Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΣΙΣΥΦΟΣ (ΓΛΩΣΣΑ Κ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ)

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

«Στην εποχή μας, εποχή από τις πιο εξευτελιστικές για την ανθρώπινη υπόσταση, το ευτυχέστερο γεγονός, η συγκυρία της ζωής, αποτελεί μια τραγική υπόθεση. Επωμιζόμαστε ένα μεγάλο χρέος του οποίου πολλές φορές δεν έχουμε καν συνείδηση. Πώς να μην χαθεί κάποιος σε αυτόν το κυκεώνα της θλίψης; Πώς να υπερβεί την καθημερινότητα,αυτό τον αιώνιο τύραννο, που φθείρει και τους πιο δυνατούς και ωραίους; Ο ανελεύθερος χρόνος δεν μας επιτρέπει την πολυτέλεια της σκέψης. Ακόμα και όταν βρεθεί ο πολυπόθητος ελεύθερος χρόνος, τα χαμηλά μας κριτήρια και μπόλικοι ισχυροί καλοθελητές μας κατευθύνουν προς «πολιτιστικά» και «μορφωτικά» σκουπίδια, αφαιρώντας από μέσα μας κάθε ικμάδα ζωντάνιας και πνευματικότητας, και ό,τι απομένει εντός μας είναι μια παγωμένη έρημος.

Η σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο έχει κάτι το σισύφειο: ο αγώνας για την υπέρβαση της καθημερινότητας φαίνεται ανούσιος, αφού ο άνθρωπος δρα εντός της και δεν υφίσταται έξω από αυτήν. Η καθημερινότητα δημιουργεί την ψευδαίσθηση της μονιμότητας: αλλά ο άνθρωπος δεν χαρακτηρίζεται μόνο από την μονιμότητά του. Η διαχρονικότητα που αποπνέουν ποικίλων ποιοτήτων έργα της πραγματικής ανθρώπινης δραστηριότητας, πηγάζει από μία αίσθηση του αιώνιου, το οποίο ο άνθρωπος, τρόπον τινά, φέρει εντός του. Η αποκάλυψη ετούτου του αιώνιου εντός μας μας απολυτρώνει. Τίθεται λοιπόν και πάλι καθημερινά το ερώτημα του πώς σχετίζεται ο άνθρωπος με τον κόσμο του.

Τα διάφορα ερωτήματα που θέτει η Φιλοσοφία αποτελούν είτε εκφάνσεις αυτού του βασικού ερωτήματος είτε δρόμους που οδηγούν σε αυτό. Αυτό σημαίνει απλώς ότι τα διάφορα φιλοσοφικά ερωτήματα δεν μπορούν να τεθούν ανεξάρτητα από το βασικό ζήτημα της φιλοσοφίας, αλλά και ότι την ίδια στιγμή προέρχονται από αυτό και οδηγούν σε αυτό. Ένα από αυτά είναι το πρόβλημα της κατάκτησης του εαυτού. Ποιος είμαι εγώ; Πότε είμαι πραγματικά ο εαυτός μου; Ποια είναι εκείνη η εξαιρετική δραστηριότητα ή στάση κατά την οποία είμαι αληθινά ο εαυτός μου; Στη βάση μιας πλαστής διάκρισης της ανθρώπινης υπόστασης, αφενός, ως ιστορικής οντότητας, αφετέρου, ως φορέα του αιώνιου, η φιλοσοφία προτείνεται καμιά φορά ως μία μορφή υπέρβασης της καθημερινότητας, μα με την εξής έννοια: ως φυγή από την σκληρή πραγματικότητα γύρω μας! Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως την ώρα της σκέψης και της συγγραφής δεν υπάρχει καταφύγιο. Αν υπάρχει κάποιο καταφύγιο, αυτό είναι οι υγιείς σχέσεις: έπειτα από μία σκληρή φιλοσοφική μάχη,είναι πάντα χαρά για μένα να επιστρέφω στην καθημερινότητα, εφόσον εκεί με περιμένουν τα αγαπημένα μου πρόσωπα». (Γιάννης Αλυσανδράτος, «Προς μια ερμηνεία του πλατωνικού ευ πράττειν», διδακτορική διατριβή, διασκευή Νίκου Ξένιου)

KEIMENO 2

«...Όλη η βουβή χαρά του Σίσυφου βρίσκεται εκεί. Το πεπρωμένο του τού ανήκει. Ο βράχος είναι η πραγματικότητά του... Έτσι, πεπεισμένος για την εντελώς ανθρώπινη προέλευση όλων των ανθρωπίνων, τυφλός που ποθεί να δει και ξέρει πως η νύχτα είναι ατελείωτη, βρίσκεται πάντα σε πορεία. Ο βράχος γυρίζει ακόμα.

Αφήνω τον Σίσυφο στους πρόποδες του βουνού. Πάντα ξαναβρίσκει κανείς το φορτίο του. Ο Σίσυφος όμως συμβολίζει την ανώτερη πίστη που αρνιέται τους θεούς κι ανυψώνει τους βράχους. Κι εκείνος κρίνει πως όλα είναι καλά. Αυτό το σύμπαν, αδέσποτο στο εξής, δεν του φαίνεται άκαρπο, ούτε μάταιο.

Ο κάθε κόκκος της πέτρας, η κάθε λάμψη αυτού του γεμάτου νύχτα βουνού πλάθει, μονάχα γι’ αυτόν, τη μορφή ενός κόσμου. Ακόμα κι ο ίδιος ο αγώνας προς την κορυφή φτάνει για να γεμίσει μια ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο».

Σίσυφος της αλήθειας είναι ο άνθρωπος. Όραση ακοή νόηση αίσθηση παραίσθηση αφή Κι απ’ τον όρθρο εως τον έσπερο κι απ’ τον έσπερο ως τον όρθρο ψηλαφίζει αναζητώντας την ο άνθρωπος. Έρχεται Και φεύγει Τούτος ο εγκόσμιος Σίσυφος της γλιστερής αλήθειας Ψηλαφίζοντας. Και η αλήθεια; Πικρή δύστροπη πολύτροπη ερμητική. Μέδουσα στο άξενο πέλαγος. Σφίγγα του αδυσώπητου μύθου. Και είναι του ανθρώπου η μοίρα -την αλήθεια αναζητώντας απηδάλιος και απληροφόρητος- να ανιχνεύει να οδοιπορεί και να πορεύεται.

Γιάννη Κουτσοχέρα, Σίσυφος της αλήθειας, Κ.Ν.Λ. Γ ́Λυκείου, σ. 65

ΘΕΜΑ Α Να γράψετε μια περίληψη του κειμένου 1 (15 μονάδες).

ΘΕΜΑ Β1 Με αφορμή το κείμενο 2, να ερμηνεύσετε την αλληγορική αφήγηση του Σίσυφου που αγωνίζεται μάταια, χρησιμοποιώντας παραδείγματα από την καθημερινή ζωή του σύγχρονου ανθρώπου (20 μονάδες).

ΘΕΜΑ Β2 Ενώ το κείμενο 1 και το κείμενο 2 θίγουν το ίδιο ζήτημα, υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ τους. Να εντοπίσετε αυτές τις διαφορές και να τις καταγράψετε (15 μονάδες).

ΘΕΜΑ Γ Να μελετήσετε το κείμενο 3. Ποιος είναι ο ρόλος των ρημάτων (ως κειμενικών δεικτών) στην αναζήτηση της αλήθειας μέσα στο ποίημα του Γιάννη Κουτσοχέρα και πώς αυτά τα ρήματα κλιμακώνονται; (20 μονάδες)

ΘΕΜΑ Δ Σε άρθρο έως 600 λέξεων που θα δημοσιευθεί σε εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας, να γράψετε τις σκέψεις σας πάνω στη δυσκολία που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος νέος στο να προσδώσει ποιότητα στις καθημερινές του ενασχολήσεις και στο να αναβαθμίσει τις επιλογές του ελεύθερου χρόνου του (30 μονάδες).

Ο αρχαιοελληνικός μύθος λέει πως ο Δίας απήγαγε την Αίγινα (κόρη του Ασωπού) και πήγε να κρυφτεί σ' ένα μικρό νησί του Αιγαίου.

Ο Ασωπός τότε ζήτησε από τον Σίσυφο να του πει τι γνώριζε και αυτός συμφώνησε, ζητώντας πρώτα για αντάλλαγμα, μια πηγή με νερό που θα ανάβλυζε ασταμάτητα από την ακρόπολη της πόλης του Ασωπού, για να ποτίζει την ξερή γη της Κορίνθου. Ο Σίσυφος και ο Ασωπός συμφώνησαν. Ο Δίας όμως γνώριζε τα πάντα και αποφάσισε να τιμωρήσει τον Σίσυφο για την προδοσία του, στέλνοντάς τον στον Άδη. Όμως τότε ο Σίσυφος απέδειξε την εξυπνάδα και την πονηριά του καταφέρνοντας να ξεγελάσει και να φυλακίσει τον Θάνατο. Τότε όμως έγινε κάτι πρωτοφανές: ο Θάνατος αδυνατούσε να θερίσει τα καθημερινά του θύματα και η Γη άρχισε σταδιακά να γεμίζει με ανθρώπους, χωρίς να χωράει ο αυξανόμενος πληθυσμός. Οι θεοί αναστατώθηκαν και ο θεός Άρης ελευθέρωσε τον Θάνατο από τα δεσμά του, στέλνοντας ξανά τον Σίσυφο στον Άδη. Ο Σίσυφος όμως, είχε προνοήσει και είχε πει στη γυναίκα του Μερόπη να μην θάψει το σώμα του. Έτσι, όταν κατέβηκε στον Άδη, ζήτησε από τη θεά Περσεφόνη, σύζυγο του θεού Πλούτωνα, τρεις μέρες για να επιστρέψει στη γη και να φροντίσει το ζήτημα της ταφής του. Η Περσεφόνη δέχτηκε το αίτημα του Σίσυφου, όμως αυτός δεν επέστρεψε. Έτσι, ήρθε η σειρά του θεού Ερμή να τον κατεβάσει στον Άδη. Ο Σίσυφος τιμωρήθηκε για την ασεβή του συμπεριφορά. Οι "Κριτές των νεκρών", του επέβαλαν ως βασανιστήριο να κουβαλάει ένα βράχο στην κορυφή ενός βουνού. Φτάνοντας στην κορυφή, η πέτρα ξανακυλούσε κάτω και έπρεπε να την ανεβάσει ξανά. Αυτή η τιμωρία είναι αιώνια για τον «νικητή» του Άδη.