ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

KEIMENO 1

Εχουν περάσει πολλοί μήνες καραντίνας και φαίνονται πλέον καθαρά οι συνέπειές της σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια προβλήματα που υπέβοσκαν, άλλοτε συνειδητά άλλοτε όχι, σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Στην εκπαίδευση δόθηκε ένα γερό χτύπημα με το παρατεταμένο κλείσιμο των σχολείων και το φαινόμενο της τηλεκπαίδευσης. Αναγκαία (ως ένα βαθμό), η τηλεκπαίδευση ματαίωσε τις προσπάθειες που έκαναν οι εκπαιδευτικοί προηγουμένως με προγράμματα φιλαναγνωσίας, αφού, ακόμη και στις περιόδους όπου τα σχολεία λειτουργούν κανονικά, ο δανεισμός βιβλίων από τις σχολικές βιβλιοθήκες σπανίζει. Το παράδοξο είναι ότι, παρόλο που γίνεται με ψηφιακά μέσα, η τηλεκπαίδευση σάρωσε και τις λίγες προσπάθειες διδασκαλίας των ψηφιακών εργαλείων και τραυματίστηκε η σχέση των μαθητών με την τεχνολογία γενικά.

Το πρώτο που πρέπει να πάρουμε υπόψη μας, και που έχει πολλές φορές επισημανθεί, είναι ότι η πανδημία ενέτεινε και υπογράμμισε τις κοινωνικές ανισότητες. Όταν το σχολείο δεν λειτουργεί, ο σώζων εαυτόν σωθήτω. ΄Οσον αφορά την ανάγνωση, όποιος έχει βιβλία στο σπίτι του ή μπορεί να αγοράσει καινούρια, διαβάζει. ΄Οποιος δεν έχει, δεν μπορεί να δανειστεί, ούτε από τη σχολική, ούτε από δημόσιες βιβλιοθήκες. ΄Οποιος έχει καλή σύνδεση για το διαδίκτυο στο σπίτι του και καλές συσκευές αλλά και γονείς να τον υποστηρίξουν, να του δημιουργήσουν μέσα στο σπίτι ένα περιβάλλον ησυχίας, κινήτρων και μάθησης, μπορεί να παρακολουθήσει ικανοποιητικά την τηλεκπαίδευση. Ακόμη όμως και αυτός ο υποθετικός προνομιούχος μαθητής, πώς θα συμβιβάσει την τηλεκπαίδευση με την ανάγνωση; Είναι πιθανό η κούραση από τις άπειρες ώρες στον υπολογιστή να τον απομακρύνει ακόμη περισσότερο από την ανάγνωση∙ στα παιδιά και τους νέους εξάλλου, η έλλειψη επαφής με τους συνομηλίκους είναι αντικίνητρο για την ανάγνωση.

Θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς ότι υπάρχουν θαυμάσιοι ψηφιακοί τρόποι ώστε να επικοινωνήσουν τα παιδιά τις αναγνώσεις τους από μακριά ή να ασχοληθούν με ωφέλιμα ψηφιακά παιχνίδια γύρω από την ανάγνωση. Τίποτε από αυτά όμως δεν γίνεται χωρίς καθοδήγηση από τους ενήλικες, και αυτοί έχουν τις δικές τους σκοτούρες μέσα στην καραντίνα. Οι εκπαιδευτικοί πώς θα βγάλουν την ύλη μέσω τηλεκπαίδευσης, οι γονείς πώς θα βγάλουν το ψωμί τους.

Εξάλλου, η χρήση ψηφιακών εργαλείων στην εξ αποστάσεως διδασκαλία είναι ένα σύνθετο παιδαγωγικό ζήτημα και οι εκπαιδευτικοί που μπορούν να το κατορθώσουν σε όλη τη χώρα μετριούνται στα δάκτυλα των χεριών. Βεβαίως αυτό δεν είναι ευθύνη δική τους, χρειάζεται οργανωμένη επιμόρφωση που ποτέ δεν έγινε. Σε συζητήσεις με εκπαιδευτικούς τέθηκε ένα ακόμη ζήτημα: τα παιδιά που διαβάζουν δεν έχουν ανεπτυγμένες ψηφιακές δεξιότητες και εκείνα που έχουν, δεν διαβάζουν. Επομένως, είναι δύσκολο να ευδοκιμήσουν αυτό το διάστημα προσπάθειες που κατατείνουν στην αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την προώθηση της ανάγνωσης αλλά και την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού.

Ανεξάρτητα από το πόσο αληθεύουν όλα τα παραπάνω, ας απορρίψουμε την παλιά γνωστή προκατάληψη ότι η αγάπη για την ανάγνωση και η ικανότητα στην τεχνολογία δεν μπορούν να συνυπάρχουν στον ίδιο άνθρωπο. Στις γενιές που γεννήθηκαν στον 21ο αιώνα τέτοιοι διαχωρισμοί δεν υφίστανται και, αν τους δεχθούμε, είναι σαν να καταδικάζουμε μόνοι μας τα παιδιά στη μη ανάγνωση. Ο γραμματισμός είναι ο στόχος, είτε είναι γλωσσικός, είτε είναι ψηφιακός γραμματισμός. Θα πρέπει να βρούμε τρόπους να τα παντρέψουμε αυτά τα δύο, θα πρέπει τα παιδιά να συνεχίσουν να διαβάζουν και στον καιρό της πανδημίας, αξιοποιώντας σύγχρονα, παιγνιώδη ψηφιακά εργαλεία και όχι να «τηλεκπαιδεύονται» σαν να ακούν ραδιόφωνο.

Ο όρος "ψηφιακός γραµµατισµός" αναφέρεται στις διαφοροποιημένες ικανότητες και δεξιότητες των χρηστών να χρησιμοποιούν διάφορα μέσα που συσχετίζονται με ψηφιακή μορφή (Sofos, 2010). Ένας άλλος ορισμός του ψηφιακού γραμματισμού, αναφέρεται, ως την ικανότητα της κατανόησης και της χρήσης πληροφορίας, από ένα πλήθος πηγών που εμφανίζονται κυρίως µέσω υπολογιστών. Ο ψηφιακός γραµµατισµός µπορεί να θεωρηθεί ένας συνδυασµός των δεξιοτήτων που αναφέρονται παρακάτω: • Λειτουργικές δεξιότητες, που έχουν να κάνουν με τη χρήση της τεχνολογίας (πχ. Απλοί χειρισμοί, όπως η χρήση πληκτρολογίου ή ποντικιού, καθώς και πιο σύνθετοι χειρισμοί, όπως η αποστολή e-mail, η αναζήτηση στο διαδίκτυο ή λήψη και εγκατάσταση λογισµικού µε συνηµµένο, κτλ). • Δοµικές δεξιότητες, που έχουν να κάνουν με τη χρήση των νέων δοµών στις οποίες περιέχονται οι πληροφορίες. Οι δεξιότητες αυτές περιλαµβάνουν τη χρήση των υπερσυνδέσεων και την αξιολόγηση των πληροφοριών που βρέθηκαν. • Στρατηγικές δεξιότητες, που έχουν να κάνουν πιο στρατηγικές χρήσεις των πληροφοριών και περιλαµβάνουν τη δυνατότητα της ενεργής αναζήτησης πληροφοριών, την ικανότητα της κριτικής ανάλυσης των διαθέσιµων πληροφοριών και τη συνεχή αναζήτηση πληροφοριών σχετικά µε εργασία ή την προσωπική ζωή του ατόµου.

Ο ψηφιακός γραμματισμός έχει να κάνει με ένα τεράστιο πλήθος από ικανότητες και δεξιότητες, που πρέπει να έχει ο χρήστης ώστε να αναζητάει, να διαχειρίζεται, να οργανώνει, να αναλύει, να αξιολογεί και να κατανοεί το πλήθος των πληροφοριών, που προέρχονται από τα ψηφιακά περιεχόμενα και τις τεχνολογικές εφαρμογές, καθώς και τις διαδικασίες δημιουργίας, ανάπτυξης και συγγραφής αυτών των περιεχομένων.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Σύμφωνα με την UNESCO, 781 εκατομμύρια ενήλικες (το 64% γυναίκες) σ’ όλο τον κόσμο είναι αναλφάβητοι και περισσότερα από 115 εκατομμύρια παιδιά, κυρίως στις φτωχές χώρες της Ασίας και της Υποσαχάρειας Αφρικής. Στόχος της UNESCO είναι όλα τα παιδιά του κόσμου, αγόρια και κορίτσια, να έχουν πρόσβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως το 2015. Ένας στόχος, που για τον διεθνή αυτό οργανισμό είναι ρεαλιστικός, προσιτός οικονομικά και επιτεύξιμος.

Στη σημερινή εποχή βέβαια ο αναλφαβητισμός, ειδικά στις χώρες του λεγόμενου Δυτικού κόσμου έχει λάβει μία άλλη έννοια, αυτή του «Τεχνολογικού ή ψηφιακού αναλφαβητισμού». Το συγκεκριμένο είδος αναλφαβητισμού αναπτύσσεται παράλληλα με τον κλασικό αναλφαβητισμό. Μόνο που το ένα είδος υπάρχει κυρίως στον Δυτικό κόσμο και το άλλο στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Βασική αιτία του Τεχνολογικού ή Ψηφιακού αναλφαβητισμού είναι ότι στην σημερινή εποχή τα Μέσα και οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων. Η ραγδαία εισβολή των τεχνολογιών αυτών στην καθημερινότητα διαφοροποίησε αρκετές παραμέτρους διαβίωσης και κατά συνέπεια μη έχοντας άλλη επιλογή ο άνθρωπος πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Εξαιτίας όμως των ανισοτήτων πρόσβασης στα διάφορα τεχνολογικά μέσα, αρχίζουν να υπάρχουν διαφορές στο βαθμό της γνώσης χειρισμού των νέων εργαλείων, μεταξύ των ατόμων. Το ψηφιακό αυτό χάσμα απασχολεί τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου οι οποίες προσπαθούν αν όχι να το εξαλείψουν, τουλάχιστον να το περιορίσουν.

Τα αίτια του τεχνολογικού αναλφαβητισμού συνήθως έχουν να κάνουν με την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση και τον τόπο κατοικίας (στις αστικές περιοχές παρουσιάζεται λιγότερο το φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού). Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του φαινομένου είναι η δημιουργία ανισοτήτων στον χώρο της εύρεσης εργασίας, καθώς οι λιγότερο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία δεν μπορούν να είναι το ίδιο ανταγωνιστικοί, με κάποιους που χειρίζονται άπταιστα τις νέες τεχνολογίες. Λύση στο φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού είναι η ίση ευκαιρία πρόσβασης σε ψηφιακά εργαλεία και εξοπλισμό. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν εφαρμοστούν κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα ώστε να εξοικειωθούν οι ομάδες που πρέπει με τις νέες τεχνολογίες.

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Στην Ελλάδα και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, σήμερα 77.200 νέοι ηλικίας 19 έως 24 ετών δεν έχουν ολοκληρώσει την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Το πρόβλημα, μάλιστα, οξύνεται στις ηλικιακά μεγαλύτερες κατηγορίες πληθυσμού. Ετσι, μεταξύ 25 έως 29 ετών 101.100 άτομα δεν έχουν απολυτήριο Γυμνασίου, ενώ για την ηλικιακή ομάδα των 30 έως 44 ετών ο αριθμός ανέρχεται στα 672.900 άτομα και στην ηλικιακή ομάδα των 45 έως 64 ετών στα 1.684.200 άτομα. Το πρόβλημα είναι οξύτερο στις γυναίκες ηλικίας 30 ετών και άνω σε σχέση με τους άνδρες, όπου τα ποσοστά των γυναικών που δεν έχουν ολοκληρώσει την εννιάχρονη βασική εκπαίδευση είναι σαφώς υψηλότερα. Η κατάσταση αντιστρέφεται στις ηλικίες μεταξύ των 19 και 29 ετών, όπου περισσότεροι άνδρες απ’ ότι γυναίκες δεν έχουν απολυτήριο Γυμνασίου. Η κατάσταση αυτή αποδίδεται στο ότι σήμερα η αγορά εργασίας προσφέρει περισσότερες «λύσεις ανάγκης» στα αγόρια, όταν έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις παρά στα κορίτσια τα οποία -έστω με προσπάθεια- ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Συνολικά το 21% των νέων ηλικίας 18 έως 24 ετών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης είτε δεν ολοκλήρωσε την υποχρεωτική εκπαίδευση είτε δεν συνέχισε τις σπουδές σε ανώτερη βαθμίδα. Σε χειρότερη θέση είναι οι άνδρες (με ποσοστό 23% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών είναι 19%. Ειδικότερα για τις χώρες της Ε.Ε. -πλην της Ελλάδος- η κατάσταση είναι η ακόλουθη:

ΒΕΛΓΙΟ. Συνολικά το 15% των νέων ηλικίας 18 έως 24 ετών έχουν εγκαταλείψει το σχολείο κατά τη διάρκεια των σπουδών της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Σε χειρότερη θέση είναι οι άνδρες της ηλικίας 18 έως 24 ετών με ποσοστό 18%, ενώ το ποσοστό στις γυναίκες είναι 13%.

ΔΑΝΙΑ. Είναι η χώρα με το τρίτο μικρότερο ποσοστό νέων 18-24 ετών που εγκατέλειψαν ή δεν συνέχισαν τις σπουδές τους μετρά την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το συνολικό ποσοστό είναι 12% (14% για τους άνδρες και 9% για τις γυναίκες).

ΓΕΡΜΑΝΙΑ. Το 15% των νέων 18-24 ετών δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 14% και 16% αντιστοίχως.

ΣΟΥΗΔΙΑ. Η σκανδιναβική χώρα έχει τους λιγότερους νέους (μόλις 7%) ηλικίας 18-24 ετών, που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες είναι 8% και 7% αντιστοίχως.

ΙΣΠΑΝΙΑ. Στη χώρα καταγράφεται το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό (29%) στην Ε.Ε. των ατόμων 18-24 ετών, που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 35% και 23% αντιστοίχως.

ΓΑΛΛΙΑ. Το 15% των νέων 18-24 ετών δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 16% και 14% αντιστοίχως.

ΙΡΛΑΝΔΙΑ. Στη χώρα καταγράφεται το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό -ομοίως με τη Μεγάλη Βρετανία- μεταξύ των χωρών των ατόμων 18-24 ετών, που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Ο γενικός μέσος όρος είναι 20% ενώ ο «ανδρικός» 24% και ο «γυναικείος» 16%.

ΙΤΑΛΙΑ. Στη χώρα υπάρχει το τρίτο υψηλότερο ποσοστό (27%) στην Ε.Ε. των ατόμων 18-24 ετών, που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 30% και 24% αντιστοίχως.

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ. Το 19% των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών εγκατέλειψαν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Το ίδιο ποσοστό (19%) είναι τόσο για τους άνδρες όσο και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής ομάδας.

ΑΥΣΤΡΙΑ. Το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό (12%) ατόμων ηλικίας 18-24 ετών που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση καταγράφεται στη χώρα αυτή της κεντρικής Ευρώπης. Το ποσοστό επιμερίζεται σε 10% και 13% για τους άνδρες και τις γυναίκες αντιστοίχως.

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ. Στη χώρα υπάρχει το υψηλότερο ποσοστό (46%) στην Ε.Ε. των ατόμων 18-24 ετών που έχουν εγκαταλείψει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 51% και 40% αντιστοίχως.

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ. Το 10% των νέων 18-24 ετών (ποσοστό, που φέρνει στη δεύτερη καλύτερη θέση) δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 12% και 8% αντιστοίχως.

ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ. Η εκροή από την υποχρεωτική εκπαίδευση των νέων ηλικίας 18-24 ετών φθάνει το 20%. Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 20% και 19% για τους άνδρες και τις γυναίκες.

ΟΛΛΑΝΔΙΑ. Το 16% των νέων 18-24 ετών δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Τα ποσοστά για τους άνδρες και τις γυναίκες της ηλικιακής αυτής κατηγορίας είναι 18% και 15% αντιστοίχως.

1)''Επομένως, είναι δύσκολο να ευδοκιμήσουν αυτό το διάστημα προσπάθειες που κατατείνουν στην αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την προώθηση της ανάγνωσης αλλά και την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού'' (ΚΕΙΜΕΝΟ 1) :να αντικαταστήσετε τους υπογραμμισμένους τύπους με άλλους,χωρίς να αλλάξει το νόημα του κειμένου.

2)''Το πρώτο που πρέπει να πάρουμε υπόψη μας...για την ανάγνωση'':πώς διατηρείται η συνοχή ανάμεσα στις περιόδους της παραγράφου;

3)''Σύμφωνα με την UNESCO, 781 εκατομμύρια ενήλικες (το 64% γυναίκες) σ’ όλο τον κόσμο είναι αναλφάβητοι και περισσότερα από 115 εκατομμύρια παιδιά, κυρίως στις φτωχές χώρες της Ασίας και της Υποσαχάρειας Αφρικής. Στόχος της UNESCO είναι όλα τα παιδιά του κόσμου, αγόρια και κορίτσια, να έχουν πρόσβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως το 2015. Ένας στόχος, που για τον διεθνή αυτό οργανισμό είναι ρεαλιστικός, προσιτός οικονομικά και επιτεύξιμος'':με ποια μέσα ο συντάκτης του άρθρου τραβά την προσοχή του αναγνώστη;

4)Να παρουσιάσετε χωρίς δικά σας σχόλια σε μια παράγραφο 60 περίπου λέξεων τα αίτια του τεχνολογικού αναλφαβητισμού(κείμενο 2).

θέμα:Σε ομιλία σας στο πολιτιστικό κέντρο της γειτονιάς σας παρουσιάζετε το εθελοντικό πρόγραμμα ψηφιακού αλφαβητισμού ΓΕΦΥΡΑ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ. Στο πρόγραμμα αυτό οι μαθητές του Λυκείου θα γίνουν εκπαιδευτές των παππούδων και των γιαγιάδων τους(350 λέξεις).