14ος ΑΙΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: Ο ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Τα πρώτα χρόνια του 14ου αιώνα χαρακτηρίστηκαν από την αργή μετάβαση από τη Μεσαιωνική Θερμή Περίοδο στη Μικρή Εποχή των Παγετώνων.[227] Κατά τα έτη 1313-1314 και 1317-1321 σε ολόκληρη την Ευρώπη σημειώθηκαν εκτεταμένες βροχοπτώσεις. Μια ακολουθία από αποτυχημένες σοδειές είχε σαν αποτέλεσμα σοβαρές ελλείψεις τροφίμων εκ των οποίων η σημαντικότερη, εκείνη του 1315-1317 προκάλεσε πολλά εκατομμύρια θανάτους από υποσιτισμό. Η κλιματική αλλαγή συνοδεύτηκε από πτώση της μέσης θερμοκρασίας που με τη σειρά της οδήγησε σε μαρασμό της οικονομικής ζωής. Τη δυσχερή αυτή κατάσταση ακολούθησε το 1347 ο Μαύρος Θάνατος, μια πανδημία που εξαπλώθηκε στην Ευρώπη σε χρονικό παράθυρο τριών ετών. Ο απολογισμός άγγιζε πιθανώς τα 35 εκατομμύρια νεκρούς Ευρωπαίους, κάπου το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού. Τα αστικά κέντρα χτυπήθηκαν περισσότερο εξαιτίας της πυκνής κατοίκησης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πόλη του Λύμπεκ στη Γερμανία που έχασε το 90% των κατοίκων της. Οι συνθήκες χειροτέρεψαν περαιτέρω εξαιτίας της περιοδικής επανεμφάνισης του λοιμού για το υπόλοιπο του 14ου αιώνα, αλλά και αραιότερα μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα.

Εκατονταετής Πόλεμος χαρακτηρίστηκε ίσως ο μακροβιότερος πόλεμος που έγινε ποτέ μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας, με πραγματική διάρκεια μεγαλύτερη των 100 ετών, από το 1337 μέχρι το 1453 (116 έτη), με πολύ μικρές διακοπές, του οποίου όμως η ιστορική σημασία υπήρξε πολλαπλή. Είναι γεγονός ότι σε αυτόν τον πόλεμο ακολουθήθηκαν νέα συστήματα τακτικής, στρατιωτικής σύνθεσης και στρατιωτικού εξοπλισμού.

Η κυριότερη αιτία ήταν η αμετακίνητη απόφαση του Εδουάρδου Γ΄ να διεκδικήσει το στέμμα της Γαλλίας. Προς την απόφαση αυτή συνετέλεσε και το επαναστατικό πνεύμα διαφόρων εκπατρισμένων Γάλλων, που η δημοτικότητα μιας εκστρατείας τούς παρείχε την ευκαιρία να λεηλατήσουν μια χώρα, και κυρίως ήταν το θέμα της Φλάνδρας - κλειδί για τις αγγλογαλλικές σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα ήταν η επιδίωξη της Γαλλίας ν΄ απομακρύνει τους Άγγλους από την Ακουιτανία, αλλά και η επιδίωξη της Αγγλίας να καταργήσει την υποτέλεια της Γουιένης από τη Γαλλία και να εξασφαλίσει την επιστροφή της Νορμανδίας, του Ανζού, και άλλων περιοχών. Και τα δύο κράτη επιδίωκαν την κυριαρχία στην πλούσια περιοχή της Φλάνδρας. Το βασικό προϊόν της Αγγλίας ήταν το μαλλί, και βασική βιομηχανία της Φλάνδρας ήταν η υφαντουργία. Ο Κόμης της Φλάνδρας, Λουδοβίκος του Νεβέρ, υποστηριζόταν από τον επικυρίαρχό του βασιλιά της Γαλλίας, και οι Φλαμανδοί αστοί ήταν φανατικοί αγγλόφιλοι.

Η Γαλλία, αν και μεγαλύτερη σε έκταση και πλούτο, αποδείχθηκε πολύ κατώτερη στην πολεμική τέχνη, και αυτό διότι οι βασιλείς της διεξήγαγαν τον πόλεμο με τα πολιτικά δεδομένα του φεουδαλικού συστήματος της εποχής, δηλαδή με μόνη επικουρία των γεωδεσποτών και ευγενών. Αντίθετα ο Εδουάρδος Γ΄ μετέτρεψε επιτήδεια τη διαμάχη διαδοχής σε αγώνα όλου του λαού: με το μέρος του είχε κυρίως τον εμπορικό κόσμο του Λονδίνου. Μέχρι τότε οι Γάλλοι βασιλείς δεν διέθεταν στρατό εθνικό, όπως και σχεδόν καμία χώρα. Αντ' αυτού διέθεταν μισθοφόρους και σχεδόν ατάκτους με λίγο εξοπλισμό και εκπαίδευση, μη μπορώντας όμως ν΄ αντιμετωπίσουν τον περισσότερο οργανωμένο και εξοπλισμένο με τελειοποιημένα μέσα της εποχής στρατό των Άγγλων, με αποτέλεσμα να υποστούν βαριές ήττες (Κρεσύ 1346, Πουατιέ 1356, Αζενκούρ 1415) ενώ είχαν σχεδόν πάντα αριθμητικό πλεονέκτημα.

Όταν όμως άρχισε να συμμετέχει και ο γαλλικός λαός, τότε και με την παρέλευση του χρόνου ο πόλεμος είχε ξεφύγει της απλής διαμάχης διαδοχής και είχε μετατραπεί σε προσπάθεια κατάκτησης ηπειρωτικού ευρωπαϊκού εδάφους εκ μέρους των Άγγλων. Ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση της Ιωάννας της Λωραίνης, η οποία θεωρήθηκε από τους Γάλλους θεόσταλτη, οι ρόλοι αντιστράφηκαν και σημειώθηκαν αρκετές γαλλικές νίκες (Ορλεάνη 1429, Φορμινύ 1450, Καστιγιόν 1453). Εκτός απ' την Αγγλία και τη Γαλλία, στη δίνη του πολέμου βρέθηκαν κατά καιρούς και άλλα κρατίδια της εποχής, όπως η Βουργουνδία, η Βρετάνη, η Φλάνδρα, η Καστίλλη και η Πορτογαλία.