Ο ΜΥΘΟΣ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΧΘΟΝΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

«...ἐπεὶ δὲ τυγχάνομεν σκοποῦντες περὶ τῆς ἀρίστης πολιτείας, αὕτη δ’ ἐστί καθ’ ἧν ἡ πόλις ἃν εἴη μάλιστ’ εὐδαίμων, τὴν δ’ εὐδαιμονίαν ὅτι χωρὶς αρετὴς ἀδύνατον ὑπάρχειν εἴρηται πρότερον, φανερόν ἐκ τούτων ὡς ἐν τῇ κάλλιστα πολιτευομένῃ πόλει καὶ τῇ κεκτημένη δικαίους ἄνδρας ἁπλῶς, αλλὰ μὴ πρὸς τὴν ὑπόθεσιν, οὔτε βάναυσον βίον οὔτ’ αγοραίον δεῖ ζῆν τοὺς πολίτας (αγενὴς γὰρ ὁ τοιοῦτος βίος καὶ πρὸς ἀρετὴν ὑπεναντίος), οὐδέ δὴ γεωργοὺς εἶναι τοὺς μέλλοντας ἔσεσθαι (δεῖ γὰρ σχολῆς καὶ πρὸς τὴν γένεσιν τῆς ἀρετῆς καὶ πρὸς τὰς πράξεις τὰς πολιτικάς)» (Αριστοτέλης, «Πολιτικά», 7, 1328 b, 35-1329 a, 1). Αυτά τα λόγια του Αριστοτέλη υποδηλώνουν την ευδαιμονιστική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η ζωή των χειρωνακτών, των εμπόρων της αγοράς ή των γεωργών εμφανίζεται ως ΚΑΤΩΤΕΡΗ, εφόσον δεν επιτρέπει την απόκτηση της αρετής ή την ενασχόληση με τα πολιτικά στο άριστο πολίτευμά του. Κατά τον Αριστοτέλη, οι γεωργοί, οι δούλοι και οι "βάρβαροι" περίοικοι είναι οι καταλληλότεροι για να διαδραματίσουν τον ρόλο της παραγωγικής "μηχανής", δηλαδή των δούλων. Ποτέ οι "αυτόχθονες" πολίτες.

Μέσα από τα λόγια του Αριστοτέλη διακρίνουμε πώς κατασκευάστηκε ο βολικός μύθος της "αυτοχθονίας".

Ας πάρουμε το μυθολογικό πρότυπο της αυτοχθονίας:οι ΑΘηναίοι έφτιαξαν ένα μύθο σύμφωνα με τον οποίον ο μακρινός πρόγονός τους, ο Εριχθόνιος, "φύτρωσε" μέσα από το έδαφος, την ίδια τη γη της Αττικής. Αλλά και ο μύθος της Πύρρας και του Δευκαλίωνα παρουσίαζε ένα ολόκληρο έθνος να ξαναγεννιέται από τις πέτρες που πετούσαν πίσω τους οι μόνοι επιζήσαντες του μυθικού Κατακλυσμού.

Ο "Κατακλυσμός' μπορεί να διασώζει μνήμες κάποιας τεράστιας γεωλογικής ανακατάταξης με πλημμύρες που πιθανόν να συνέβη όντως στην προϊστορική περίοδο. Όμως ήταν ένας μύθος κατάλληλος ώστε όλοι οι λαοί να μιλήσουν για ένα "ξεκαθάρισμα" των αγαθών από τους φαύλους που διενήργησαν οι θεοί. Το ίδιο ισχύει και με τον εβραϊκό Κατακλυσμό και την επιβίωση της κιβωτού του Νώε.

Ο επιζήσας θα ήταν εκ των πραγμάτων και ο ΑΥΤΟΧΘΩΝ. Άρα, και ο ενάρετος. Πολύ βολικός μύθος!

Τον τίτλο του αυτόχθονα στην αρχαιότητα τον κατείχαν οι Αιγινήτες, οι Αθηναίοι, που θεωρούνταν παιδαγωγοί της Ελλάδας, καθώς και οι Αρκάδες, που θεωρούνταν πρωτόγονοι, γι’ αυτό και ονομάζονταν βαλανιδοφάγοι, κάτι που παραπέμπει σε ένα άλλο σύστημα διατροφής και βέβαια σε ένα άλλο, παλαιότερο σύστημα οργάνωσης. Σε επίπεδο μυθολογικό το να είναι κανείς παιδί της γης (αυτό-χθων, όπως ο Εριχθόνιος της εικόνας ) δεν είναι καλό προηγούμενο: οι γηγενείς (γη-γενής < γη + γίγνομαι) είναι οι υβριστές που υφίστανται θεϊκές τιμωρίες ή εκμηδενίζονται από ήρωες που προστατεύει ο Όλυμπος. Αντίθετα, ευγενές είναι να κατάγεται κανείς από τον Δία. Σε επίπεδο ιστορικό, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Αρκαδία, η αυτοχθονία συνδέεται με την παράδοση της πελασγικής καταγωγής –οι Αρκάδες, που θεωρούνται «πιο παλιοί κι από το φεγγάρι» είναι απόγονοι του Πελασγού που γεννήθηκε από το έδαφος· αλλά και ο τρισέγγονός του, ο Παν, γεννήθηκε και αυτός από τη Γη (Παυσ., 8, 38, 1· Αριστ. απ. 549, Απολλ. Ρόδιος 4, 264, Σχόλια στις Νεφέλες του Αριστοφάνη, στ. 398). Επομένως, η αυτοχθονία κρατιέται ως τιμητικός τίτλος από το παρελθόν –συνιστά τίτλο τιμής η συνέχεια από τους προ- ή παλαιοέλληνες– και εξυπηρετεί συγκεκριμένες σκοπιμότητες. Η κυριότερη σκοπιμότητα των γενεαλογικών μύθων είναι η απόδειξη της αυτοχθονίας. Συγχρόνως όμως στα γενεαλογικά συστήματα των πόλεων αναγνωρίζει κανείς και μια δεύτερη απαρχή, καθώς κάποιος σημαντικός ήρωας του απώτερου παρελθόντος κατάγεται από τον Δία. Η προσθήκη αυτή συνιστά προπαγάνδα με στόχο να αποδεχθούν οι πολίτες το σύστημα οργάνωσης και σκέψης της πόλεως, όπου κυρίαρχο εμφανίζεται το δωδεκάθεο. Και στα ελληνιστικά βασίλεια διατηρήθηκε η προσπάθεια απόδειξης μιας, προφανώς πλαστής, αυτοχθονίας ή ευγενούς καταγωγής (πρβ. την καταγωγή των Πτολεμαίων από τους Ηρακλείδες) με τη μεταφορά στοιχείων της παλιάς ελληνικής πραγματικότητας, ακόμη και με μεταφορά γεωγραφικών ονομάτων του ελληνικού χώρου στις κατακτημένες περιοχές.

ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΛΙΓΟ ΤΙΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΟΥΤΟΠΙΕΣ ΠΕΡΙ "ΑΥΤΟΧΘΟΝΙΑΣ" Η λέξη ΟΥΤΟΠΙΑ προέρχεται ετυμολογικά από την "απουσία τόπου", δηλαδή από την ΑΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ να υπάρχει ένας τόπος όπου θα συμβαίνει ό,τι περιγράφει η ουτοπία: ου τόπος Οι πόλεις στην αρχαία Ελλάδα ήταν χτισμένες σε εύφορες πεδιάδες και κοντά σε υψίπεδο (Ακρόπολη) για προστασία και όλες περικλείονταν με τείχη (εκτός της Σπάρτης). Στη μεγάλη και εύφορη Βοιωτική πεδιάδα υπήρχαν πολλές και ανάμεσα τους ο Ορχομενός και η Θήβα, πανάρχαιες πόλεις οι οποίες απέκτησαν μεγάλη δύναμη. Εδώ ζούσαν άνθρωποι από τους Νεολιθικούς χρόνους. Ήταν η χώρα των αυτοχθόνων Εκτήνων, οι οποίοι και θεωρούνται οι αρχαιότεροι κάτοικοι της Βοιωτίας που γνωρίζουμε, και του ξακουστού βασιλιά τους Ώγυγη.

Γύρω στα 2000 π.Χ., η περιοχή, ειδικά τα βόρεια της Βοιωτίας, κατοικούνταν από τους ονομαζόμενους Μινύες, η καταγωγή των οποίων ήταν η Κολχίδα. Οι Μινύες έχτισαν την πόλη του Ορχομενού, η οποία έγινε αργότερα ξακουστή για τον πλούτο και τoν πολιτισμό της. Ο Ορχομενός, στην αρχαϊκή εποχή, είχε υπό την κυριαρχία του μία μεγάλη περιοχή και ήταν μία από τις πρώτες πόλεις που έκοψε νομίσματα στην Ελλάδα.

Οι Μινύες επίσης ανέλαβαν την κατασκευή ενός κολοσσιαίου έργου, να αποξηράνουν και να αρδεύσουν την πεδιάδα της Κωπαϊδος, η οποία πλημμύριζε από τους ποταμούς Κηφισό και Μέλανα. Για το έργο αυτό έκτισαν ένα κανάλι 40 μέτρα πλάτος και 5 μέτρα βάθος και μήκος γύρω στα 42 χιλιόμετρα. Με το πέρασμα του χρόνου όμως έχασαν την δύναμή τους και η πολιτική κυριαρχία πέρασε στη Θήβα.

Γύρω στα 1500 π.Χ., ο φημισμένος ήρωας Κάδμος, με άγνωστο αριθμό Φοινίκων, ήρθε και ίδρυσε την Θήβα. Σε ένα υψίπεδο, το επονομαζόμενο αργότερα Καδμεία, έχτισε παλάτι και εισήγαγε πιθανώς την Φοινικική αλφαβητική γραφή, αν και αυτή δεν χρησιμοποιήθηκε αμέσως, αλλά αιώνες αργότερα. Στο τέλος του 13ου αιώνα π.Χ., η πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς και αυτό επιβεβαιώνει τον μύθο "οι Επτά εναντίον των Θηβών", στον οποίο ο Άδραστος με τους Επιγόνους κατέλαβαν και κατέστρεψαν τη Θήβα. Γύρω στα 1200 π.Χ., διάφορες φυλές κατεβαίνοντας από την Άρνη της Θεσσαλίας και από περιοχές γύρω από το βουνό Βόειον της Ηπείρου, κατέλαβαν την περιοχή. Αυτό το σύμπλεγμα των φυλών και πολιτισμών ήλθε σε διασταύρωση με τον τοπικό πληθυσμό, δημιουργώντας τους μελλοντικούς κατοίκους της Βοιωτίας. Σε αυτήν την αρχαϊκή εποχή ανήκουν οι μύθοι και από αυτήν την περίοδο άντλησαν τα θέματα τους οι τραγικοί αττικοί ποιητές.

Από την Οδύσσεια του Ομήρου μαθαίνουμε ότι τα δύο αδέλφια Αμφίων και Ζήθος, ήταν οι ιδρυτές της Θήβας και αυτοί έκτισαν τα μεγάλα τείχη στην πόλη, αλλά σύμφωνα με τον Απολλόδωρο και άλλους, ήταν ο Κάδμος, του οποίου την αδερφή Ευρώπη απήγαγε ο Δίας, μεταμφιεσμένος ως ταύρος, από την Αίγυπτο στην Κρήτη, όπου και γέννησε τα τρία παιδιά της, Μίνωα, Ραδάμανθυ και Σαρπηδόνα.

Στον κρατήρα του Ευφρονίου απεικονίζεται ο θάνατος του Σαρπηδόνος.

Όπως ο μύθος λέει, ο Κάδμος αναζητώντας την αδελφή του έφτασε στους Δελφούς, και εκεί το μαντείο του είπε να ακολουθήσει μιαν αγελάδα και να χτίσει μία πόλη, όταν το ζώο θα σταματήσει να ξεκουραστεί. Σύμφωνα με την παράδοση, η αγελάδα σταμάτησε στο σημείο όπου κτίσθηκε αργότερα η Ακρόπολη Καδμεία. Υπάρχουν αρκετοί μύθοι γύρω από τα κατορθώματα του Κάδμου. Σκότωσε τον Δράκο (απόγονο του Άρη), ο οποίος φύλαγε την πηγή Αρεία. Η θεά Αθηνά του είπε να σπείρει τα δόντια του δράκου στη γη και από εκεί ξεφύτρωσαν αρματωμένοι άνδρες, οι Σπαρτοί, οι οποίοι σκότωσαν ο ένας τον άλλο και επέζησαν μόνο πέντε (Χθόνιος, Εχίων, Υπερήνωρ, Πυλωρός, Ουδαίος). Από αυτούς τους πέντε προήλθαν οι αριστοκρατικές οικογένειες των Θηβών, οι οποίες ονομάζονταν Σπαρτοί.

Υπάρχουν επίσης μύθοι που αναφέρονται στις τέσσερεις κόρες του Κάδμου. Μία από αυτές, η Αγαύη, παντρεύτηκε τον Εχίονα και κατά την διάρκεια της βασιλείας του ο Θεός Διόνυσος εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και καθιερώθηκαν οι λατρείες προς τιμήν του. Ο Κάδμος και ο φημισμένος μάντης Τειρεσίας τον αποδέχτηκαν, αλλά όχι ο Πενθέας, Ο Διόνυσος πήρε εκδίκηση γι' αυτό με την βοήθεια της μητέρας του Αγκάβης, που μέσα σε ένα Βακχικό παροξυσμό, τον έκοψε κομμάτια και έφερε το κεφάλι του στις Θήβες.

Ακολούθησε η διαδοχή των βασιλέων Πολύδωρου, Λάβδακου και Λάϊου, τον οποίον εκθρόνισε ο Λύκος. Ο Νυκτέας, αδελφός του Λύκου, είχε μία κόρη, την Αντιόπη, της οποίας η ομορφιά ήταν ξακουστή ανάμεσα στους Έλληνες. Ο Επωπεύς, βασιλιάς της Σικυώνος, απήγαγε την Αντιόπη και ο πατέρας της Νυκτέας συγκέντρωσε στρατό και επιτέθηκε στην Σικυώνα. Κατά την διάρκεια της μάχης, την οποίαν κέρδισαν οι Σικυώνιοι, ο Επωπεύς και Νυκτέας τραυματίσθηκαν σοβαρά, ο τελευταίος μεταφέρθηκε στις Θήβες, όπου πέθανε. Πριν τον θάνατό του ανέθεσε την αρχιστρατηγία των Θηβών στον αδελφό του Λύκο, και τον έκανε να υποσχεθεί ότι θα συγκεντρώσει ακόμη μεγαλύτερο στρατό για να πάρει εκδίκηση και να τιμωρήσει την κόρη του, σε περίπτωση που θα την συλλάμβαναν. Ο Λύκος επιτέθηκε στη Σικυώνα, νίκησε και σκότωσε τον Επωπέα και πήρε πίσω την Αντιόπη, αλλά στον γυρισμό τους προς την Θήβα, σε ένα σπήλαιο κοντά στην πόλη Ελευθέρα, γέννησε δύο δίδυμα αγόρια, τον Αμφίονα και Ζήθο, τα οποία εγκατέλειψε εκεί. Ένας βοσκός τα βρήκε και τα μεγάλωσε σαν τσοπάνους, χωρίς να ξέρει τίποτα για την αριστοκρατική καταγωγή τους.

Όταν η Αντιόπη επέστρεψε στη Θήβα, δεν μπόρεσε να υποφέρει τις κατηγορίες του Λύκου και την κακομεταχείριση από τη σκληρή γυναίκα του, Δίρκη. Έτσι διέφυγε και βρήκε καταφύγιο στο μέρος όπου οι γιοι της ζούσαν και οι οποίοι τώρα είχαν μεγαλώσει. Η Δίρκη προσπάθησε να την φέρει πίσω, αλλά ο Αμφίων και ο Ζήθος, αναγνώρισαν ότι η Αντιόπη ήταν η μητέρα τους, και πήραν εκδίκηση για όλα αυτά που είχε υποφέρει. Σκότωσαν τον Λύκο και έδεσαν την Δίρκη στα κέρατα ενός ταύρου, που την έσερνε έως ότου πέθανε. Τα δύο αδέλφια επέστρεψαν στη Θήβα, εξόρισαν τον Λάιο και πήραν τον θρόνο. Χρησιμοποιώντας την λύρα τους, την οποία είχαν διδαχθεί από τον θεό Ερμή, άρχισαν να χτίζουν τα τείχη της Θήβας, οι δε πέτρες κινούνταν από μόνες τους, υπακούοντας στον ρυθμό του σκοπού.

Όταν ο Λάιος, βασιλιάς της Θήβας, παντρεύτηκε την Ιοκάστη, το μαντείο των Δελφών με ένα χρησμό έκανε γνωστό, ότι αν η Ιοκάστη γεννούσε παιδί αυτό θα σκότωνε τον πατέρα του. Γι' αυτό τον λόγο, όταν ο Οιδίπους γεννήθηκε, εγκαταλείφθηκε στο βουνό Κιθαιρών, όπου και βρέθηκε από βοσκούς του βασιλιά Πόλυβου της Σικυώνος, ο οποίος τον μεγάλωσε σαν δικό του παιδί. O Οιδίπους πηγαίνοντας στους Δελφούς για να μάθη το όνομα του πραγματικού πατέρα του, έλαβε τον χρησμό, ότι ήταν πεπρωμένο να σκοτώσει τον πατέρα του και θα ήταν καλύτερο να μην επιστρέψει στην πατρίδα του. Φεύγοντας από τους Δελφούς, ακολούθησε τον δρόμο προς την Βοιωτία και Φωκίδα, και στο σημείο όπου διασταυρώνονταν οι δύο δρόμοι, συνάντησε τον πραγματικό του πατέρα Λάιο και μετά από φιλονικία, τον σκότωσε.

Ο Οιδίπους αργότερα έλυσε το αίνιγμα της Σφίγγας, η οποία ήταν ένα τέρας με πρόσωπο γυναίκας, πόδια και ουρά λιονταριού και φτερά, που τρομοκρατούσε την χώρα και καταβρόχθιζε όποιον δεν μπορούσε να απαντήσει σωστά. Μετά την σωστή απάντηση του Οιδίποδα, η Σφίγγα αυτοκτόνησε. Για ανταμοιβή, ο Οιδίπους έγινε βασιλιάς της Θήβας και χωρίς να το ξέρει, παντρεύτηκε την μητέρα του, βασίλισσα Ιοκάστη, η οποία αργότερα κρεμάστηκε, όταν οι θεοί της έκαναν γνωστό, ότι παντρεύτηκε τον γιο της. Ο Οιδίπους παντρεύτηκε πάλι, με την Ευρυγανεία και απέκτησε τέσσαρα παιδιά μαζί της, τον Ετεοκλή, Πολυνείκη, την Αντιγόνη και Ισμήνη. Αργότερα τυφλώθηκε και πήγε εξορία, συνοδευόμενος από την Αντιγόνη και Ισμήνη. Πέθανε στην Αθήνα, στον Κολωνό. Μετά τον θάνατο του Οιδίποδα, οι δύο αδελφοί συμφώνησαν να κυβερνήσουν τη Θήβα για ένα χρόνο ο καθένας, εναλλάξ. Στο τέλος του πρώτου χρόνου και ενώ ήρθε η σειρά του Πολυνείκη να πάρει τον θρόνο, ο Ετεοκλής αρνήθηκε να τον παραδώσει. Ο Πολυνείκης υποχρεώθηκε να φύγει εξόριστος και πήγε στον βασιλιά Άδραστο του Άργους. Κατά την άφιξη του εκεί, διαφιλονίκησε με τον Τυδέα της Αιτωλίας, έναν άλλο εξόριστο. Ο Άδραστος αφού τους συμφιλίωσε, τους πάντρεψε με τις κόρες του, εκπληρώνοντας έτσι τον χρησμό που του είχε δοθεί, ότι θα παντρέψει τις κόρες του με ένα λιοντάρι και ένα αγριογούρουνο. Και πραγματικά οι ασπίδες των δύο εξόριστων έφεραν το έμβλημα του λιονταριού και αγριογούρουνου. Για να αποκαταστήσει τον Πολυνείκη στον θρόνο του, ο Άδραστος άνοιξε πόλεμο εναντίον της Θήβας. Οι επτά ηγεμόνες που έλαβαν μέρος ήταν, ο Άδραστος, Αμφιάραος, Καπανεύς, Ιππομέδων, Παρθενοπαίος, Τυδεύς και Πολυνείκης.

Όταν ο Παρθενοπαίος σκοτώθηκε από τον Περικλύμενο με μία πέτρα, ο Άδραστος διέταξε τα στρατεύματα να οπισθοχωρήσουν. Ήταν η σειρά των Θηβαίων τώρα να επιτεθούν, όταν ο Ετεοκλής κάλεσε τον αδελφό του Πολυνείκη, σε μονομαχία, από το αποτέλεσμα της οποίας θα αποφασίζονταν η έκβαση του πολέμου. Δυστυχώς για τις δύο στρατιές, ο ένας σκότωσε τον άλλο και ο πόλεμος άρχισε ξανά. Ο Μελάνιππος σκότωσε τον Τυδέα, ο άλλος γιος του Λήδας σκότωσε τον Ετέοκλο και ο Αμφίδικος τον Ιππόδημο. Ο Αμφιάραος με την σειρά του, για να εκδικηθεί τον θάνατο του Τυδέα, σκότωσε τον Μελάνιππο. Ήταν πολύ κοντά να χτυπηθεί από το δόρυ του Περικλυμένου, όταν το έδαφος άνοιξε κάτω από τα πόδια του και τον πήρε μαζί με το άρμα του και τα άλογα. Το σημείο, όπου συνέβη το γεγονός, το έδειχναν μέχρι τις ημέρες του Παυσανία. Ο Αμφιάραος λατρευόταν σαν θεός στην Θήβα, τον Ωρωπό και Άργος και για πολλούς αιώνες έδινε προφητικές απαντήσεις σε ερωτήματα των ανθρώπων. Όταν ο Άδραστος έχασε τον Αμφιάραο, "τα μάτια του στρατού του", και όλοι οι άλλοι στρατηγοί είχαν ήδη σκοτωθεί, υποχρεώθηκε να φύγει και σώθηκε χάρις στην ταχύτητα του αλόγου Αρίωνα.

Δέκα χρόνια αργότερα, ο Άδραστος επέστρεψε στη Θήβα με τους γιους των σκοτωμένων στρατηγών του. Αυτοί ήταν, ο Αιγιαλεύς, γιος του Άδραστου, ο Θέρσανδρος, γιος του Πολυνείκη, Αλκμαίων και Αμφίλοχος, γιοι του Αμφιάραου, Διομήδης γιος του Τυδέα, Σθένελος γιος του Καπανέα, Πρόμαχος γιος του Παρθενοπαίου και Ευρύαλος γιος του Μεκιστέου. Η Αρκαδία, Μεσσηνία, Κόρινθος και Μέγαρα, βοήθησαν όλοι τους Επιγόνους. Συνάντησαν τους Θηβαίους στον ποταμό Γλίτσα και εκεί έγινε μάχη, όπου ο Θηβαϊκός στρατός έπαθε πανωλεθρία, αν και ο γιος του Ετεοκλή, Λαοδάμας, σκότωσε τον γιο του Άδραστου, Αιγιάλεω. Οι ηττημένοι Θηβαίοι οδηγήθηκαν μέσα στα τείχη, από τον Αλκμαίωνα. Οι Θηβαίοι τότε συμβουλεύτηκαν τον μάντη Τειρεσία, ο οποίος τους είπε ότι όλα είχαν χαθεί και οι Θεοί είχαν αποφασίσει. Τα λόγια του Τειρεσία εισακούσθηκαν και οι Θηβαίοι δέχθηκαν να παραδώσουν την πόλη. Έφυγαν με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, υπό την αρχηγία του Λαοδάμαντα, για την Ιλλυρία. Οι Επίγονοι μπήκαν στην πόλη και ανέβασαν στον θρόνο τον Θέρσανδρο, γιο του Πολυνείκη. Ο Άδραστος, ο οποίος επαινείτο για την απαλή φωνή του και για την πειστική του ευφράδεια, χάνοντας τον γιο του, πέθανε από θλίψη, στον δρόμο της επιστροφής. Τον λάτρευαν σαν ήρωα στην Σικυώνα και στο Άργος. Οι Σικυώνιοι έκτισαν ένα Ηρώον προς τιμή του στην Δημόσια Αγορά και εξυμνούσαν τους ηρωισμούς και τα παθήματα του σε λυρικές τραγωδίες.

ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Να συζητήσετε την έννοια της ΑΥΤΟΧΘΟΝΙΑΣ. Είναι, αυτή, μια αληθινή ή είναι μια πλαστή, κατασκευασμένη έννοια; Να υποστηρίξετε την άποψή σας με επιχειρήματα. Ο μύθος της "αυτοχθονίας", που καθορίζει την ταυτότητα των πολιτών, αποτελεί σημαντική πτυχή της ιδεολογίας του πολιτικού συστήματος, καθώς εξ ορισμού παρακάμπτει τον γυναικείο παράγοντα στην ανθρώπινη δημιουργία. Δεν είναι τυχαίο πως "γενάρχες" των αρχαίων φυλών (Ελλήνων, Εβραίων, π.χ.) είναι πάντα άντρες. Επομένως, στον μύθο της αυτοχθονίας απηχείται η κυρίαρχη ιδεολογία σχετικά με την ιεράρχηση των δύο φύλων. Να συζητήσετε τη θέση του γυναικείου φύλου σε έναν αρχαιοελληνικό μύθο που σχετίζεται με την "αυτοχθονία".

ΠΩΣ ΑΝΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΨΕΥΔΗ ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΧΘΟΝΙΑΣ

Κατά τη δεκαετία του 1990 μια ομάδα Eλληνοαμερικανών αρχαιολόγων έκανε μία εντυπωσιακή ανακάλυψη. Βρήκαν τα αρχαιότερα στον κόσμο στοιχεία ναυσιπλοΐας στην περιοχή Πλακιάς Ρεθύμνου. Σε αυτήν τη σπουδαία ανακάλυψη δεν δόθηκε η αρμόζουσα προσοχή, παρά το γεγονός ότι αυτό το εύρημα κατατάχθηκε στη λίστα με τις δέκα κορυφαίες ανακαλύψεις για το 2010. Η έρευνα της ομάδας, με επικεφαλής τον Thomas F. Strasser, την κ. Ελένη Παναγοπούλου και με τη συμβολή του καθηγητή του πανεπιστημίου της Βοστώνης κ. Curtis Runnels, αναγκάζει τους μελετητές να θέσουν σε νέα βάση τα ιστορικά δεδομένα, όσον αφορά στις ικανότητες ναυσιπλοΐας των προϊστορικών ανθρώπων. Οι αρχαιολόγοι έκαναν ανασκαφές σε ένα φαράγγι στην Κρήτη και ανακάλυψαν ευρήματα της παλαιολιθικής εποχής στην ευρύτερη περιοχή της Πρέβελη. Εκεί εντόπισαν 30 τσεκούρια και εκατοντάδες άλλα πέτρινα μικροεργαλεία τα οποία βρέθηκαν σκόρπια σε περίπου 20 διαφορετικά σημεία.

Πριν από την ανακάλυψη, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι άνθρωποι που κατοίκησαν την Κρήτη, την Κύπρο, αλλά και κάποια άλλα ελληνικά νησιά και τη Σαρδηνία, είχαν φτάσει σε αυτά τα μέρη πριν από 12.000 χρόνια. Όμως τα εργαλεία που ανακάλυψε η ομάδα των Ελληνοαμερικανών αρχαιολόγων χρονολογούνται πριν από 130.000 χρόνια. Τα εργαλεία, καθώς και το έδαφος που βρέθηκαν, χρονολογήθηκαν με σύγχρονες μεθόδους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι βράχοι και τα σπήλαια της περιοχής ανυψώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου λόγω γεωλογικής δραστηριότητας. Τα τμήματα που ήρθαν στην επιφάνεια αντιπροσωπεύουν τη σειρά των γεωλογικών περιόδων τα οποία αποτέλεσαν και το αντικείμενο μελέτης της ομάδας. Κατά την ανάλυση του γεωλογικού στρώματος όπου βρέθηκαν τα εργαλεία, η ομάδα έφτασε στο συμπέρασμα ότι το έδαφος αυτό είχε έρθει στην επιφάνεια πριν από 130.000 ως 190.000 χρόνια. Λαμβάνοντας υπ’όψιν το γεγονός ότι η Κρήτη είναι νησί και δεν έχει πρόσβαση απο στεριά εδώ και πέντε εκατομμύρια χρόνια, οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι τα εργαλεία πρέπει να έφτασαν εκεί ακτοπλοϊκώς από προϊστορικούς ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι η ναυσιπλοΐα υπήρχε στην Μεσόγειο δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν από την εποχή όπου την τοποθετούσαν οι αρχαιολόγοι και ότι οι πρώτοι homo sapiens sapiens ή κάποιοι πρόγονοί τους, χρησιμοποιούσαν σκάφη αξιόπλοα και πραγματοποιούσαν μακρινά ταξίδια. Πριν από αυτήν την ανακάλυψη , το παλαιότερο αποδεδειγμένο θαλάσσιο ταξίδι ήταν ο διάπλους κάποιων εκπροσώπων του homo sapiens sapiens προς την Αυστραλία, όπου χρειάστηκε να καλύψουν μεγάλες αποστάσεις, έως και 71 χιλιόμετρα , γεγονός που συνέβη 60.000 χρόνια πριν, αν και οι χρονολογήσεις αμφισβητήθηκαν. Αυτό που προκαλεί όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι πως η τεχνοτροπία των ευρεθέντων εργαλείων μοιάζει με κάποια χειροτεχνήματα που ανήκαν σε προϊστορικούς πληθυσμούς της Αφρικής. Για δεκαετίες οι επιστήμονες πίστευαν ότι αυτοί οι πληθυσμοί της Αφρικής έφτασαν στην Ευρώπη και την Ασία μέσω της Μέσης Ανατολής και στη συνέχεια έφτασαν στα Βαλκάνια περνώντας μέσα από την σημερινή Τουρκία . Τα ευρήματα στην Κρήτη αποτελούν απόδειξη ότι η μετανάστευση των πληθυσμών δεν γινόταν μόνο μέσω ξηράς και ίσως οι διαδρομές να γίνονταν από τη Βόρεια Αφρική προς την Ισπανία μέσω των Στενών του Γιβραλτάρ ή από την Λιβύη προς την Κρήτη, μία απόσταση περίπου 320 χιλιομέτρων.

Τα παραπάνω αποδεικνύουν ως ένα βαθμό την πεποίθηση πως κανείς από τους ιστορικούς λαούς του (καθεαυτόν) μεσογειακού χώρου δεν υπήρξε γηγενής, ούτε αυτόχθων. Κανείς δεν "φύτρωσε" σε κανέναν τόπο! Όλοι από κάπου αλλού ήρθαν!

Η θεωρία περί υπάρξεως "ισχυρών" ή "ανώτερων" φυλών και "ασθενών" ή "κατώτερων" φυλών στην ανθρωπότητα, βασίζεται σε μια παρερμηνεία της δαρβινικής θεωρίας της εξέλιξης. Η ιδεολογία των φυλετιστών (των ρατσιστών, δηλαδή) πρεσβεύει πως τάχατες υπηρετεί κάποιον "Φυσικό Νόμο", που όμως δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Το γεγονός πως οι άνθρωποι, φερ'ειπείν, ανήκουν σε διαφορετικές φυλές είναι μια απλή παρατήρηση βάσει του χρώματος του δέρματός τους, και κάθε άλλο παρά τους κατατάσσει αξιολογικά σε "ανώτερους" και "κατώτερους". Η ιδεολογία των ρατσιστών υποδύεται πως "μάχεται", δήθεν, " ώστε η κάθε Φυλή ή Εθνότητα να κατοικεί και να αναπτύσσεται στον φυσικό, ζωτικό της χώρο, στην περιοχή δηλαδή όπου και εμφανίστηκε και κυριαρχεί". Βλέπουμε πως στη φράση αυτήν υπάρχουν τρία εσκεμμένα λάθη λογικής: το πρώτο λάθος είναι πως η έννοια της Φυλής ή της Εθνότητας είναι αυθαίρετη, επιστημονικά δηλαδή δεν στέκει. Το δεύτερο λάθος είναι η σιωπηρή και αβασάνιστη παραδοχή πως υπάρχει, δήθεν, ένας "φυσικός χώρος" για κάθε εθνότητα, πράγμα που αναιρείται από την ίδια την Ιστορία του ανθρώπινου γένους: οι φυλές των ανθρώπων διαρκώς μετακινούνταν, μετανάστευαν, σκότωναν άλλους λαούς και έπαιρναν δια της βίας την εξουσία του γεωγραφικού τους χώρου. Καμιά φυλή δεν "φύτρωσε" από μόνη της σε κανένα μέρος της γης, εκτός ίσως από τους πρώτους ανθρώπους που, μετά από αμέτρητα χρόνια βιολογικής εξέλιξης, βρέθηκαν να κατοικούν συμπτωματικά σε κάποιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος, π.χ. στην Αφρική.

Οι σωματικές διαφορές ανάμεσα στα ανθρώπινα άτομα είναι δεδομένες και το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τη φυσική ποικιλία του φαινότυπου σε όλα τα είδη ζωής. Και μπορεί κανείς να παρατηρεί τις σωματικές διαφορές,τις διαφορές ύψους, χρώματος ματιών, τριχοφυίας, χρώματος δέρματος, φύλου, κλπ., χωρίς να φαντάζεται πως υπάρχουν και αντίστοιχες πνευματικές και πολιτισμικές διαφορές που εξαρτώνται από τις σωματικές. Ο μύθος της "αυτοχθονίας" είναι ο μεγαλύτερος φιλοσοφικός-ιστορικός μύθος της ανθρωπότητας, και επινοήθηκε για να δικαιολογήσει την περιχαράκωση των εθνικιστών στον γεωγραφικό χώρο που θέλουν να θεωρούν "ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ"!