ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΕΡΩΤΑΣ (κριτήριο από την Τράπεζα Θεμάτων)

Kείμενο 1: Έρωτας, ο πιο δυνατός εθισμός

Φτερουγίσματα στο στήθος, τρελά καρδιοχτύπια, βέλη που τρυπάνε κατάκαρδα: στη συλλογική φαντασία του μεγαλύτερου μέρους της ανθρωπότητας, ο έρωτας, ακόμη και όταν δεν διαθέτει φτερά και τόξο, «χτυπάει» στην καρδιά. Παρ’ όλα αυτά, ό,τι και αν μας λένε τα τραγούδια και τα ποιήματα ή ακόμη και αυτές οι ίδιες οι αισθήσεις μας, στην πραγματικότητα ο φτερωτός θεός κατοικοεδρεύει στο… κεφάλι μας. Για την ακρίβεια, όπως έχει δείξει τα τελευταία χρόνια ο τομογράφος, κρύβεται ριζωμένος βαθιά σε μερικά από τα βασικότερα συστήματα του εγκεφάλου μας και είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να αναλάβει τα ηνία. Αρκεί να δεχθεί το κατάλληλο ερέθισμα. Από εκεί και πέρα – και εδώ η λαϊκή ρήση επιβεβαιώνεται – όλα είναι ζήτημα χημείας! «Είμαστε προγραμματισμένοι να ερωτευόμαστε, αυτό είναι ένα σύστημα του εγκεφάλου που εξελίχθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια» λέει στο «Βήμα» η Ελεν Φίσερ, βιολογική ανθρωπολόγος από το Πανεπιστήμιο Ράτζερς στο Νιου Τζέρσι των Ηνωμένων Πολιτειώνκαι διεθνώς αναγνωρισμένη ως η «πρύτανις της επιστήμης του έρωτα». «Όπως τα συστήματα του φόβου, της χαράς ή της αηδίας, το βασικό σύστημα του έρωτα είναι σαν μια γάτα που κοιμάται και μπορεί να ξυπνήσει ανά πάσα στιγμή». Η χαρά ακούγεται σαν κάτι ταιριαστό, αν όμως η συσχέτιση με τόσο «ποταπά» αισθήματα όπως ο φόβος ή η αηδία σας ξενίζει, η ανθρωπολόγος έχει έτοιμη την απάντηση. Παρά το γεγονός ότι δεν εξασφαλίζει την επιβίωσή μας όπως ο φόβος ή η αηδία, ο έρωτας συγκαταλέγεται στα βασικά, πρωτόγονα συστήματα του εγκεφάλου μας γιατί αποτελεί ένα βασικό «όπλο» για την επίτευξη του εξελικτικού σκοπού μας: τη διαιώνιση του είδους μας. «Έχουμε εξετάσει πλέον πάρα πολλούς ανθρώπους στον εγκεφαλικό τομογράφο και έχουμε μελετήσει αρκετά τα κυκλώματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον έρωτα» δηλώνει. «Όπως αποδεικνύεται, το σύστημα αυτό συνδέεται με μερικά από τα πιο πρωτόγονα τμήματα του εγκεφάλου, αποτελεί μέρος του συστήματος ανταμοιβής – του συστήματος που μας κάνει να θέλουμε, να λαχταράμε κάτι, να εστιάζουμε σε αυτό, να αφιερώνουμε ενέργεια, να κινητοποιούμαστε. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση κινητοποιούμαστε, για να κερδίσουμε το μεγαλύτερο βραβείο της ζωής, ένα ταίρι για ζευγάρωμα. Γι’ αυτό και το συγκεκριμένο σύστημα του εγκεφάλου μπορεί να ενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή». Όσο λοιπόν και αν θέλουμε να θεωρούμε τον έρωτα ευγενές συναίσθημα, αυτός, σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν είναι παρά μια ορμή. «Τα τμήματα του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται όταν κάποιος είναι τρελά ερωτευμένος είναι περιοχές που συνδέονται με τις ορμές. Ο έρωτας έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά των ορμών. Ένα από αυτά είναι ότι δεν συνδέεται με κάποια συγκεκριμένη έκφραση του προσώπου» επισημαίνει η ερευνήτρια. «Ξέρετε, όταν κοιτάζετε κάποιον μπορείτε να καταλάβετε αν είναι χαρούμενος, αν είναι λυπημένος, αν είναι έκπληκτος. Δεν μπορείτε όμως κοιτάζοντας κάποιον να καταλάβετε αν πεινάει ή διψάει και κατά τον ίδιο τρόπο δεν μπορείτε κοιτάζοντας κάποιον να καταλάβετε αν είναι τρελά ερωτευμένος. Ο έρωτας είναι ορμή και μάλιστα, νομίζω, είναι μια ορμή ισχυρότερη από τη σεξουαλική ορμή».

Κείμενο 2: Αύγουστος Μα γιατί το τραγούδι να 'ναι λυπητερό με μιας θαρρείς κι απ' την καρδιά μου ξέκοψε Κι αυτή τη στιγμή που πλημμυρίζω χαρά ανέβηκε ως τα χείλη μου και μ' έπνιξε Φυλάξου για το τέλος θα μου πεις... Σ' αγαπάω μα δεν έχω μιλιά να στο πω κι αυτό είναι ένας καημός αβάσταχτος Λιώνω στον πόνο γιατί νιώθω κι εγώ Ο δρόμος που τραβάμε είναι αδιάβατος Κουράγιο θα περάσει θα μου πεις… Πώς μπορώ να ξεχάσω τα λυτά της μαλλιά την άμμο που σαν καταρράχτης έλουζε καθώς έσκυβε πάνω μου χιλιάδες φιλιά διαμάντια που απλόχερα μου χάριζε Θα πάω κι ας μου βγει και σε κακό... Σε ποιαν έκσταση απάνω, σε χορό μαγικό μπορεί ένα τέτοιο πλάσμα να γεννήθηκε... Από ποιο μακρινό αστέρι είναι το φως που μες τα δυο της μάτια πήγε κρύφτηκε... Κι εγώ ο τυχερός που το 'χει δει... Μες στο βλέμμα της ένας τόσο δα ουρανός αστράφτει, συννεφιάζει, αναδιπλώνεται Μα σαν πέφτει η νύχτα πλημμυρίζει με φως φεγγάρι αυγουστιάτικο υψώνεται και φέγγει από μέσα η φυλακή…

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 25) Ποια είναι, κατά τη γνώμη σου, η συναισθηματική κατάσταση του ποιητή στο Κείμενο 2; Ποια συναισθήματα σού δημιούργησε η ανάγνωσή του; Να αναπτύξεις την απάντησή σου σε 100-150 λέξεις.

ΘΕΜΑ 2 (μονάδες 20) Να επαληθεύσεις ή να διαψεύσεις, με βάση το Κείμενo 1, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο φύλλο σου δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος: α. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν τον έρωτα με την καρδιά. β. Ο έρωτας αποτελεί ένα από τα βασικά συστήματα του εγκεφάλου, γιατί εξυπηρετεί τη διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. γ. Το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλο μας κάνει να ενεργοποιούμαστε. δ. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των ορμών είναι ότι συνδέονται με συγκεκριμένες εκφράσεις του προσώπου. ε. Ο έρωτας είναι ένα ευγενές συναίσθημα.

ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 15) Να εξηγήσεις τη λειτουργία των εισαγωγικών στις υπογραμμισμένες φράσεις του Κειμένου 1. «χτυπάει» στην καρδιά (παράγραφος 1), «Είμαστε προγραμματισμένοι να ερωτευόμαστε, αυτό είναι ένα σύστημα του εγκεφάλου που εξελίχθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια» (παράγραφος 2), «Βήμα» (παράγραφος 2).

ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ (μονάδες 40) Αν μπορούσαμε να ακούσουμε τους στίχους από τα τραγούδια των ανδρών και των γυναικών που ερωτεύτηκαν, θα ακούγαμε μια μακρά και δυνατή λιτανεία από στεναγμούς, λυγμούς, δάκρυα και σπαραγμούς. Είναι, αυτό, κατά τη γνώμη σας, μια υπερβολή; Αν όχι, πώς εξηγείτε το «μαρτύριο» του έρωτα; Αν ναι, πώς φαντάζεστε εσείς ότι πρέπει να βιώνουμε το συναίσθημα του έρωτα;