ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΒΙΒΛΙΟ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΑ 71 και 72 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ

δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ ̓ἂν δουλωθεῖεν ὑπ ̓Ἀθηναίων, τότε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ ̓ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι.

Αφού λοιπόν έκαναν αυτό και αφού κάλεσαν σε συνέλευση τους Κερκυραίους, τους είπαν ότι αυτά και συμφέροντα ήταν και ότι δεν θα υποδουλωνόταν με κανένα τρόπο πια από τους Αθηναίους και (τους συμβούλευσαν) στο εξής, μένοντας ήσυχοι, να μη δέχονται κανένα από τους δυο εμπόλεμους παρά μόνο αν εμφανίζονταν με ένα (μόνο) πλοίο, ενώ μεγαλύτερη παρουσία πλοίων να την θεωρούν εχθρική.

ὡς δὲ εἶπον, καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην. Αφού λοιπόν μίλησαν, ανάγκασαν (τους Κερκυραίους ) να επικυρώσουν, κιόλας, την πρότασή τους.

πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται. Και στέλνουν αμέσως πρέσβεις και στην Αθήνα, για να εξηγήσουν ότι όσα είχαν γίνει ήταν συμφέροντα (για τους Αθηναίους) και για να πείσουν αυτούς που είχαν καταφύγει εκεί να μην κάνουν καμία εχθρική ενέργεια, ώστε να μη συμβεί καμία αντεκδίκηση.

ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. Όταν ν ήρθαν οι πρέσβεις, αφού οι Αθηναίοι συνέλαβαν ως υποκινητές στάσης και τους πρέσβεις και όσους αυτοί έπεισαν, τους συγκεντρώσαν (για ασφάλεια) στην Αίγινα.

Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν. Στο μεταξύ, αφού ήρθε κορινθιακό πλοίο και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις, όσοι από τους Κερκυραίους είχαν την εξουσία κάνουν επίθεση κατά των δημοκρατικών και τους νίκησαν σε μάχη.

ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον· Όταν ήρθε η νύχτα, οι δημοκρατικοί καταφεύγουν στην ακρόπολη και στα υψώματα της πόλης και αφού συγκεντρώθηκαν εκεί, εγκαταστάθηκαν με ασφάλεια, κατείχαν μάλιστα και το Υλλαϊκό λιμάνι.

οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον. Και οι άλλοι κατέλαβαν και την αγορά, όπου ακριβώς κατοικούσαν οι περισσότεροι από αυτούς, και το γειτονικό λιμάνι που έβλεπε στην απέναντι στεριά. τῇ δ ̓ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεμπον ἀμφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι· Και την επόμενη μέρα έκαναν μερικούς ακροβολισμούς και οι δυο (παρατάξεις) και έστελναν (αγγελιοφόρους) εδώ και εκεί στους αγρούς, προσκαλώντας και τους δούλους και υποσχόμενοι ελευθερία.

καὶ τῷ μὲν δήμῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύμμαχον, τοῖς δ ̓ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι. Και ο μεγαλύτερος αριθμός των δούλων πήγαν σύμμαχοι με τους δημοκρατικούς, ενώ βοηθητικό σώμα οκτακοσίων μισθοφόρων από τη στεριά (ήρθαν και πήγαν) με το μέρος των άλλων.

Αφού πέρασε μια μέρα, γίνεται πάλι μάχη και νικούν οι δημοκρατικοί, εξαιτίας της ισχύος των θέσεων τους και επειδή είχαν αριθμητική υπεροχή. Και οι γυναίκες τους βοηθούσαν ενεργά με τόλμη, χτυπώντας από τα σπίτια με κεραμίδια και υπομένοντας το θόρυβο της μάχης παρά τη φύση τους. Όταν έγινε η υποχώρηση αργά το απόγευμα, επειδή φοβήθηκαν οι ολιγαρχικοί μήπως οι δημοκρατικοί αφού επιτεθούν, κυριεύσουν με έφοδο (:με τον πρώτο αλαλαγμό της εφόδου) και το ναύσταθμο και τους σκοτώσουν, βάζουν φωτιά στα σπίτια που ήταν γύρω από την αγορά και στα σπίτια όπου κατοικούσαν πολλές οικογένειες, για να μην υπάρχει οδός προσέγγισης, χωρίς να λυπούνται ούτε τα δικά τους ούτε τα ξένα σπίτια, με αποτέλεσμα να καούν εντελώς και πολλά πράγματα εμπόρων (:εμπορεύματα) και να κινδυνεύσει ολόκληρη η πόλη να καταστραφεί, εάν φυσούσε άνεμος και έστρεφε τη φωτιά προς αυτήν. Αυτοί, αφού σταμάτησαν τη μάχη, καθώς και τα δυο στρατόπεδα απείχαν από πολεμικές ενέργειες, στη διάρκεια της νύχτας βρίσκονταν σε επιφυλακή. Και το κορινθιακό πλοίο, επειδή είχαν νικήσει οι δημοκρατικοί, ανοίγονταν με προφυλάξεις στο πέλαγος, και οι περισσότεροι από τους μισθοφόρους, διαφεύγοντας την προσοχή (: χωρίς να γίνουν αντιληπτοί), μεταφέρθηκαν στη στεριά. Και την επόμενη μέρα ο Νικόστρατος, ο γιος του Διειτρέφους, στρατηγός των Αθηναίων, φτάνει σε βοήθεια από τη Ναύπακτο με δώδεκα πλοία και πεντακόσιους Μεσσηνίους οπλίτες. Και διαπραγματευόταν μια συμφωνία και τους πείθει, ώστε να συμφωνήσουν μεταξύ τους να δικάσουν δέκα άνδρες, τους κύριους υπαίτιους, οι οποίοι δεν έμεναν πια εκεί, ενώ οι υπόλοιποι να παραμείνουν, αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους και με τους Αθηναίους, υπό τον όρο να θεωρούν ( : έχουν) τους ίδιους εχθρούς και φίλους. Και εκείνος επρόκειτο (:σκόπευε) να αποπλεύσει. Οι αρχηγοί όμως των δημοκρατικών τον πείθουν να αφήσει σε αυτούς πέντε από τα δικά του πλοία, ώστε να αποθαρρυνθούν (:να αποτραπούν) να κάνουν κίνημα οι αντίπαλοι τους, και (υποσχέθηκαν) ότι οι ίδιοι θα στείλουν κι αυτοί ισάριθμα πλοία, αφού τα επανδρώσουν με δικά τους πληρώματα. Και εκείνος συμφώνησε, αυτοί όμως στρατολογούσαν για τα πλοία τους πολιτικούς τους αντίπαλους. Επειδή όμως εκείνοι φοβήθηκαν μήπως σταλούν στην Αθήνα, κάθονται ως ικέτες στον ναό των Διοσκούρων. Και ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει και τους καθησύχαζε. Επειδή όμως δεν τους έπειθε, οι δημοκρατικοί, αφού οπλίστηκαν, με την πρόφαση αυτή, επειδή τάχα αυτοί δεν είχαν καθόλου καλούς σκοπούς κατά νου με τη δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί, πήραν από τα σπίτια τα όπλα τους και θα φόνευαν μερικούς από αυτούς που κατά τύχη συνάντησαν, αν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος. Και οι άλλοι, επειδή έβλεπαν αυτά που γίνονταν, κάθονται ως ικέτες στο ναό της Ήρας και μαζεύτηκαν όχι λιγότεροι από τετρακόσιους. Οι δημοκρατικοί, επειδή φοβήθηκαν μήπως επιχειρήσουν κάποια πολιτική μεταβολή, τους σηκώνουν, αφού τους έπεισαν, και τους μεταφέρουν στο νησί μπροστά από το ναό της Ήρας και στέλνονταν εκεί σε αυτούς τρόφιμα. Κι ενώ η στάση (:εμφύλια διαμάχη) βρισκόταν σε αυτό το σημείο, την τέταρτη ή πέμπτη ημέρα μετά την μεταφορά των ανδρών στο νησί, φτάνουν πενήντα τρία πλοία των Πελοποννησίων από την Κυλλήνη, όπου ήταν αγκυροβολημένα μετά το ταξίδι τους από την Ιωνία. Και αρχηγός τους ήταν ο Αλκίδας, όπως βέβαια και πρωτύτερα, και ως σύμβουλος του επέβαινε και ο Βρασίδας. Και αφού αγκυροβόλησαν στα Σύβοτα, λιμάνι της ηπειρωτικής χώρας, με το ξημέρωμα έπλεαν εναντίον της Κέρκυρας. Εκείνοι (οι δημοκρατικοί) από τη μεγάλη τους σύγχυση και επειδή φοβούνταν και όσα συνέβαιναν στην πόλη και τη ναυτική επίθεση, άρχισαν ταυτόχρονα να ετοιμάζουν εξήντα πλοία και όσα πλοία επανδρώνονταν κάθε φορά τα έστελναν κατά των εχθρών, αν και τους συμβούλευαν οι Αθηναίοι να τους αφήσουν αυτούς να εκπλεύσουν πρώτα, και αργότερα να ακολουθήσουν εκείνοι με όλα τα πλοία μαζί. Και όταν τα πλοία τους διασκορπίστηκαν κοντά στους εχθρούς, δυο κατέφυγαν αμέσως στις τάξεις του εχθρού, ενώ σε άλλα (πλοία) τα πληρώματα συγκρούονταν μεταξύ τους, και δεν υπήρχε καμία τάξη σ’ αυτά που γίνονταν.Και οι Πελοποννήσιοι, όταν είδαν την αναταραχή, παρατάχθηκαν με είκοσι πλοία εναντίον των Κερκυραίων, ενώ με τα υπόλοιπα εναντίον των δώδεκα πλοίων των Αθηναίων, από τα οποία τα δύο ήταν η Σαλαμινία και η Πάραλος. Kαι οι Κερκυραίοι, επειδή έκαναν επιθέσεις χωρίς τάξη (:ανοργάνωτα) και με λίγα πλοία κάθε φορά, δεινοπαθούσαν από την πλευρά τους. Οι Αθηναίοι εξάλλου, επειδή φοβούνταν τον μεγαλύτερο αριθμό (των εχθρικών πλοίων) και την περικύκλωση, δεν έκαναν επίθεση στα παραταγμένα εναντίον τους πλοία ούτε στο σύνολό τους ούτε στο μέσο τους, αλλ’ αφού επιτέθηκαν σε μια πτέρυγα καταβυθίζουν ένα πλοίο. Και μετά απ’ αυτά, αφού αυτοί (:οι εχθροί) σχημάτισαν κυκλική παράταξη, έπλεαν (οι Αθηναίοι) γύρω τους και προσπαθούσαν να τους φέρουν σε σύγχυση με το θόρυβο. Όταν το αντιλήφθηκαν όσοι ήταν κοντά στους Κερκυραίους και επειδή φοβήθηκαν μήπως γίνει αυτό ακριβώς που έγινε στη Ναύπακτο, σπεύδουν σε βοήθεια, και αφού συγκεντρώθηκαν όλα μαζί τα πλοία έκανα ταυτόχρονα επίθεση εναντίον των Αθηναίων. Τότε άρχισαν πια κι εκείνοι να υποχωρούν κωπηλατώντας προς τα πίσω και συγχρόνως ήθελαν να προλάβουν να καταφύγουν στο μεγαλύτερο δυνατό αριθμό τα κερκυραϊκά πλοία, καθώς αυτοί υποχωρούσαν αργά και οι εχθροί είχαν παραταχθεί εναντίον τους. Η ναυμαχία λοιπόν αφού εξελίχθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο, τελείωνε με την δύση του ηλίου. Οι Κερκυραίοι επειδή φοβήθηκαν μήπως οι εχθροί αφού πλεύσουν εναντίον της πόλης τους ως νικητές ή πάρουν πίσω από το νησί τους εκεί αιχμάλωτους ή επιχειρήσουν κάποια άλλη εχθρική ενέργεια, τους μετέφεραν πίσω στο ναό της Ήρας και φρουρούσαν την πόλη τους . Αυτοί όμως δεν τόλμησαν, βέβαια, να πλεύσουν εναντίον της πόλης., αν και ήταν νικητές στη ναυμαχία, αλλά αναχώρησαν για την ηπειρωτική χώρα έχοντας 13 πλοία των Κερκυραίων, από όπου ακριβώς ξεκίνησαν από το λιμάνι στην ανοιχτή θάλασσα. Και την επόμενη μέρα εναντίον της πόλης καθόλου περισσότερο δεν έπλεαν, μολονότι (οι Κερκυραίοι) βρίσκονταν σε μεγάλη σύγχυση και φόβο και, όπως λέγεται, μολονότι ο Βρασίδας παρακινούσε τον Ακίδα, χωρίς όμως να έχει ίση ψήφο. Αφού όμως αποβιβάστηκαν στη Λευκίμμη, το ακρωτήριο λεηλατούσαν τους αγρούς. Και στο μεταξύ οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι επειδή τρομοκρατήθηκαν μήπως πλεύσουν εναντίον τους τα πλοία άρχισαν τις διαπραγματεύσεις και με τους ικέτες και με τους άλλους για το πώς θα σωθεί η πόλη, και έπεισαν μερικούς από αυτούς να μπουν στα πλοία. Πράγματι κατάφεραν να εξοπλίσουν παρ’ όλα αυτά 30 πλοία, γιατί περίμεναν την επίθεση. Οι Πελοποννήσιοι ωστόσο, αφού λεηλάτησαν τη χώρα μέχρι το μεσημέρι, αναχώρησαν με τα πλοία τους και κατά τη διάρκεια της νύχτας αναγγέλθηκε σε αυτούς με πυρσούς ότι πλησίαζαν από τη Λευκάδα εξήντα πλοία των Αθηναίων. ...τα οποία (καράβια) τα έστειλαν οι Αθηναίοι και τον Ευρυμέδοντα, το γιο του Θουκλέους, ως στρατηγό, όταν πληροφορήθηκαν την εσωτερική αναταραχή, και οτι τα πλοία με αρχηγό τον Ακίδα επρόκειτο να πλεύσουν εναντίον της Κέρκυρας.

οἱ μὲν οὖν Πελοποννήσιοι τῆς νυκτὸς εὐθὺς κατὰ τάχος ἐκομίζοντο ἐπ ̓οἴκου παρὰ τὴν γῆν· Οι Πελοποννήσιοι λοιπόν αμέσως κατά τη νύχτα αναχωρούσαν γρήγορα για την πατρίδα τους (πλέοντας) κοντά στην στεριά.

καὶ ὑπερενεγκότες τὸν Λευκαδίων ἰσθμὸν τὰς ναῦς, ὅπως μὴ περιπλέοντες ὀφθῶσιν, ἀποκομίζονται. Κι αφού μετέφεραν τα πλοία πάνω από τον ισθμό της Λευκάδας, για να μη γίνουν αντιληπτοί κάνοντας το γύρο της Λευκάδας, απομακρύνονται.

Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας τάς τε τῶν πολεμίων οἰχομένας, λαβόντες τούς τε Μεσσηνίους ἐς τὴν πόλιν ἤγαγον πρότερον ἔξω ὄντας, καὶ τὰς ναῦς περιπλεῦσαι κελεύσαντες ἃς ἐπλήρωσαν ἐς τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα, ἐν ὅσῳ περιεκομίζοντο, τῶν ἐχθρῶν εἴτινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον· Οι Κερκυραίοι όμως, όταν κατάλαβαν ότι τα αθηναϊκά πλοία πλησίαζαν και ότι τα πλοία των εχθρών είχαν φύγει, αφού οδήγησαν στην πόλη τους Μεσσηνίους που προηγουμένως ήταν έξω, και αφού διέταξαν τα πλοία που επάνδρωσαν να πλεύσουν γύρω γύρω από το Υλλαικο λιμάνι, καθώς περιφέρονταν, αν κάποιον από τους εχθρούς έπιαναν, τον σκότωναν.

καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντο, ἐς τὸ Ἥραιόν τε ἐλθόντες τῶν ἱκετῶν ὡς πεντήκοντα ἄνδρας δίκην ὑποσχεῖν ἔπεισαν καὶ κατέγνωσαν πάντων θάνατον. Και αφού αποβίβαζαν από τα πλοία όσους έπεισαν να μπουν τους θανάτωναν, και αφού ήλθαν στο Ηραίο έπεισαν περίπου πενήντα άνδρες από τους ικέτες να δεχτούν να δικαστούν και τους καταδίκασαν όλους σε θάνατο.

οἱ δὲ πολλοὶ τῶν ἱκετῶν, ὅσοι οὐκ ἐπείσθησαν, ὡς ἑώρων τὰ γιγνόμενα, διέφθειρον αὐτοῦ ἐν τῷ ἱερῷ ἀλλήλους, καὶ ἐκ τῶν δένδρων τινὲς ἀπήγχοντο, οἱδ ̓ὡς ἕκαστοι ἐδύναντο ἀνηλοῦντο. Οι περισσότεροι όμως από τους ικέτες, όσοι δεν πείστηκαν, καθώς έβλεπαν αυτά που γίνονταν αλληλοσκοτώνονταν εκεί μέσα στο ναό, και μερικοί απαγχονίζονταν από τα δένδρα, ενώ άλλοι τελείωναν τη ζωή τους όπως μπορούσε ο καθένας.

ἡμέρας τε ἑπτά, ἃς ἀφικόμενος ὁ Εὐρυμέδων ταῖς ἑξήκοντα ναυσὶ παρέμεινε, Κερκυραῖοι σφῶν αὐτῶν τοὺς ἐχθροὺς δοκοῦντας εἶναι ἐφόνευον, τὴν μὲν αἰτίαν ἐπιφέροντες τοῖς τὸν δῆμον καταλύουσιν, ἀπέθανον δέ τινες καὶ ἰδίας ἔχθρας ἕνεκα, καὶ ἄλλοι χρημάτων σφίσιν ὀφειλομένων ὑπὸ τῶν λαβόντων· Και για εφτά μέρες, κατά τις οποίες έμεινε αφότου ήλθε ο Ευρυμέδοντας με τα εξήντα πλοία, οι Κερκυραίοι σκότωναν απότους συμπολίτες τους όσους θεωρούνταν ότι είναι εχθροί τους, αν και απέδιδαν την ευθύνη βέβαια σε αυτούς που προσπαθούσαν να καταλύσουν τη δημοκρατία, μερικοί μάλιστα σκοτώθηκαν και εξαιτίας προσωπικής έχθρας και άλλοι από τους χρεοφειλέτες τους για τα χρήματα που τους οφείλονταν.

πᾶσά τε ἰδέα κατέστη θανάτου, καὶ οἷον φιλεῖ ἐν τῷ τοιούτῳ γίγνεσθαι, οὐδὲν ὅτι οὐ ξυνέβη καὶ ἔτι περαιτέρω. και κάθε μορφή θανάτου παρουσιάστηκε, και απ’ ότι συνηθίζεται να γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις, τίποτα δεν υπάρχει που να μην έγινε και ακόμη χειρότερα.

καὶ γὰρ πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε καὶ ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο καὶ πρὸς αὐτοῖς ἐκτείνοντο, οἱ δέ τινες καὶ περιοικοδομηθέντες ἐν τοῦ Διονύσου τῷ ἱερῷ ἀπέθανον. Καθόσον μάλιστα ο πατέρας σκότωνε το παιδί του και απομακρύνονταν με τη βία από τα ιερά και φονεύονταν κοντά σε’ αυτά, μερικοί άλλοι εξάλλου, αφού κλείστηκαν ολόγυρα με τείχη, πέθαναν μέσα στο ναό του Διόνυσου.