TO ΓΕΛΙΟ- ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΚΑΙ ΤΟ ΚΩΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ

Γέλιο είναι η αυθόρμητη έκφραση της ευχάριστης διάθεσης, που εκδηλώνεται με συσπάσεις των μυών του προσώπου, κυρίως στην περιοχή του στόματος, και συνοδεύεται συνήθως από ηχηρές εκπνοές.

Χιούμορ είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς την πραγματικότητα με εύθυμη διάθεση, παρουσιάζοντας τις διάφορες καταστάσεις με φαινομενική σοβαρότητα και αδιαφορία, πίσω από τις οποίες κρύβεται η σάτιρα και η άκακη ειρωνεία.

Σάτιρα είναι λογοτεχνικό είδος που διακωμωδεί με δηκτικό τρόπο τα δημόσια ή ιδιωτικά ήθη, χαρακτήρες ανθρώπων και τα κακώς κείμενα μιας κοινωνίας. Το γέλιο αποκαλύπτει, αλλά και καλλιεργεί τον πνευματικό κόσμο του ανθρώπου. Για να γίνει κατανοητό το χιούμορ και το αστείο, απαιτείται υψηλό πνευματικό επίπεδο. Κάνει οικείο το απλησίαστο, αποδεικνύει τη γελοιότητα του σοβαροφανούς και γενικότερα απομυθοποιεί τα πράγματα. Αποδεικνύει την εσωτερική ελευθερία του ανθρώπου, γιατί καθίσταται μια αυθόρμητη και ανυπόκριτη έκφραση. Προβάλλει τον κόσμο υπό διαφορετικό πρίσμα και διευκολύνει την αντιμετώπιση δύσκολων στιγμών.

Το χιούμορ φανερώνει καλόβουλα κίνητρα και συμβάλλει στην επιτυχία της κριτικής. Με τις διάφορες λαϊκές ή καλλιτεχνικές μορφές του (ανέκδοτο, κωμωδία, διήγηση), αλλά και με τις διαφορετικές μορφές τέχνης που επιστρατεύει (κωμωδία, ιλαροτραγωδία, σαρκαστικό σχόλιο, stand-up comedy, πολιτική σάτιρα, επιθεώρηση, κωμική ταινία, μίμος, κινούμενο σχέδιο, μικρά κωμικά σκετς, κοκ) ενεργοποιεί και ερεθίζει τη φαντασία.

Το γέλιο, ή έστω και ένα απλό χαμόγελο, στηρίζει τον ψυχικό κόσμο του νέου ανθρώπου. Γι'αυτό και αποτελεί άριστη παιδαγωγική μέθοδο στην οικογένεια και στο σχολείο. Διώχνει το άγχος, τονώνει την αισιοδοξία, ενισχύει την ψυχική δύναμη του νέου ανθρώπου. Εκφράζει την ξεγνοιασιά και την ανεμελιά της νεανικής ηλικίας.

Ο γελαστός, καλοσυνάτος άνθρωπος είναι και ανοιχτός στη ζωή και στην προσφορά. Το γέλιο εκφράζει και υλοποιεί την κοινωνικότητά του, γιατί σπάνια γελά κανείς μονάχος του. Με τη σάτιρα και τον σαρκασμό ο ευφυής, κοινωνικά προσαρμοσμένος άνθρωπος μπορεί να επαναφέρει στην τάξη εκείνον που ενεργεί αντικοινωνικά. Το γέλιο αποτελεί συλλογική διαδικασία, ενισχύει τη διαπροσωπική επικοινωνία και περιορίζει τις τάσεις εγωισμού που συχνά εκδηλώνουν κάποιοι συνάνθρωποί μας.

Η ευαισθησία και το κατάλληλο κλίμα που διαμορφώνεται με το γέλιο συντελούν στην επιτυχέστερη και ευκολότερη προσέγγιση των ανθρώπων. Καθιστά τον άνθρωπο πιο αγαπητό και ευχάριστο, γιατί καταργεί τις κοινωνικές τυπικότητες και αγκυλώσεις. Με το γέλιο, τα προβλήματα αντιμετωπίζονται ευχάριστα και πιο αποτελεσματικά, γιατί όλοι γίνονται περισσότερο συμμετοχικοί και πρόθυμοι.

Το γέλιο συμβαδίζει με την καλοσύνη, την αγάπη, την ανιδιοτέλεια, την πραότητα, την αισιοδοξία, στοιχεία που σηματοδοτούν μια ηθικά υγιή στάση ζωής. Εξαγνίζει τον άνθρωπο από τα πάθη και τις κακίες. Με τον αυτοσαρκασμό, ο άνθρωπος φτάνει στην αυτογνωσία και συμφιλιώνεται με τα ελαττώματα και τις αδυναμίες του.

Η αποκαλυπτική και ανατρεπτική δύναμη του κωμικού στοιχείου καθίσταται όπλο αντιμετώπισης του δογματισμού και του αυταρχισμού στην πολιτική.

Το γέλιο λειτουργεί ευεργετικά γιατί: αυξάνει την πρόσληψη οξυγόνου. ενισχύει την αντοχή της καρδιάς και των πνευμόνων. χαλαρώνει τους μυς. βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος. ευνοεί τον ήρεμο και χαλαρό ύπνο.

Η εποικοδομητική και καλοπροαίρετη σάτιρα βοηθά τον άνθρωπο στην απόκτηση αντικειμενικής άποψης για τον εαυτό του. Το άτομο ή το κοινωνικό σύνολο κατανοεί τις ειλικρινείς προθέσεις του σατιρικού, δεν παρεξηγείται και προβαίνει στη διόρθωση των κακώς κειμένων. Η πολιτική και κοινωνική σάτιρα γίνεται αφορμή για βελτίωση των κοινωνικοπολιτικών σχέσεων. Αυτός που ασκεί τη σάτιρα ωφελείται επίσης, διότι υποχρεώνεται να τηρεί τα όρια μεταξύ σάτιρας και προσβολής. Παράλληλα, ο σατιρικός αυτοσαρκάζεται και οδηγείται με αυτόν τον τρόπο στην αυτογνωσία.

Το γέλιο στην εποχή μας λιγοστεύει σταδιακά ή μεταβάλλεται η ποιότητα και η σκοπιμότητά του γιατί: 1. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από ατομικισμό και εσωστρέφεια, στοιχεία που δεν ευνοούν το πηγαίο γέλιο. 2. Το γέλιο του αλλοτριωμένου σύγχρονου ανθρώπου συχνά δεν είναι παρά σαρκασμός για τη δυστυχία του άλλου. 3. Το κωμικό στοιχείο κακοποιείται στα πλαίσια της κακής, λαϊκίζουσας, μαζοποιημένης και βιομηχανοποιημένης ψυχαγωγίας των ΜΜΕ και του εμπορικού θεάτρου. 4. Η έλλειψη ολοκληρωμένης παιδείας ευαισθητοποιεί το άτομο, ενισχύει τη βάναυση, φτηνή πρόκληση του γέλιου και τη χαμηλής ποιότητας κωμωδία.