ΜΗΔΟΙ, ΠΕΡΣΕΣ, ΣΚΥΘΕΣ, ΠΑΡΘΟΙ

Οι Μήδοι ήταν ιστορικός αρχαίος λαός με ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και είχαν υπό τον έλεγχό τους την Περσική Αυτοκρατορία και την Μικρά Ασία κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ.. Πρωτεύουσά τους ήταν τα Εκβάτανα, η σημερινή Χαμαντάν του Ιράν (Περσίας). Το 550 π.Χ. ο Κύρος της Περσίας ενσωμάτωσε τη χώρα τους Μηδία στη αυτοκρατορία του. Από το σημείο αυτό και μετά οι Μήδοι κατείχαν εξέχουσα θέση στη περσική ζωή. Αναφέρεται επίσης ότι Μήδοι βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ ως προσκυνητές στην Πεντηκοστή, όπως και Ελαμίτες.

Οι Μήδοι ήταν ο πρώτος λαός που απελευθερώθηκε από τον Ασσυριακό ζυγό που κυριαρχούσε στην Ασία για μια διάρκεια πεντακοσίων είκοσι χρόνων. Μετά την απελευθέρωση τους έγιναν αυτοί κυρίαρχοι της Ασίας για τέσσερις γενιές, ώσπου υποτάχτηκαν στους Πέρσες. Κατά τη βασιλεία του Κυαξάρη, γιου του Φραόρτη, οι Μήδοι έχασαν για ένα διάστημα την υπεροχή τους στην Ασία από τους Σκύθες οι οποίοι κυριάρχησαν για μια διάρκεια είκοσι οχτώ χρόνων. Οι Σκύθες κέρδισαν την υπεροχή τους στην Ασία όταν νίκησαν σε μάχη τους Μήδους όταν αυτοί πολιορκούσαν την Νινευή, πρωτεύουσα των Ασσύριων. Οι Σκύθες μπήκαν στην Ασία καταδιώκοντας του Κιμμέριους γεγονός που εξηγεί την παρουσία τους σε Μηδικό έδαφος. Σ ’αυτή τη μάχη αρχηγός του Σκυθικού στρατεύματος ήταν ο βασιλιάς Μαδύας, γιος του Προτοθύη. Ύστερα οι Σκύθες άρχισαν να έχουν βλέψεις και στην Αίγυπτο, αλλά μετά από ικεσίες και δωροδοκίες του Αιγύπτιου βασιλιά, Ψαμμήτιχου, υποχώρησαν. Οι Σκύθες όταν ήταν κύριοι στην Ασία φέρονταν σαν κοινοί ληστές και η βία και η παρανομία κυριαρχούσαν. Έτσι ο Κυαξάρης και οι Μήδοι κάλεσαν και σκότωσαν τους περισσότερους από αυτούς σ ’ένα συμπόσιο ξανακερδίζοντας την υπεροχή τους στην Ασία.

Οι Πέρσες είναι λαός ινδοευρωπαϊκής καταγωγής, που έφτασαν από την κεντρική Aσία στο σημερινό Ιράν περίπου το 1.500 π.Χ. Ξεκινώντας γύρω στο 550 π.Χ. από την επαρχία της Φαρς, οι Πέρσες διέδωσαν τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους από τη Μικρά Ασία έως τα Ιμαλάια, ενσωματώνοντας και άλλες τοπικές εθνοτικές ομάδες. Η Περσική αυτοκρατορία γνώρισε μετά το 330 π.Χ. διαδοχικές κατακτήσεις και συνέχισε να υπάρχει με διαφορετικές μορφές περίπου έως το 650 οπότε κατακτήθηκε από τους μουσουλμάνους. Σήμερα οι Πέρσες κατοικούν στο Ιράν και τις γύρω χώρες.

Η πρώτη αναφορά στους Πέρσες προέρχεται από Ασσυριακή επιγραφή του 800 π.Χ. η οποία τους αναφέρει ως "Παρσού", γείτονες ενός άλλου Αρείου έθνους, των Μήδων. Για τους δύο επόμενους αιώνες οι Πέρσες και οι Μήδοι ήταν υποτελείς των Ασσυρίων, Βαβυλωνίων και Σκυθών (επίσης Άριοι). Το δε όνομα της Χώρας των Περσών ως Περσία είναι η ιστορική ονομασία του σύγχρονου Ιράν. Η ονομασία αυτή επικράτησε στη Δύση λόγω των Ελλήνων, οι οποίοι γενίκευσαν την ονομασία της περιοχής Παρς (Παρσίς), Φαρς σήμερα, στο νότιο Ιράν, η οποία ήταν και το κέντρο της Περσικής Αυτοκρατορίας. Σημειωτέον ότι η Περσική γλώσσα λέγεται Φαρσί. Η Περσία ονομάστηκε επισήμως Ιράν από τις 21 Μαρτίου 1935, όταν ο Σάχης Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί ζήτησε επίσημα από τη διεθνή κοινότητα να αποκαλεί τη χώρα του με την εθνική της ονομασία "Ιράν" που σημαίνει "η χώρα των Αρείων". Ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί καυχάτο ότι ανήκε στη δυναστεία των Αχαιμενιδών και ότι οι Πέρσες είναι Ελληνικής καταγωγής. Η θεωρία στηρίζεται στην Ελληνική μυθολογία και στον μύθο του Πέρση (γιου του Περσέα και της Ανδρομέδας) γιος του οποίου ήταν ο Αχαιμένης ιδρυτής της δυναστείας των Αχαιμενιδών.

Η δυναστεία των Αχαιμενιδών ήταν η πρώτη σειρά Περσών ηγεμόνων. Ιδρύθηκε από τον Αχαιμένα, έναν Πέρση ηγέτη του 700 π.Χ. Ο γιος του ο Θιέσπης οδήγησε τους νομάδες Πέρσες να εγκατασταθούν στο νότιο Ιράν γύρω στο 650 π.Χ. και συγκρότησε το πρώτο οργανωμένο Περσικό κράτος. Σταδιακά το Περσικό κράτος κατέκτησε την περιοχή των αυτοχθόνων Ελαμιτών συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής περιοχής Ανσάν. Οι απόγονοι του Θιέσπη χωρίστηκαν σε δύο κλάδους: ο μεν βασίλευε στο Ανσάν, ο δε στην υπόλοιπη Περσία.

Ο Κύρος ο Μέγας ένωσε τα δυο βασίλεια περί το 559 π.Χ. Εκείνη την περίοδο οι Πέρσες ήταν υποτελείς στους Μήδους υπό τον παππού του Κύρου, τον Αστυάγη. Ο Κύρος επαναστάτησε με τη βοήθεια των Περσών, ανατρέποντας τον Αστυάγη, και δημιούργησε τη μεγάλη Περσική αυτοκρατορία προσθέτοντας τη Μηδεία στο Περσικό κράτος στα 550 π.Χ. Ο Κύρος οδήγησε τους Μήδους και τους Πέρσες σε νέες κατακτήσεις. Αρχικά κατακτήθηκε η Λυδία, και το 539 π.Χ. μπήκε θριαμβευτής στη Βαβυλώνα. Ο Κύλινδρος του Κύρου θεωρείται από ορισμένους ερευνητές η πρώτη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ο Κύρος σκοτώθηκε σε μάχη με τους Μασσαγέτες στην προσπάθειά του να τους τιμωρήσει επειδή αρνήθηκαν να υποταχθούν.

Ο γιος του Κύρου, Καμβύσης Β', πρόσθεσε την Αίγυπτο στην Περσική Αυτοκρατορία. Η Αυτοκρατορία έφτασε στο απόγειό της με τον Δαρείο Α', ο οποίος κατέλαβε την κοιλάδα του Ινδού ποταμού και τη Θράκη και πέρασε το Δούναβη καταδιώκοντας για αρκετό καιρό τους Σκύθες, χωρίς όμως σημαντικά αποτελέσματα. Η εισβολή του στην Ελλάδα ανακόπηκε στη Μάχη του Μαραθώνα. Ο γιος του Ξέρξης Α' επανέλαβε την προσπάθεια και κέρδισε την μάχη στις Θερμοπύλες το 480 πχ, αλλά ηττήθηκε στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας που ακολουθησε την ίδια χρονια και αποκρούστηκε οριστικά στη Μάχη των Πλαταιών το επόμενο έτος.

Η Περσική Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών ήταν η μεγαλύτερη και ισχυρότερη ως εκείνη την εποχή, καλά διοικούμενη και οργανωμένη. Ο Δαρείος διαίρεσε το βασίλειό του σε περίπου είκοσι Σατραπείες, με πολλούς από τους Σατράπες να έχουν προσωπικές σχέσεις με το Μεγάλο Βασιλέα (Σάχη). Εγκαθίδρυσε σύστημα υποχρεωτικής εισφοράς από τις Σατραπείες, υιοθέτησε το ανεπτυγμένο ταχυδρομικό σύστημα των Ασσυρίων και το επέκτεινε. Μετέφερε την πρωτεύουσα στα Σούσα, στο κέντρο της αυτοκρατορίας. Οι Πέρσες επέτρεψαν τους διάφορους υποτελείς πολιτισμούς να διατηρηθούν, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κύρου, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος εξεγέρσεων. Ελληνιστική Περσία (330-150 π.Χ.)

Η αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών καταλύθηκε από τον Μακεδόνα βασιλιά, Αλέξανδρο, ο οποίος σάρωσε κυριολεκτικά την Περσική αυτοκρατορία. Το ελληνικό στοιχείο που έφερε μαζί του ο νέος αυτοκράτορας και οι διάδοχοί του αναμείχθηκε με τα τοπικά στοιχεία, δημιουργώντας τον Ελληνιστικό πολιτισμό. Ο πυρήνας της παλαιάς περσικής αυτοκρατορίας αποτέλεσε, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, την αυτοκρατορία των Σελευκιδών.

Παρθική κυριαρχία (150 π.Χ.-226 μ.Χ.) Οι Πάρθοι ήταν αρχαίος Ιρανικός λαός που ήταν εγκατεστημένος από αρχαιοτάτους χρόνους στην περιοχή της νοτιοδυτικής Ασίας, που ονομάστηκε από αυτούς Παρθία και η οποία συνόρευε με την Υρκανία (στην σημερινή επαρχία Μαζατεράν), τη Μηδία, την Καρμανία(την σημερινή Κερμάν), και την Αριανή. Ο πρώτος βασιλιάς της Παρθίας ήταν ο Αρσάκης (του οποίου η πραγματική ημερομηνία γεννήσεως και το όνομα του μας είναι άγνωστα ) ο οποίος προερχόταν από ένα ινδό-ευρωπαϊκό φύλο που λεγότανε Πάρνι και κατέλαβε την Παρθία όπου ίδρυσε δικιά του δυναστεία. Το βασίλειο των Πάρθων επηρεάστηκε από την Ελληνιστική τέχνη και την Ελληνική κουλτούρα και έτσι αυτό το βασίλειο αποτέλεσε ένα ετερογενές κράτος στο οποίο συν-υπήρχαν η Ελληνική και η Ιρανική κουλτούρα. Η Παρθία ήταν μια ισχυρή αυτοκρατορία που άντεξε τις επιθέσεις των Σελευκιδών και (αργότερα) των Ρωμαίων και αρκετές φορές επεκτάθηκε νικώντας τους στους διαφόρους πολέμους που πραγματοποίησαν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα το σημερινό Ιράν και το Ιράκ να βρεθούν υπό την κυριαρχία των Πάρθων. Μετά τον θάνατο του τελευταίου Αρσακίδη (από την δυναστεία του Αρσάκη) βασιλιά, τον Αρτάβανο Δ', που σκοτώθηκε το 226 μ.Χ οι Πάρθοι συγχωνεύτηκαν στην νέα Περσική Αυτοκρατορία.

Η δυναστεία των Σασσανιδών (226-650 μ.Χ.) Η ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ