ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Η λέξη σχολείο ισχύει για διάφορους εκπαιδευτικούς οργανισμούς κατά τον Μεσαίωνα, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων της πόλης, της εκκλησίας και των μοναστηριών. Κατά την ύστερη μεσαιωνική περίοδο, οι μαθητές που παρακολουθούσαν τα σχολεία της πόλης ήταν συνήθως μεταξύ επτά και δεκατεσσάρων ετών. Οι οδηγίες για τα αγόρια σε τέτοια σχολεία κυμαίνονταν από τα βασικά του γραμματισμού (αλφάβητο, συλλαβές, απλές προσευχές και παροιμίες) έως πιο προχωρημένη διδασκαλία στη λατινική γλώσσα. Περιστασιακά αυτά τα σχολεία δίδασκαν, επίσης, στοιχειώδη αριθμητική ή γραφή γραμμάτων και άλλες δεξιότητες χρήσιμες στις επιχειρήσεις.

Κατά τον Πρώιμο Μεσαίωνα, τα μοναστήρια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ήταν τα κέντρα εκπαίδευσης και γραμματισμού, τηρώντας την επιλογή της Εκκλησίας για εκμάθηση της λατινικής γλώσσας και διατηρώντας την τέχνη της γραφής. Πριν από την επίσημη ίδρυσή τους, πολλά μεσαιωνικά πανεπιστήμια λειτουργούσαν για εκατοντάδες χρόνια ως χριστιανικά μοναστικά σχολεία (Scholae monasticae), στα οποία οι μοναχοί δίδασκαν μαθήματα, και αργότερα ως σχολεία καθεδρικών ναών. Τα στοιχεία γι' αυτούς τους άμεσους προδρόμους του μεταγενέστερου πανεπιστημίου σε πολλά μέρη χρονολογούνται από τις αρχές του 6ου αιώνα.

Τα πρώτα μεσαιωνικά ιδρύματα που γενικά θεωρούνται πανεπιστήμια ιδρύθηκαν στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Αγγλία στα τέλη του 11ου και τον 12ο αιώνα για τη μελέτη των τεχνών, του δικαίου, της ιατρικής και της θεολογίας. Αυτά τα πανεπιστήμια εξελίχθηκαν από πολύ παλαιότερα χριστιανικά σχολεία καθεδρικών ναών και μοναστηριακά σχολεία, και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η ημερομηνία κατά την οποία έγιναν αληθινά πανεπιστήμια (οι κατάλογοι των studia generalia για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη που κατέχει το Βατικανό είναι ένας χρήσιμος οδηγός).

Η Northumbria ήταν φημισμένη ως κέντρο θρησκευτικής μάθησης και τεχνών. Αρχικά συγκεντρώθηκαν εκεί μοναχοί της Κελτικής Εκκλησίας, γεγονός που οδήγησε σε άνθηση της μοναστικής ζωής

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρλομάγνου, βασιλιά των Φράγκων από το 768 έως το 814 μ.Χ., η αυτοκρατορία του οποίου ένωσε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης για πρώτη φορά μετά τους Ρωμαίους, υπήρξε άνθηση της λογοτεχνίας, της τέχνης και της αρχιτεκτονικής γνωστής ως Καρολίγγεια Αναγέννηση. Έρχεται σε επαφή με τον πολιτισμό και τη μάθηση άλλων χωρών μέσω των τεράστιων κατακτήσεων του, ο Καρλομάγνος ίδρυσε scriptoria (κέντρα για την αντιγραφή βιβλίων) στη Γαλλία. Τα περισσότερα από τα σωζόμενα έργα της κλασικής Λατινικής αντιγράφηκαν και διατηρήθηκαν από Καρολίγγειους μελετητές.

Το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ιδρύθηκε το 1209 και πολλά άλλα πανεπιστήμια ιδρύθηκαν κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.

Τα σχολεία και τα μοναστήρια των καθεδρικών ναών παρέμειναν σημαντικά καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. στην Τρίτη Σύνοδο του Λατερανού του 1179 η Εκκλησία έδωσε εντολή στους ιερείς να παρέχουν την ευκαιρία δωρεάν εκπαίδευσης στα ποίμνιά τους και η αναγέννηση του 12ου και 13ου αιώνα, γνωστή ως Σχολαστική Κίνηση, διαδόθηκε στα μοναστήρια.

Το 1120, το Αββαείο Dunfermline στη Σκωτία με εντολή του Malcolm Canmore και της βασίλισσας του, Margaret, έχτισαν και ίδρυσαν το πρώτο γυμνάσιο στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Dunfermline High School. Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα στην Ευρώπη έλκουν την προέλευσή τους από τα σχολεία του Μεσαίωνα. Τα περισσότερα σχολεία κατά τη διάρκεια εκείνης της εποχής είχαν βασιστεί σε θρησκευτικές αρχές με πρωταρχικό σκοπό την εκπαίδευση του κλήρου.

Πολλά από τα πρώτα πανεπιστήμια, όπως το Πανεπιστήμιο του Παρισιού που ιδρύθηκε το 1160, είχαν χριστιανική βάση. Επιπλέον, υπήρχαν πολλά κοσμικά πανεπιστήμια, όπως το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, που ιδρύθηκε το 1088. Η δωρεάν εκπαίδευση για τους φτωχούς επιβλήθηκε επίσημα από την Εκκλησία το 1179, όταν αποφάσισε ότι κάθε καθεδρικός ναός πρέπει να ορίσει έναν δάσκαλο για να διδάξει στα αγόρια βασικές λογοτεχνικές δεξιότητες. Τα ιδιωτικά, ανεξάρτητα σχολεία εμφανίστηκαν στη μεσαιωνική Ευρώπη σ'αυτήν την περίοδο, αλλά και αυτά είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα και αποστολή. Το πρόγραμμα σπουδών στρεφόταν συνήθως γύρω από το trivium και σε μικρότερο βαθμό το quadrivium (οι επτά Artes Liberales ή Φιλελεύθερες τέχνες) και διεξαγόταν στα Λατινικά, τη lingua franca της μορφωμένης Δυτικής Ευρώπης σε όλο τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση.

Στη βόρεια Ευρώπη αυτή η κληρική εκπαίδευση αντικαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό από μορφές στοιχειώδους εκπαίδευσης μετά τη Μεταρρύθμιση. Στη Σκωτία, για παράδειγμα, η εθνική Εκκλησία της Σκωτίας καθόρισε ένα πρόγραμμα πνευματικής μεταρρύθμισης τον Ιανουάριο του 1561 θέτοντας την αρχή ενός δασκάλου για κάθε ενοριακή εκκλησία και δωρεάν εκπαίδευσης για τους φτωχούς. Αυτό προβλεπόταν από έναν νόμο του κοινοβουλίου της Σκωτίας, που ψηφίστηκε το 1633, ο οποίος εισήγαγε φόρο για την πληρωμή αυτού του προγράμματος. Αν και λίγες χώρες της περιόδου διέθεταν τόσο εκτεταμένα συστήματα εκπαίδευσης, η περίοδος μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα είδε την εκπαίδευση να διαδίδεται σημαντικά στην Ευρώπη.

Η μαζική υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκίνησε στην Πρωσία το 1800 για να «παραγάγει περισσότερους στρατιώτες και περισσότερους υπάκουους πολίτες».

O επιστήμονας και παιδαγωγός του 17ου αιώνα John Amos Comenius επινόησε ένα σύστημα καθολικής εκπαίδευσης που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην Kεντρική Ευρώπη. Η ανάπτυξή του είχε ως αποτέλεσμα αυξημένο ενδιαφέρον της κυβέρνησης για την εκπαίδευση.

Στη δεκαετία του 1760, για παράδειγμα, ο Ιβάν Μπέτσκοϊ διορίστηκε από τη Ρωσίδα Τσαρίνα, Αικατερίνη Β, ως εκπαιδευτικός σύμβουλος. Πρότεινε να εκπαιδεύσει νέους Ρώσους και των δύο φύλων σε κρατικά οικοτροφεία, με στόχο τη δημιουργία «μιας νέας φυλής ανδρών». Ο Μπέτσκοϊ έθεσε μια σειρά από επιχειρήματα για τη γενική εκπαίδευση των παιδιών και όχι για την εξειδικευμένη: «αναγεννώντας τα μαθήματά μας από μια εκπαίδευση που θα βασίζεται σε αυτές τις αρχές, θα δημιουργήσουμε... νέους πολίτες».

Μέχρι τον 19ο αιώνα, καθιερώθηκαν το γερμανικό και το γαλλικό πανεπιστημιακό μοντέλο. H γαλλική ιδρύθηκε το 1794 από τον μαθηματικό Gaspard Monge κατά τη Γαλλική Επανάσταση και έγινε στρατιωτική ακαδημία υπό τον Ναπολέοντα Α το 1804.

Το γερμανικό πανεπιστήμιο - το μοντέλο που ιδρύθηκε από τον Wilhelm von Humboldt- βασίστηκε στις φιλελεύθερες ιδέες του Friedrich Schleiermacher σχετικά με τη σημασία των σεμιναρίων και των εργαστηρίων.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής, Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης άρχισαν να παρέχουν στοιχειώδη εκπαίδευση στην ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική, επειδή οι πολιτικοί πίστευαν ότι η εκπαίδευση ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για εύρυθμη πολιτική συμπεριφορά. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι γίνονταν εγγράμματοι, συνειδητοποίησαν ότι το μεγαλύτερο μέρος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ήταν ανοιχτό μόνο σε όσους μπορούσαν να το αντέξουν οικονομικά. Έχοντας δημιουργήσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, τα μεγάλα έθνη έπρεπε να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.