ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΗΓΗ: ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

«Οι καπνεργάτες ανακηρύχθηκαν σε πρωτοπορία του εργατικού κινήματος, διότι μπορούσαν να διεξάγουν τους μεγαλύτερους σε συμμετοχή, διάρκεια και μαχητικότητα απεργιακούς αγώνες. Μεγάλα απεργιακά κύματα το 1914, το 1924, το 1927-1928 και το 1936 ανατάραξαν την ελληνική κοινωνία και οδήγησαν το εργατικό κίνημα σε ανοιχτή αναμέτρηση με την κρατική εξουσία. Οι καπνεργάτες, όμως, αποτελούσαν την κοινωνική πρωτοπορία και για ακόμη έναν λόγο, σοβαρότερο μάλιστα. Η δράση τους ενέπνεε στους άλλους εργάτες το αίσθημα της συμμετοχής σε ένα κοινό σύνολο αξιών και σημασιών της εργασίας. Αυτό συνέβαινε επειδή τα αιτήματα που έθεταν στις απεργίες τους δεν αφορούσαν αποκλειστικά το επάγγελμά τους. Ο αγώνας τους επιδίωκε την πραγματοποίηση των οραμάτων μιας ολόκληρης κοινωνίας: την έμφαση στην ποιότητα της εργασίας, το ιδεώδες της οικογενειακής εργασίας, τη σαφή κατά φύλα κατανομή εργασίας. Ο στόχος ήταν ένας, να μην αφήσουν τους εργοδότες να αποφασίζουν αυτοί για την κατανομή της εργασίας στον εργασιακό χώρο. Δεν διακήρυξαν ποτέ την ανατροπή της κοινωνικής κατάστασης, όμως η πρόταση εναλλακτικής κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που έθεταν εκεί μόνον μπορούσε να καταλήξει.» Φουντανόπουλος Κ., «Εργασία και εργατικό κίνημα στην Ελλάδα» στο Χατζηιωσήφ Χρ. (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Ο Μεσοπόλεμος 1922-1940, τ.Β1, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2002, σ.319.

"Από το 1931 έως και το 1936, η διείσδυση της διεθνούς κρίσης και στην Ελλάδα προκάλεσε την έντονη κινητοποίηση των εργατικών και αγροτικών στρωμάτων. Πολυάριθμες απεργίες σημειώθηκαν, εκτός από τα μεγάλα αστικά κέντρα, και σε πόλεις όπως η Καλαμάτα, η Δράμα, η Αλεξανδρούπολη, κ.λπ. Τα κοινωνικά αιτήματα σχετίστηκαν με την αύξηση των μισθών, τη λήψη μέτρων κατά της ανεργίας, τη διασφάλιση των πολιτικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών. Οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του κράτους βρέθηκαν αντιμέτωποι σχεδόν με μια γενικευμένη κοινωνική κινητοποίηση. Τα βίαια γεγονότα άφησαν πίσω τους πολλούς νεκρούς και τραυματίες.

Το καλοκαίρι του 1935, με αφορμή τους απεργιακούς αγώνες των σταφιδεργατών στο Ηράκλειο της Κρήτης και τη δολοφονία έξι από αυτούς, πραγματοποιήθηκαν μεγάλα συλλαλητήρια, που κατέληξαν σε ανεξέλεγκτες συγκρούσεις. Η κυβέρνηση επέλεξε την αποστολή πολεμικών πλοίων και την κήρυξη στρατιωτικού νόμου προκειμένου να ελέγξει την κατάσταση. Την ίδια εποχή οι ξεσηκωμοί των σταφιδοπαραγωγών της δ. Πελοποννήσου και οι καταλήψεις δημόσιων κτιρίων από ένοπλους αγρότες, οδήγησαν σε σφοδρές συγκρούσεις με την αστυνομία και το στρατό. Η αποκορύφωση της κοινωνικής διαμαρτυρίας της περιόδου σημειώθηκε τους πρώτους μήνες του 1936, ως την κήρυξη της δικτατορίας Μεταξά. Μέσα σε ένα κλίμα όξυνσης των συγκρούσεων, τον Ιανουάριο του 1936 ανακοινώθηκε η συγκρότηση του παλλαϊκού μετώπου στη β. Ελλάδα, στο οποίο συμμετείχαν το ΚΚΕ και πολλές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Ταυτόχρονα, ξέσπασαν απεργίες αλληλεγγύης των εργατών και άλλων επαγγελματιών προς μαζικές απεργίες που είχαν ήδη εκδηλωθεί σε πολλές πόλεις της χώρας, όπως των αυτοκινητιστών, των ελαιοπαραγωγών, των καπνεργατών. Αποκορύφωμα των αγώνων της περιόδου υπήρξαν τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης (9 Μαΐου 1936) όπου, με αφορμή τη γενική απεργία καπνεργατών στη Β. Ελλάδα, σημειώθηκαν εκτεταμένες συγκρούσεις με δέκα νεκρούς και πολυάριθμους τραυματίες.» (Χουμεριανός Μ., «Από το ΣΕΚΕ στο ΚΚΕ, το εργατικό κίνημα στο Μεσοπόλεμο» στο Παναγιωτόπουλος Β. (επιμ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 1770-2000, τ.7, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, σ.61). Στη φωτογραφία που ακολουθεί, μέλη του Α΄ Σοσιαλιστικού Συνεδρίου στον Πειραιά, το 1918, στο οποίο αποφασίστηκε η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ) (Αρχείο περιοδικού ΑΝΤΙ).