Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΗ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ, των αποφοίτων μας Σ. Κοτσικόνα, Σταμ. Φουρλεμάδη και Κων/νας Τσιακάλου

Εργασία για την εκπαιδευτική εκδρομή στη Φλωρεντία, 25/3-31/3

Εισαγωγή Η Γλυπτική είναι η αρχαιότερη και πιο καθολική τέχνη. Ο προορισμός της αρχικά ήταν θρησκευτικός και αργότερα μνημειακός και διακοσμητικός, ενώ από τις απαρχές της συνδέεται στενά με την ανθρώπινη μορφή. Η Γλυπτική υπήρξε, και στην περίοδο της Αναγέννησης, μία τέχνη της πρωτοπορίας, που συχνά άνοιξε το δρόμο στη ζωγραφική και σε άλλες μορφές τέχνης. Μεταξύ των φλωρεντινών σκαπανέων της Αναγέννησης τουλάχιστον δύο υπήρξαν γλύπτες (ο Φιλίππο Μπρουνελλέσκι και ο Ντονατέλλο) και οι καλλιτεχνικές τους κατακτήσεις υπήρξαν μία διαρκής πηγή έμπνευσης για τις επόμενες γενιές. Από τα τέλη του 19ου αιώνα η ιστορία της γλυπτικής σηματοδοτείται από μια διαδοχή ρήξεων, που έχουν δύο σημαντικές συνέπειες: μια δύσκολη πρόσληψη από το κοινό και μια εξαιρετική ανανέωση καθ' όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η δυτική παράδοση της γλυπτικής ξεκίνησε στην αρχαία Ελλάδα. Κατά την διάρκεια της κλασσικής εποχής δημιουργήθηκαν μεγάλα αριστουργήματα. Ύστερα στον Μεσαίωνα η γοτθική γλυπτική επιχείρησε να εκφράσει την ιδεολογία του χριστιανισμού και να την περάσει στον κόσμο. Αργότερα στην αναγέννηση τα κλασικά μοντέλα αναβιώνονται. Έπειτα εμφανίζεται η μοντερνιστική γλυπτική που έχει εντελώς διαφορετικό τρόπο σκέψης. Δεν έχει ως επίκεντρο το ανθρώπινο σώμα, αλλά εκπροσωπεί αντικείμενα κλπ, πράγμα που στις προηγούμενες εποχές δεν συνέβαινε. Ουσιαστικά η γλυπτική είναι ο κλάδος των εικαστικών τεχνών ο οποίος λειτουργεί σε τρισδιάστατο χώρο. Από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση Ο Χριστιανισμός ήταν η κινητήρια δύναμη στην Μεσαιωνική Ευρώπη, όπως επίσης ήταν και στην Μεσαιωνική γλυπτική. Στην πραγματικότητα, όμως, η δράση της γλυπτικής στην πρώιμη μεσαιωνική περίοδο ήταν μάλλον σπάνια. Τα δείγματα που έχουμε από εκείνη την εποχή είναι κυρίως αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν για τη θρησκευτική λατρεία, όπως βωμοί και δισκοπότηρα. Οι γλύπτες στις αρχές του Μεσαιωνικού κόσμου συνήθιζαν να χρησιμοποιούν λεπτό ελεφαντόδοντο για την δημιουργία περίπλοκων αγαλματίδιων του Ιησού, της Παναγίας και των Χριστιανικών αγίων, καθώς και για ανάγλυφα για βωμούς. Σιγά σιγά, στην τέχνη της πρωτοαναγέννησης, εμφανίζονται νέα καλλιτεχνικά ρεύματα (όπως π.χ. αυτό του νατουραλισμού) τα οποία συνυπάρχουν με το παλιό μεσαιωνικό στυλ. Την περίοδο της Αναγέννησης στην γλυπτική ανοίγουν νέοι ορίζοντες. Όπως φανερώνει και η λέξη «αναγέννηση», η περίοδος αυτή ήταν στα σίγουρα περίοδος καινοτομίας, επαναπροσδιόρισης και αναθεώρησης πολλών πραγμάτων. Ανακαλύπτεται εκ νέου η κλασική τέχνη του αρχαίου κόσμου και της δίνεται μια νέα πνοή. Ακολουθώντας τα πρότυπα των αρχαίων μοντέλων, οι αναγεννησιακοί γλύπτες επιχείρησαν να επιτύχουν αρμονία, ισορροπία, σταθερότητα και ρεαλισμό στα έργα τους. Μελέτησαν προσεκτικά το ανθρώπινο σώμα και προσπάθησαν να το παρουσιάσουν με όλη την φυσική και μεμονωμένη δόξα του. Τα θέματα των γλυπτών όμως παρέμεναν ακόμα σε θρησκευτικό χαρακτήρα. Οι εκκλησίες πια γέμισαν με περίτεχνα σκαλιστά αρτοφόρια, άμβωνες, τάφους, βωμούς, βαπτιστικές κολυμπήθρες και αγάλματα. Όσο όμως μάθαιναν περισσότερα για την κλασσική τέχνη, οι γλύπτες άρχισαν να δουλεύουν επίσης σε μορφές του παγανιστικού παρελθόντος, συμπεριλαμβανόμενα αγάλματα ιππασίας (άλογο και αναβάτης), προτομές και ανδρικά γυμνά. Πια η τέχνη δεν ήταν μόνο για τις εκκλησίες. Η Αναγέννηση έφερε την τέχνη στα σπίτια των ανθρώπων, ιδίως αυτών που διέθεταν μεγάλο πλούτο και μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά το να αναθέσουν σε καλλιτέχνες να δημιουργήσουν διακοσμήσεις για τις εσοχές, τους τοίχους, τα ταβάνια, τα τζάκια του σπιτιού τους, όπως ακόμα και για σιντριβάνια. Καθώς η Αναγέννηση προχώρησε στον 16ο αιώνα οι γλυπτικές μορφές ξεκίνησαν να αλλάζουν λίγο. Οι γραμμές μεγάλωσαν ακόμα περισσότερο, οι στάσεις ήταν πιο πολύπλοκες και ο σχεδιασμός πιο περίτεχνος. Οι γλύπτες άρχισαν να παίζουν με τις ανατομίες των δημιουργιών τους, καθιστώντας τα άκρα τους μακρύτερα και τους μυς τους πιο καθορισμένους. Η πολυπλοκότητα ήταν το κλειδί και η κομψότητα και το στυλ άρχισαν να υπερισχύουν και να υποβαθμίζουν τον ρεαλισμό. Αυτό το νέο ύφος έγινε γνωστό ως «Μανιερισμός». Ύφος, είδη και ρεύματα της φλωρεντινής γλυπτικής Όπως συμπεραίνουμε από τα παραπάνω, κατά το μεσαίωνα η γλυπτική και η ζωγραφική θεωρούνταν απλές ¨μηχανικές τέχνες¨ που υπηρετούσαν την αρχιτεκτονική. Κανένας γλύπτης, εκτός εξαιρέσεων, δεν υπέγραφε ή σφράγιζε τα έργα του. Οι γλύπτες ήταν τεχνίτες και όχι καλλιτέχνες. Με τον ουμανισμό άρχισε να διαμορφώνεται μία αντίληψη για τον καλλιτέχνη , σαν μορφή διανοούμενου, που δεν ασκεί μία τέχνη αποκλειστικά ¨μηχανική" αλλά μία "ελευθέρια τέχνη¨ που στηριζόταν στα μαθηματικά, τη γεωμετρία, την ιστορική γνώση, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία. Η γλυπτική της Αναγέννησης απελευθερώνεται από την αρχιτεκτονική και αποκτά την αυτοτέλεια που είχε επιτύχει στην αρχαιότητα. Τα γλυπτά έργα της εποχής δεν εξυπηρετούν αποκλειστικά διακοσμητικούς σκοπούς στην αρχιτεκτονική, αλλά αποκτούν τα ίδια καλλιτεχνική οντότητα. Γενικότερα στην Αναγέννηση αρχίζει να κυριαρχεί το Μνημείο που ουσιαστικά είναι άγνωστο στο Μεσαίωνα, και αποκτά ιδιαίτερη σημασία το ταφικό μνημείο, το οποίο διαιωνίζει τη δόξα του νεκρού. Τα θέματα που ενδιαφέρουν τους καλλιτέχνες αλλά και τους χορηγούς τους είναι βιβλικά , ιστορικά και στρέφονται κυρίως προς την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία. Το γυμνό σώμα, που στο μεσαίωνα το να αποτυπωθεί από έναν καλλιτέχνη θεωρούταν αισχρό και ανήθικο, τώρα αναδεικνύεται μέσα από τα έργα τέχνης και στο προσκήνιο επανέρχεται η προτομή. Οι αναλογίες των γλυπτών είναι συνήθως ανθρώπινες αλλά υπάρχουν και υπερμεγέθη αγάλματα. Μέσα από τα γλυπτά κυρίως της πρώιμης αλλά και της όψιμης αναγέννησης φαίνονται και οι κοινωνικές αλλαγές της εποχής. Για παράδειγμα, ένα θέμα που ενέπνευσε τον Donatello και πολλούς άλλους καλλιτέχνες, ο Δαβίδ, εφόσον ήταν αυτός που κατάφερε να απαλλάξει τον ίδιο και τους γύρω του από τον ζυγό του Γολιάθ, θεωρείται σύμβολο ελευθερίας και δημοκρατίας . Το κύριο υλικό που χρησιμοποιείται είναι ο μπρούτζος, πράγμα που διαφοροποιεί την αναγέννηση από άλλες εποχές κατά τις οποίες δεν ήταν ευρέως διαδεδομένος. Ένα από τα κύρια ρεύματα της εποχής εκείνης ήταν ο νατουραλισμός. Νατουραλισμός ουσιαστικά είναι η πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας χωρίς κανένα ψεγάδι. Μανιερισμός: Με τον όρο Μανιερισμός (ιταλ.: Manierismo) εννοείται το καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε κατά την τελευταία περίοδο της Αναγέννησης και ειδικότερα το χρονικό διάστημα, από τη δεκαετία του 1520 ως το 1600 περίπου. Ανάμεσα στα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Μανιερισμού στη ζωγραφική είναι η πολυπλοκότητα στη σύνθεση, η επιτήδευση στην απόδοση της ανθρώπινης έκφρασης καθώς και η κατάργηση των αρμονικών αναλογιών της Αναγέννησης, πολλές φορές μέσω της επιμήκυνσης των ανθρώπινων χαρακτηριστικών ή με τη χρήση εξεζητημένων στάσεων. Σε αντίθεση με τα αναγεννησιακά ιδεώδη, τα οποία αναζητούσαν την ρεαλιστική απεικόνιση των φυσικών αναλογιών, οι εκφραστές του μανιερισμού απεικονίζουν υπερβολικά παραμορφωμένες φιγούρες προκειμένου να καλλιεργηθεί μία συναισθηματική ένταση. Επιπλέον, οι "καθαρές" φόρμες της Αναγέννησης εγκαταλείπονται, καθώς συχνά το κυρίως θέμα προβάλλεται σε δεύτερο πλάνο μετατοπίζοντας τη δράση αλλού και δημιουργώντας την αίσθηση της σύγχυσης. Εν συντομία, μανιερισμός είναι η απόλυτη ισορροπία μεταξύ των στοιχείων της φύσης και της μανιέρας (=τρόπου) του καλλιτέχνη.

Filippo Brunelleschi Ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της Αναγέννησης είναι ο Φιλίππο Μπρουνελέσκι(1377 - 15 Απριλίου 1446). Ξεκίνησε σαν χρυσοχόος και κατέληξε μηχανικός και αρχιτέκτονας. Χαρακτηρίστηκε σαν ο άνθρωπος που, με δύο έργα του, σημάδεψε και καθόρισε την πορεία της Αναγεννησιακής τέχνης. Το ένα έργο του είναι ο τρούλος του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας. Όταν ξεκίνησε η σχεδίαση του μητροπολιτικού ναού, κανένας δεν ήξερε πως να κατασκευάσει τον τρούλο που έπρεπε να γίνει μεγαλύτερος από τον τρούλο του Πάνθεον της Ρώμης. Μέχρι τότε κανείς δεν είχε κατασκευάσει κάτι παρόμοιο, δεδομένου ότι έπρεπε να αποφευχθεί να στηρίζετε σε πρόσθετες βοηθητικές κατασκευές. Ο Brunelleschi παρουσίασε ένα τρόπο κατασκευής και κρίθηκε σαν ο ικανότερος όλων να αναλάβει το έργο. Η σχεδίαση ήταν μοναδική, ιδιαίτερα πρωτότυπη και τέτοια που διαμόρφωσε την πορεία και την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής. Το εσωτερικό της στολίζεται με αγάλματα, γλυπτά και τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου, του Τζιότο, του Γκιμπέρτι και άλλων γλυπτών. Άνοιξε νέους δρόμους στην τέχνη και έγινε το σύμβολο της απαρχής της αναγεννησιακής εποχής. Η καλλιτεχνική συμβολή του δεν μπορεί ωστόσο να εκτιμηθεί σε όλη της την έκταση, αν δεν ληφθεί υπόψη και η συμβολή του στο επίπεδο των ιδεών. Οι αισθητικές και τεχνικές του αναζητήσεις καθοδηγούνταν όχι μόνο από το αφηρημένο ενδιαφέρον του για την κλασική αρχαιότητα αλλά και από τη νέα, ουμανιστική αντίληψη της ζωής, η οποία θεωρούσε τον άνθρωπο πρωταγωνιστή της ιστορίας. Ο Μπρουνελλέσκι κατασκεύασε τον τρούλο προσαρμοζόμενος στον τοσκανικό γοτθικό ρυθμό της μητρόπολης. Σε άλλα έργα του προσέγγισε την ρωμαϊκή αρχαιότητα, και ιδιαίτερα στην Cappella (παρεκκλήσιο) Pazzi της Santa Croce της Φλωρεντίας, που θυμίζει τον θόλο και τα προπύλαια του Πανθέου. Ο τάφος του βρίσκεται στην κρύπτη της μητρόπολης. Ο Βαζάρι έγραψε ότι ο Μπρουνελλέσκι "στάλθηκε από τον ουρανό για να πλουτίσει την αρχιτεκτονική με νέες μορφές" (ο Εσταυρωμένος είναι ένα απαράμιλλης έκφρασης γλυπτό που αποδίδεται στον Μπρουνελλέσκι)

LORENZO GHIBERTI O Lorenzo Ghiberti γεννήθηκε το 1378 στο Pelago της Ιταλίας και ήταν διακεκριμένος καλλιτέχνης της πρώιμης αναγέννησης , γνωστός κυρίως για το έργο του στη γλυπτική. Ήταν γιος του Bartoluccio Ghiberti, κάτω από την επίβλεψη του οποίου εκπαιδεύτηκε ως χρυσοτέχνης στη Φλωρεντία. Το 1400 ταξίδεψε στην Rimini για να γλιτώσει από την πανούκλα που είχε εξαπλωθεί. Το 1401 συμμετείχε και κέρδισε σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό για την ανάληψη του έργου κατασκευής δύο μπρούντζινων πυλών, για το βαπτιστήριο του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας. Κατά την διάρκεια του διαγωνισμού συνεργάστηκε με τον Filippo Brunelleschi για την κατασκευή ενός μπρούντζινου γλυπτού που θα αναπαριστούσε το βιβλικό θέμα της θυσίας του Ισαάκ. Αργότερα , στην ίδια εκκλησία έφτιαξε άλλη μια πύλη στο ανατολικό μέρος την οποία όταν ο Μικελάντζελο αναφερόταν σε αυτή την έλεγε ‘η πύλη του Παραδείσου’. Η εργασία του για την ολοκλήρωση του έργου για το βαπτιστήριο του καθεδρικού ναού διήρκεσε μέχρι το 1424 περιλαμβάνοντας επίσης το σχεδιασμό ορισμένων βιτρό, ενώ παράλληλα ο Γκιμπέρτι ανέλαβε και άλλες παραγγελίες, τις οποίες διεκπεραίωνε το εργαστήριό του, με πλήθος βοηθών καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων διακεκριμένες μορφές όπως ο Ντονατέλο και ο Πάολο Ουτσέλλο. Ο Ghiberti έφτιαξε 2 αγάλματα για την εκκλησία Orsamichele στην Φλωρεντία, τον ‘Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή’ και τον ‘Άγιο Ματθαίο ‘ τα οποία είναι επηρεασμένα από τη γοτθική τέχνη. Μέσα σ αυτά τα χρόνια παντρεύτηκε την 16χρονη Marsilia κόρη του Bartolomeo di Luca και απέκτησε 2 γιους τον Tommaso και τον Vittorio.Τα δύο παιδιά του δούλεψαν στο εργαστήριό του και το δεύτερο συνέχισε το έργο του πατέρα του και μετά το θάνατό του. Ήρθε σε συνεργασία με τον Φρα Αντζέλικο, στα πλαίσια της οποίας σχεδίασε το περίβλημα της εικόνας βωμού που φιλοτέχνησε ο τελευταίος για τη συντεχνία των εμπόρων λινών (Arte dei Linaiuoli). Στα αυτοβιογραφικά του γραπτά, ο Ghiberti ισχυρίστηκε πως μόνο σε λίγα από τα σημαντικά έργα της πόλης του δεν είχε ο ίδιος συμμετοχή. Αν και πιθανά η δήλωση αυτή ενέχει το στοιχείο της υπερβολής, θεωρείται από τους καλλιτέχνες που μοιράστηκαν τις γνώσεις και το ταλέντο τους. Ο Ghiberti πέθανε την 1η Δεκεμβρίου του 1455 στην Φλωρεντία.

DONATELLO Ο Donatello (Donato di Niccolo di Betto Bardi ) γεννήθηκε περίπου το 1386 ( η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι εξακριβωμένη ) στην Φλωρεντία και θεωρείται γλύπτης της πρώιμης αναγέννησης. Η βασική του εκπαίδευση έγινε στην οικία Μαρτέλλι και ύστερα ξεκίνησε να δουλεύει σε εργαστήριο αργυροχρυσοχοΐας. Στα επόμενα χρόνια έγινε βοηθός του Lorenzo Ghiberti. Χάρη στη συνεργασία του αυτή με τον προαναφερόμενο διάσημο γλύπτη εκείνης της εποχής, του δόθηκε η ευκαιρία να συνεισφέρει στη δημιουργία των γλυπτών στη βόρεια πύλη του φλωρεντινού Βαπτιστηρίου. Το 1406 ο Donatello πληρώθηκε πρώτη φορά ως ανεξάρτητος γλύπτης και το 1408 έφτιαξε ένα από τα πιο γνωστά του έργα , τον Δαβίδ. Τα επόμενα τρία χρόνια εργάστηκε πάνω στη δημιουργία ενός κολοσσιαίου αγάλματος , τον ‘Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή ’ και τον ‘Άγιο Μάρκο ’.Το δεύτερο άγαλμα προοριζόταν για τη Φλωρεντινή εκκλησία Orsamichele όπου και βρίσκεται ακόμα και σήμερα. Το 1417 ολοκληρώνει το γλυπτό του Αγίου Γεωργίου για την Αδελφότητα των Κατασκευαστών Πανοπλιών. Έργο του 1423 είναι ο Άγιος Λουδοβίκος της Τουλούζης για το οποίο ο Donatello είχε σκαλίσει ένα βάθρο , το οποίο όμως πωλήθηκε για να φιλοξενήσει την ‘Δυσπιστία του Αγίου Θωμά’ του Andrea del Verrocchio.Πάνω από μια δεκαετία ( 1415-1426) εργάστηκε για την ολοκλήρωση 5 αγαλμάτων για τη Santa Maria Del Fiore , δηλαδή τον καθεδρικό ναό της πόλης γνωστό ως Duomo.Αυτά ήταν : 1) Ο άμουσος προφήτης (1415) , 2) Ο προφήτης με τη γενειάδα (1415) , 3)Η θυσία του Ισαάκ(1421) , 4)Ο Αββακούμ (1423) και 5) Ο Ιερεμίας(1423-1426). Πέρασε μια δεκαετία της ζωής του ( 1443-1453) στην Πάντοβα. Το έργο του εκεί είναι πολύ μεγάλης σημασίας. Τελείωσε την Gattamelata ,τέσσερα υπερμεγέθη αγάλματα και εφτά χάλκινα γλυπτά ( ανάμεσα σ αυτά : Madonna , Child , Crucifixion). Το 1455 δημιούργησε ένα γλυπτό , τη ‘Μαρία Μαγδαληνή ’ η οποία βρίσκεται στο Βαπτιστήριο. Λόγω της φιλίας του με την οικογένεια των Μεδίκων έπαιρνε επίδομα από εκείνους μετά τη συνταξιοδότησή του. Πέθανε στις 13 Δεκεμβρίου του 1466 αφήνοντας ημιτελές το έργο του, San Lorenzo, το οποίο ολοκληρώνεται από τον μαθητή του Bertoldo di Giovani. Ο Donatello θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος γλύπτης της αναγέννησης. πάνω αριστερά : Ιουδίθ και Ολοφέρνης, πάνω δεξιά : Άγιος Μάρκος, κάτω αριστερά : Δαβίδ (1408-09), κάτω δεξιά : Δαβίδ (1430-40) Andrea del Verrocchio Ο Andrea del Verrocchio γεννήθηκε στη Φλωρεντία γύρω στο 1436. Ήταν ζωγράφος, γλύπτης και χρυσοχόος. Το πραγματικό του όνομα ήταν Andrea di Michele di Francesco dei Cioni, αν και είναι γνωστός και με άλλα ονόματα όπως Andrea di Cione, Andrea di Michele de’ Cioni κλπ. Ο πατέρας του, πριν γίνει φοροεισπράκτορας, εργάζονταν σε εργαστήριο κατασκευής κεραμιδιών και τούβλων. Ο ίδιος ο Andrea εκπαιδεύτηκε αρχικά ως χρυσοχόος, με πιθανό δάσκαλο τον Giuliano Verrocchi, από τον οποίο υιοθέτησε και το επώνυμό του. Όσον αφορά τη γλυπτική οι απόψεις διίστανται, μιας και οι δε υποστηρίζουν πως μαθήτευσε κοντά στον Donatello ενώ οι δε κοντά στον Rossellino. Ωστόσο η δέυτερη εκδοχή φαίνεται ορθότερη διότι το ύφος του Adrea στα πρώτα του γλυπτά είναι πολύ συγγενέστερο σε αυτό του Rossellino παρά σε αυτό του Donatello. To 1472 καταγράφεται στην συντεχνία των ζωγράφων. Αργότερα, όταν έγινε εκείνος από μαθητής δάσκαλος, είχε υπό την διδασκαλία του πολύ σημαντικές καλλιτεχνικές μορφές, όπως ο Leonardo da Vinci, ο Pietro Perugino και ο Lorenzo di Credi. Ο ίδιος εργάστηκε στην αυλή του Λορέντσο των Μεδίκων (Lorenzo de’ Medici) στην Φλωρεντία της πρώιμης αναγέννησης. Γενικά δεν γνωρίζουμε πολλές πληροφορίες για τη ζωή του, όμως είναι από τους πιο σημαντικούς γλύπτες εκείνης της περιόδου. Ο Verrocchio εκτός από γλυπτά και έργα ζωγραφικής σχεδίασε για λογαριασμό των Μεδίκων στολές και διακοσμητικές πανοπλίες Τα σημαντικότερα έργα του τα δημιούργησε τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του. Πέθανε σε ηλικία 56 ετών το 1488 και ο θάνατός του προκάλεσε μεγάλη λύπη σε συνεργάτες και μαθητές του, κυρίως στον εκκεντρικό γλύπτη Nanni Grosso. πάνω αριστερά : ο Δαβίδ, πάνω δεξιά : η Απιστία του Θωμά, κάτω αριστερά : ο Ανδριάντας του Bartolomeo Colleoni, κάτω δεξιά : ο μικρός Έρως αγκαλιά με το δελφίνι Leonardo da Vinci Ο Leonardo da Vinci γεννήθηκε στο Vinci της Ιταλίας στις 15 Απριλίου του 1452. Το πλήρες όνομά του είναι Leonardo di ser Piero da Vinci. Μεγάλωσε με τον πατέρα του στην πόλη της Φλωρεντίας, όπου από πολύ μικρή ηλικία έδειξε δείγματα της καλλιτεχνικής του κλίσης, της ευφυΐας του και του ταλέντου του. Στέλνεται στα δεκατέσσερά του χρόνια ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο του Andrea del Berrocchio (1433-1485). To 1472 γίνεται μέλος της συντεχνίας των ζωγράφων της Φλωρεντίας, πράγμα που σήμαινε ότι πλέον αποτελούσε έναν ανεξάρτητο καλλιτέχνη. Θεωρείται αρχετυπική μορφή του αναγεννησιακού ουμανιστή και επιστήμονα, του αναγεννησιακού καλλιτέχνη και μια ιδιοφυής προσωπικότητα. Ο Leonardo da Vinci, ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, μουσικός, εφευρέτης, ανατόμος, γεωμέτρης, παλαιοντολόγος, γιατρός, μηχανικός, μαθήτευσε στο εργαστήριο του Βερρόκκιο στη Φλωρεντία. Ακούραστος ερευνητής και μελετητής της φύσης, μελέτησε βοτανική, ιατρική, γεωφυσική, ανατομία, μαθηματικά. Αντιμετώπιζε κάθε πρόβλημα παράγοντας νέες ιδέες. Οι χειρόγραφες σημειώσεις και τα σκίτσα του Da Vinci πιστοποιούν την αμεσότητα των προβληματισμών του και την ανήσυχη δημιουργική του προσωπικότητα. Επίσης, είναι γνωστό πως για να κρατήσει μυστικές τις ιδέες του, έγραφε σε ανάποδη γραφή και μπορούσε κανείς να διαβάσει τα χειρόγραφά του μόνο με τη βοήθεια καθρέφτη. Το μόνο “επιζών” γλυπτικό έργο του μέχρι σήμερα (το οποίο ανακαλύφθηκε πρόσφατα) είναι το Άλογο και Ιππέας (Horse and Rider). Είναι ένα γλυπτό από κερί μέλισσας που απεικονίζει έναν αναβάτη πάνω σε ένα άλογο. Δημιουργήθηκε από τον da Vinci το 1508. Προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο για ένα μεγαλύτερο γλυπτό, όμως ο Leonardo πέθανε πριν δημιουργηθεί το αντίστοιχο μεταλλικό μοντέλο. Michelangelo «Αν ήθελε κανείς να εξαγριώσει τον Μικελάντζελο, δεν είχε παρά να τον αποκαλέσει ζωγράφο. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του γλύπτη» O Μιχαήλ Άγγελος γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου 1475 στο Καπρέζε στην Ιταλία (κωμόπολη 60 χλμ από τη Φλωρεντία που στις μέρες μας προς τιμή του λέγεται, Καπρέζε Μικελάντζελο). Γιος του Λοντοβίκο ντι Λιονάρντο ντι Μπουοναρότι Σιμόνι και της Φραντσέσκα ντι Νέρι ντι Μινιάτο ντελ Σέρα. Η οικογένεια Μπουοναρότι καταγόταν από παλιά φλωρεντινή αριστοκρατική οικογένεια και κατά το παρελθόν έχει καταλάβει σημαντικά αξιώματα, απολαμβάνοντας σχετική οικονομική ευημερία. Η οικονομική κάμψη φαίνεται να ξεκινάει στα μέσα του 15ου αιώνα. Το 1474 ο πατέρας του διορίζεται τοποτηρητής στην περιοχή του Αρέτσο, πρώτα στην πόλη Κιούζι κι έπειτα στο Καπρέζε, όπου γεννιέται ο δεύτερος γιός του, που παίρνει το όνομα του αρχάγγελου Μιχαήλ. Ο Μιχαήλ Άγγελος είχε άλλα 4 αδέρφια ενώ στην γέννα του τελευταίου, η μητέρα του πέθανε (1481). Η οικογένεια (ο πατέρας του με όλα τα αδέλφια του Μικελάντζελο) μετακομίζει στο Σετινιάνο, κοντά στη Φλωρεντία, και ο πατέρας του εμπιστεύεται την ανατροφή του μικρού Μιχαήλ Αγγέλου σε μια παραμάνα, γυναίκα λιθογλύπτη. Σε εκείνο το περιβάλλον ο μικρός Μιχαήλ Άγγελος βάζει τα θεμέλια του για την αγάπη του στη γλυπτική. Γλύπτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας, πρόδρομος του Μπαρόκ. Άνθρωπος με πάθος για τη δουλειά του, μοναχικός, επίμονος, νευρικός, υπερήφανος, μελαγχολικός, οικονόμος, γενναιόδωρος, αφοσιωμένος. Η εσωτερική του πάλη ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό και καθοριστικό του γνώρισμα που εκφράστηκε και στο έργο του. Από την μία η ομορφιά του σώματος, η ωραία σάρκα και από την άλλη η ομορφιά της ψυχής. Από τη μία ο παγανισμός και ο νεοπλατωνισμός και από την άλλη ο χριστιανισμός. Δεν μπορούσε να αποφασίσει σε ποια μεριά να σταθεί για να γαληνέψει η ψυχή του. Και μη μπορώντας να αποφασίσει το ένα ή το άλλο, συνδύασε στη ψυχή του και στο έργο του και το ένα και το άλλο. Και τον παγανισμό και τον χριστιανισμό! Αυτό στο έργο του είχε εκπληκτικά αποτελέσματα. Η ψυχή του όμως κοβόταν στην μέση μη μπορώντας να τα συνταιριάξει μέσα της. Μόνο στο τέλος της ζωής του είχε βρει το ουσιαστικότερο για αυτόν που ήταν η επικράτηση του πνεύματος πάνω στην ύλη και να γαληνεύσει! Στην ασύλληπτη καριέρα του στα χρόνια της ιταλικής Αναγέννησης ευτύχησε να δει φήμη και να γνωρίσει δόξα και πλούτο, αφού το ταλέντο του αναγνωρίστηκε πολύ νωρίς στη ζωή του. Στα έργα του περιλαμβάνονται τα εμβληματικά αγάλματα «Πιετά» και «Δαυίδ», που άλλαξαν την πορεία της γλυπτικής τέχνης, ενώ εξίσου μνημειώδεις είναι και οι παραστάσεις του στον θόλο του παρεκκλησιού της Καπέλα Σιξτίνα, έργα που δεν χρειάζονται φυσικά καμία περιγραφή, αφού παραμένουν ορόσημα στην ιστορία της τέχνης. Έπειτα από σύντομο χρονικό διάστημα ασθένειας, ο μεγάλος δάσκαλος της τέχνης πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου 1564, λίγες μόλις εβδομάδες πριν από τα 89α γενέθλιά του, στο σπίτι του στη Ρώμη. Ο ανιψιός του μετέφερε τη σορό στη Φλωρεντία για να ενταφιαστεί εκεί, με το κοινό και τους αξιωματούχους της πόλης να τον δέχονται ως «πατέρα και δάσκαλο όλων των τεχνών»! Αντίθετα από πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες, ο Μιχαήλ Άγγελος γνώρισε δόξα, φήμη και πλούτο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Επίσης, διαθέτει την περίεργη διάκριση να έχει γίνει μάρτυρας των δύο βιογραφιών που κυκλοφόρησαν για τη ζωή του Η εκτίμηση που απολαμβάνει το όνομα του Μιχαήλ Άγγελου τόσο στην ιστορία όσο και τη θεωρία της τέχνης με λίγα ονόματα μπορεί να συγκριθεί. Η δεξιοτεχνία του στη σύνθεση τόσο στη ζωγραφική και τη γλυπτική όσο και την αρχιτεκτονική παραμένει αξεπέραστη, με το έργο του να εκτιμάται εδώ και αιώνες. Όσο για τον ίδιο, αποτελεί συνώνυμο των μεγαλύτερων στιγμών της ιταλικής Αναγέννησης, ενσαρκώνοντας στην πράξη τον λεγόμενο αναγεννησιακό άνθρωπο... πάνω αριστερά : ο Δαυίδ, πάνω δεξιά : Πιετά, κάτω : θόλος της Καπέλα Σιξτίνα Επίλογος Δεν είναι εφικτό να συμπεριληφθεί το μεγαλείο της γλυπτικής μέσα σε λίγες σελίδες. Είναι μία τέχνη που έχει προσφέρει, προσφέρει και θα προσφέρει στην κοινωνία και στην αισθητική. Όπως όλες οι τέχνες εξελίσσεται συνεχώς. Από την αρχαιότητα και μέχρι σήμερα οι μεταβολλές είναι πολλές, ταυτόχρονα όμως και ανύπαρκτες. Στην αναγέννηση, την περίοδο που μελετήσαμε, η γλυπτική (και όχι μόνο) όπως συμπεραίνουμε γνώρισε τεράστια άνθηση. Άλλωστε για αυτό τον λόγο η περίοδος εκείνη ονομάστηκε «Αναγέννηση». Πηγές - http://www.ygeiaonline.gr/component/k2/item/37331-mproyneleski_filipo - http://politistiko-3glykaganarg.blogspot.gr/search/label/%CE%93%CE%9B%CE%A5%CE%A0%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97 - https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%AE%CE%BB_%CE%86%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%82 - https://xartografos.wordpress.com/2011/06/15/163-brunelleschi-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%87%CE%AD%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%AD%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%BD-13/ - http://dantelotakrogialia.blogspot.gr/2014/06/blog-post_26.html - http://tehnikaiekpaideusi.blogspot.gr/2015/03/blog-post.html - (study.com, 2016) - (wikipedia, 2016) - (ebooks.edu.gr, 2016) - (ecourse, 2016) - (xartografos, 2016)