαια, να μην ξεχνάμε και ότι υπάρχουν πολλά άλλα αίτια, κάποια από αυτά είναι η έλλειψη εξουσίας ή οι ρατσιστικές ιδεολογίες πολλών ανθρώπων. (Βασίλης Χαρωνίτης)

Ο κύριος λόγος που γινόταν αυτός ο πόλεμος ήταν ώστε μία από τις δύο πολιτικές ιδεολογίες να κυριαρχήσει, είτε αυτή ήταν η Δημοκρατία είτε η Ολιγαρχία. Άμα δεν υπήρχαν διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά πολιτεύματα, τότε γιατί να υπάρξει πόλεμος εξ’ αρχής, μίας και οι αρχές θα άρμοζαν και στις αρεσκείες των δύο πλευρών; Από την άλλη μερία η κακουργία, που θεωρείται σύμφωνα με τον Θουκυδίδη ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, παίζει επίσης έναν μεγάλο -ίσως και τον μεγαλύτερο- ρόλο στην εξέλιξη του πολέμου και των απωλειών. Συμπερασματικά, ο Θουκυδίδης έχει, κατά την γνώμη μου, απόλυτο δίκαιο και στα 2 αίτια του εμφύλιου αυτού πολέμου. (Eρμής Τσάβος)

Το παραπάνω απόσπασμα αφορά τις αφορμές ενός εμφύλιου πολέμου και για το ποιος θα πάρει την εξουσία. Αυτό είναι κάτι που απασχολεί τον άνθρωπο από πολύ παλιά. Στα Κερκυραικά, παρατηρούμε τη διαμάχη δύο πολιτικών τάξεων, των ολιγαρχικών [ολιγάριθμοι και πλούσιοι] και των δημοκρατικών [πολυάριθμοι και φτωχοί]. Έτσι όπως το καταλαβαίνω, η αιτία φαίνεται να είναι κάποιοι οικονομικοί λόγοι που προκαλούν την κοινωνική σύγκρουση. Ίσως όμως η πραγματική αιτία να είναι άλλη και είναι βαθιά. Νομίζω πως έχει να κάνει με την ψυχολογική ανασφάλεια που νιώθει ο άνθρωπος, λόγω της ανώριμης προσωπικότητάς του. Αυτό τον κάνει να γίνεται επιθετικός και πολύ βίαιος. Την ανασφάλεια αυτή νομίζει ότι θα την ξεπεράσει αν αποκτήσει χρήματα και εξουσία. Ο στόχος λοιπόν, γίνεται φανερά οικονομικός. Από την μία πλευρά, ο φτωχός προσπαθεί να αποκτήσει τα χρήματα ή την εξουσία που του έχουν στερήσει οι πλούσιοι και, από την άλλη πλευρά, ο πλούσιος να σώσει την περιουσία του ή την εξουσία του από τον φτωχό που θέλει να του την πάρει. Ο άνθρωπος θέλει να έχει τον έλεγχο των άλλων συνανθρώπων του και γενικότερα των καταστάσεων που υπάρχουν και δημιουργούνται συνεχώς γύρω του για να νιώθει ασφαλής. Έτσι, δημιουργείται ένας πόλεμος εξουσίας ανάμεσα σε δύο πλευρές, που για την κάθε μία γίνεται αγώνας επιβίωσης. Όποιος βγει ο νικητής της σύγκρουσης θα κυριαρχήσει. Αυτό, νομίζω, πως ήταν το πραγματικό κίνητρο που έγινε και ο συγκεκριμένος εμφύλιος πόλεμος. Η ανασφάλεια αυτών των ανθρώπων κατέληξε σε μία ακόμη ‘ηρωική΄ σφαγή. (Φωτεινή Ξεπαπαδάκου)

Στον εμφύλιο της Κέρκυρας αντιμάχονται δύο παρατάξεις, δύο κοινωνικές ομάδες, οι δημοκρατικοί (δήμος, το πλήθος), οι οποίοι είχαν περιορισμένη οικονομική και κοινωνική δύναμη και οι ολιγαρχικοί (οι ολίγοι, οι αριστοκρατικοί), που είχαν όλα τα προνόμια. Η Κέρκυρα είχε ολιγαρχικό πολίτευμα, διαμορφωμένο κατά το πρότυπο της Κορίνθου. Η παραπομπή του Πειθία, κεφάλαιο 70 (που ήταν αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης) σε δίκη από τους αντιπάλους του, ολιγαρχικούς δείχνει το αγεφύρωτο χάσμα και την οξύτατη πολιτική αντιπαράθεση, που υπήρχε ανάμεσά τους, η οποία οδήγησε σε εμφύλια διαμάχη το νησί. Αμφότεροι καταφεύγουν σε όλα τα μέσα, για να επικρατήσουν ( στρατολόγηση δούλων και εμπρησμοί- κεφάλαιο 74). Οι ολιγαρχικοί από τη μία μεριά προσπαθούν με κάθε τρόπο να καταλύσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και να μην χάσουν τα προνόμιά τους και από την άλλη οι δημοκρατικοί προσπαθούν να ανατρέψουν τους ολιγαρχικούς, αλλά και να τους εξαφανίσουν ως παράταξη. Διότι, στο κεφάλαιο 81 επικρατεί ο θάνατος, ο οποίος εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Βλέπουμε, λοιπόν, εκτελέσεις, σφαγές, θανατικές καταδίκες, αλληλοσκοτωμούς, απαγχονισμούς, ακόμα και σε ιερούς χώρους. Οι δημοκρατικοί ισχυρίζονται ότι φόνευαν τους ολιγαρχικούς, που αποπειράθηκαν να καταλύσουν τη δημοκρατία. Όμως, αυτό ήταν το πρόσχημα, διότι τα βαθύτερα αίτια δεν ήταν μόνο πολιτικά, αλλά και κοινωνικοοικονομικά, δηλαδή προσωπική έχθρα και χρέη. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι οι δημοκρατικοί, που όφειλαν χρήματα στους ολιγαρχικούς, ήθελαν να σκοτώσουν τους οφειλέτες τους, για να μην τους τα επιστρέψουν. (Κορίνα Παπαλουκά)

Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, οι πόλεμοι δεν έχουν σταματήσει ούτε στιγμή, πάντοτε σε κάποιο μέρος της γης άνθρωποι χάνονται άδικα για συμφέροντα άλλων. Μπορεί οι πόλεμοι να ξεκινούν με διαφόρων ειδών αφορμές, αλλά η αιτία είναι πάντα η ίδια, η εξουσία και τα χρήματα. Είτε μιλάμε για την εποχή του Θουκυδίδη, είτε μιλάμε για τη σημερινή εποχή, ο άνθρωπος πάντα έχει ανάγκη να κυριαρχήσει έναντι του άλλου. Αυτό τον κάνει να νιώθει ασφαλής, σημαντικός και ίσως τον βοηθάει να βρει το νόημα στη ζωή του. Οι φόβοι, οι σκέψεις και οι ανησυχίες δεν αλλάζουν με τα χρόνια, γι’ αυτό κιόλας ο Θουκυδίδης είναι διαχρονικός. Πάντα ο άνθρωπος τείνει να στέκεται στις δικές του ιδεολογίες και στα δικά του συμφέροντα χωρίς να κοιτάει γύρω του, χωρίς να δέχεται να ακούσει κάτι διαφορετικό από τα πιστεύω του. Η δυνατότητα του ανθρώπου να κυριαρχήσει μπορεί να τον μεθύσει, να τον κάνει ανεξέλεγκτο και να τον οδηγήσει σε φρικτά εγκλήματα. Μπορεί να θυσιάσει τα πάντα, ακόμα και ψυχές συνανθρώπων του, ώστε να εκπληρώσει τον στόχο του. Αυτό θεωρώ πως κρατάμε τελικά από τον Θουκυδίδη, το ότι οι άνθρωποι ουσιαστικά έχουν παραμείνει οι ίδιοι, πως αυτά που συνέβαιναν τότε, συμβαίνουν και τώρα και πως μόνο μέσα από τη βαθειά γνώση της Ιστορία μπορούμε να αποκτήσουμε τη σοφία και τα πνευματικά εφόδια που απαιτούνται για να αποτρέψουμε ένα σοβαρό συμβάν. (Ίρις Παπαθεοδώρου)