Λυσία, Πανηγυρικός λόγος, ΙΙΙ

Σε μένα, άνδρες δικαστές, ούτε στην ιδιωτική ούτε στη δημόσια ζωή μου εκείνη την εποχή συνέβη κάποια συμφορά εξαιτίας της οποίας, στοχεύοντας στο να απαλλαγώ από τα τότε δεινά, θα επιθυμούσα αλλαγή του πολιτεύματος. Γιατί πέντε φορές ανέλαβα τριήραρχος, τέσσερις φορές πήρα μέρος σε ναυμαχίες, πρόσφερα πολλά χρήματα σε περίοδο πολέμου και ανταποκρίθηκα στις άλλες «λειτουργίες» καλύτερα από όλους τους συμπολίτες μου. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δαπανούσα περισσότερα από όσα μου επέβαλλε η πόλη, ώστε να θεωρούμαι δηλαδή καλύτερος από σας . Όλα αυτά τα πράγματα τα στερήθηκα στην ολιγαρχία: οι ολιγαρχικοί δεν θεωρούσαν πως αξίζει να αναγνωρίζεται ευγνωμοσύνη σ' αυτούς που είχαν ωφελήσει τη δημοκρατία, αλλά τιμούσαν όσους είχαν διαπράξει πολλά κακά σε βάρος των πολιτών.

Αφού τα σκεφτείτε όλα αυτά, δεν θα πρέπει να θεωρείτε τους λόγους των ολιγαρχικών πιστευτούς, αλλά θα πρέπει να κρίνετε από τα έργα που έχει κάνει ο καθένας. Εγώ, άνδρες δικαστές, ούτε με τους τετρακόσιους μπλέχτηκα· όποιος θέλει από τους κατηγόρους, ας πάρει το λόγο και ας αποδείξει το αντίθετο· ούτε πάλι, όταν ανέλαβαν οι τριάντα τύραννοι, κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι έγινα βουλευτής ή ότι ανέλαβα κάποια δημόσια θέση. Άρα, εφόσον, παρόλο που μου ήταν δυνατό να αναλάβω εξουσία, το αρνήθηκα, τώρα έχω το δικαίωμα να απαιτώ να με τιμήσετε.

Ακόμη, άνδρες δικαστές, αξίζει να προβληματιστείτε και για τις υπόλοιπες ενέργειές μου: για τη διαγωγή μου όποτε η πόλη μου κακοπάθησε. Και κακοπάθησε γιατί δεν είχαν όλοι τις ίδιες πολιτικές απόψεις μ’εμένα, γι’αυτό κακοπάθησε! Κανέναν δεν θα βρείτε να οδηγήθηκε εξαιτίας μου στη φυλακή κατά την περίοδο της ολιγαρχίας. Κανένας εξαιτίας μου δεν τιμωρήθηκε τότε από τους εχθρούς μου. Κανένας δεν ευεργετήθηκε, από την άλλη, ανάμεσα στους φίλους μου. Και μιλάμε, τώρα, για μιαν εποχή όπου ήταν δύσκολο να κάνει κανείς καλό, αλλά ήταν πανεύκολο, σε όποιον ήθελε, να κάνει κακό. Ποτέ μου δεν ζήτησα την εύνοια κάποιου δικαστή, ούτε έγινα πλουσιότερος εκμεταλλευόμενος τις δικές σας συμφορές. Αν πράγματι η οργή σας στρέφεται εναντίον των υπευθύνων γι' αυτές τις συμφορές, είναι λογικό να τιμήσετε όσους δεν διέπραξαν ποτέ το παραμικρό κακό.

Νομίζω λοιπόν, άνδρες δικαστές, ότι έχω δείξει με τη μεγαλύτερη αξιοπιστία τα δημοκρατικά μου φρονήματα. Εγώ που εκείνη την περίοδο ποτέ δεν παρασύρθηκα, ενώ είχα τόσες πολλές προκλήσεις, δεν είναι λογικό τώρα να είμαι ο πιο ενάρετος πολίτης, τώρα που ξέρω ότι, αν αδικήσω, αμέσως θα τιμωρηθώ; Νομίζω, άνδρες δικαστές, ότι την οργή σας πρέπει να τη στρέψετε εναντίον εκείνων που βασάνισαν τον λαό στην περίοδο της ολιγαρχίας. Να μην τα βάζετε με όσους απλώς δεν έπαθαν κάτι κακό. Να μην θεωρείτε εχθρούς σας όσους δεν έφυγαν από την Αθήνα, αλλά εκείνους που σας εξόρισαν. Να αφήσετε ήσυχους αυτούς που επιδίωξαν να σώσουν την περιουσία τους και να κατηγορήσετε εκείνους που αφαίρεσαν την περιουσία άλλων ανθρώπων. Τι σημασία έχει αν κάποιοι τότε παραμείναμε στην πόλη για να σώσουμε τη ζωή μας; Αυτό δεν μας καθιστά εχθρούς σας. Εχθροί σας είναι εκείνοι που συνεργάστηκαν με τους τριάντα τυράννους με στόχο τους να καταστρέψουν άλλους. Είναι παράλογο να αναζητάτε τώρα εχθρούς ανάμεσα σε όσους τη γλίτωσαν τότε από τα νύχια των τριάκοντα τυράννων. Με αυτό το κριτήριο κανείς δεν θα τη γλιτώσει: όλοι σχεδόν οι πολίτες που επέζησαν και που γλίτωσαν από τύχη τις περιουσίες τους θα σας φανούν εχθροί!

Λυσία, Πανηγυρικός λόγος, ΙΙΙ ελεύθερη απόδοση: Νίκος Ξένιος