XΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΚΛΑΣΙΚΙΣΜΟΥ -17ος αιώνας

1622: Ο Κορνέιγ (Corneille) σπουδάζει στη γενέτειρά του Ρουέν. Παίζονται τραγωδίες στα κολλέγια της πόλης. Στις 15 Ιανουαρίου, ο Ζαν-Μπαπτίστ Ποκλέν (Jean-Baptiste Poquelin) (που θα γίνει γνωστός ως Μολιέρος) βαφτίζεται στην εκκλησία του Αγίου Ευσταθίου.

1623: Οι λιμπερτίνοι (libertins), ελεύθερα σκεπτόμενα, «φιλελεύθερα» πνεύματα, υφίστανται διωγμούς. Ο όρος δεν έχει την ίδια σημασία που αποκτά στον 18ο αιώνα και προσδίδεται πλέον στα ελευθεριάζοντα ήθη. 1624: Ο περίφημος λιμπερτίνος Γκασσεντί (Pierre Gassendi), γράφει το Κατά Αριστοτέλους (Contre Aristote).

1630: Τίρσο ντε Μολίνα (Tirso de Molina), El Burlador de Sevilla y convidado de piedra (=Dom Juan).

1631: Λόπε ντε Βέγκα (Lope de Vega), Η νύχτα του Σαν Χουάν (La noche de San Juan), Καλντερόν (Pedro Calderón de la Barca), Η ζωή είναι όνειρο (La vida es sueño). Ο Κορνέιγ εμφανίζεται στο προσκήνιο με την κωμωδία Μελίτη (Mélite). 1632: Γεννιούνται ο φιλόσοφος Σπινόζα (Spinoza) και ο ζωγράφος Βερμέερ (Johannes Vermeer). Στη γαλλική τέχνη κυριαρχούν ο Πουσσέν (Poussin), ο Λα Τουρ (La Tour), οι αδελφοί Λε Νεν (Le Nain) και ο γνωστός προσωπογράφος και μετέπειτα φίλος του Μολιέρου Πιερ Μινιάρ (Pierre Mignard).

Την περίοδο 1631 με 1639 ο Μολιέρος φοιτά στους Ιησουίτες, στο Κολλέγιο του Clermont, το σημερινό Λύκειο Louis le Grand. Ανάμεσα στους συμμαθητές του συγκαταλέγονται ο μετέπειτα περιηγητής Μπερνιέ (Bernier), ο μεγάλος ποιητής Σαπέλ (Chapelle) και ο Συρανό ντε Μπερζεράκ (Cyrano de Bergerac), όλοι τους μελλοντικοί λιμπερτίνοι (libertins), ελευθερόφρονα, σκεπτόμενα πνεύματα. Το 1632 πεθαίνει η μητέρα του Μολιέρου και ο πατέρας του ξαναπαντρεύεται τον επόμενο χρόνο την Κατρίν Φλερέτ (Catherine Fleurette), η οποία πεθαίνει στα 1636, κατά τη γέννηση της δεύτερης κόρης της. Η οικογενειακή κατοικία βρίσκεται τώρα στην πιο ζωντανή συνοικία του Παρισιού, κοντά στις Άλ (Halles), στην κεντρική δηλαδή αγορά. Με τον παππού του Louis Cressé πηγαίνει συχνά στο θέατρο, στο Hôtel de Bourgogne, όπου παρακολουθούν φάρσες των Ιταλών ηθοποιών και τραγωδίες από τον θίασο των Grands Comédiens.

1633: Ο Γαλιλαίος αναγκάζεται από την Ιερά Εξέταση να αποκηρύξει τις θεωρίες του.

1634: Κορνέιγ, Η Ακόλουθος (La Suivante), Η Βασιλική πλατεία (La Place Royale). Με πρωτοβουλία του καρδινάλιου Ρισελιέ (Richelieu) ιδρύεται η Γαλλική Ακαδημία. 1635: Κορνέιγ, Μήδεια (Médée). 1636: Κορνέιγ, Σιντ (Le Cid). Γίνεται διάσημος εξαιτίας της Διαμάχης (Querelle) που προκαλεί το έργο του. 1637: Παράσταση του Σιντ στο θέατρο του Μαρέ (Marais). Στη Βενετία ιδρύεται η πρώτη μόνιμη λυρική σκηνή. Ο Καρτέσιος (Descartes) γράφει τον Λόγο περί της μεθόδου (Discours de la méthode). Το 1637 ο πατέρας του παραχωρεί στον Μολιέρο το προνόμιο του «ταπετσιέρη και θαλαμηπόλου του Βασιλέως».

1638: Γέννηση του Λουδοβίκου ΙΔ (Louis XIV). Σαπλέν (Chapelain), Οι θέσεις της Ακαδημίας σχετικά με τον Σιντ (Les sentiments de l’Académie sur le Cid). 1639: Γεννιέται ο Ρακίνας (Racine). Ο Μολιέρος αποφοιτά από το Κολλέγιο του Clermont [Louis le Grand], έχοντας εντρυφήσει στους κλασικούς συγγραφείς, όλως ιδιαιτέρως στους Λατίνους. Στο έργο του γίνεται αργότερα εμφανής η εξοικείωση που έχει με τον Πλαύτο και τον Τερέντιο. Ακολουθεί νομικές σπουδές στην Ορλεάνη με σκοπό να ασκήσει τη δικηγορία. 1640: Κορνέιγ, Οράτιος (Horace), Κίννας (Cinna). Ο Τιμπέριο Φιορέλλι (Tiberio Fiorelli), ο επιλεγόμενος Scaramouche, ανανεωτής της ιταλικής κωμωδίας και μεγάλος παντομίμος έρχεται στο Παρίσι. Ο Μολιέρος γνωρίζεται μαζί του και πιθανόν μαθητεύει κοντά του. Συναντά την κωμωδό Μαντλέν Μπεζάρ (Madeleine Béjart), 22 τότε χρόνων, προστατευόμενη του Δούκα της Μοντέν (Duc de Modène).

1641: Λουί Λε Νεν (Louis Le Nain), Το κάρο (La charrette), έργο που θεωρείται το πρώτο «ειλικρινές» [ρεαλιστικό] τοπίο της γαλλικής τέχνης. Ο Μολιέρος παίρνει δίπλωμα δικηγόρου. Δεν πρόκειται ωστόσο να ασκήσει ποτέ το επάγγελμα. Εγκαθίσταται στην οικία της οικογένειας Μπεζάρ. 1642: Πεθαίνει ο Ρισελιέ. 1643: Πεθαίνει ο Λουδοβίκος ο ΙΓ (Louis XIII). Ανεβαίνει στον θρόνο ο ανήλικος Λουδοβίκος ΙΔ. Αντιβασιλεία της Άννας της Αυστριακής (Anne d’Autriche). Πρωθυπουργία του καρδιναλίου Μαζαρίνου (Mazarin).

Κορνέιγ, Πολυεύκτης (Polyeucte). Γκασσεντί, Η φιλοσοφία του Επίκουρου (La philosophie d’Épicure). Στις 6 Ιανουαρίου του 1643 ο Μολιέρος –που σε λίγο ενηλικιώνεται– παραιτείται από το πατρικό επαγγελματικό προνόμιο και επιλέγει το θέατρο. Τον Φεβρουάριο γεννιέται η κόρη της Madeleine, Αρμάντ (Armande ή Menou, όπως την αποκαλούν χαϊδευτικά), ενώ σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, το 1643, είναι ήδη τεσσάρων ετών. Οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες σχετικά με το όλο ζήτημα. Αλλού φέρεται ως μικρή αδελφή της Madeleine, αλλού ως κόρη του Μολιέρου.

Στις 30 Ιουνίου ιδρύει το σχήμα Illustre Théâtre [=Επιφανές Θέατρο], με τη Madeleine Béjart, τον αδελφό της Ζοζέφ (Joseph), τη Ζενεβιέβ (Geneviève) Béjart, και εννέα άλλους κωμωδούς. Ο ίδιος θα μοιράζεται τους τραγικούς ρόλους με δύο άλλους ηθοποιούς. Στις 12 Σεπτεμβρίου υπογράφεται συμφωνητικό για την παραχώρηση της αίθουσας Jeu de Paume (Αίθουσα Αντισφαίρισης) των Métayers. Έως ότου αποπερατωθούν οι εργασίες, το Illustre Théâtre δίνει παραστάσεις στη Ρουέν. Εκεί γνωρίζεται ο Μολιέρος με τους δυο αδελφούς Κορνέιγ, τον Τομά και τον Πιερ.

1644: Κορνέιγ, Ο Ψεύτης (Le Menteur). Πρώτες επιστολές της Μαντάμ ντε Σεβινιέ (Mme de Sévigné) που περιγράφουν τη ζωή της γαλλικής Αυλής. Την 1η Ιανουαρίου 1644, ο θίασος του Μολιέρου ανοίγει τις πύλες του στο κοινό. Έχει δυο μεγάλους ανταγωνιστές, τον θίασο του Hôtel de Bourgogne και το θίασο του Marais. Το θέατρο του Μαρέ καταστρέφεται από πυρκαγιά στις 15 Ιανουαρίου. Ο Jean-Baptiste Poquelin, με το όνομα Μολιέρος, τίθεται επικεφαλής του θιάσου. Τον Δεκέμβριο, το θέατρο του Marais επαναλειτουργεί. Αυτή είναι η χαριστική βολή για το Illustre Théâtre που εγκαταλείπει την αίθουσα των Métayers και εγκαθίσταται τώρα στην Κρουά Νουάρ (Croix Noire), στο Κε ντε Σελεστέν (Quai des Célestins). 1645: Με πρωτοβουλία του Μαζαρίνου εισάγεται στη Γαλλία η ιταλική όπερα. Μετακαλεί Ιταλούς καλλιτέχνες, τον Τορέλλι, σκηνογράφο και μηχανικό θεάτρου, τον χοροδιδάσκαλο Μπατίστα Μπάλμπι (Battista Balbi) και ανεβάζουν όπερα του F. Sacrati. Ο Κορνέιγ γράφει τη Ροδογύνη (Rodogune). Στις 8 Ιανουαρίου 1645, αρχίζουν οι παραστάσεις στην Croix Noire. Νέα αποτυχία. Ο Μολιέρος φυλακίζεται για χρέη στο Σατελέ (Châtelet). Αποφυλακίζεται με εγγύηση και ο πατέρας του πληρώνει τα χρέη. Στο τέλος του έτους, ο Μολιέρος, με τους Joseph, Madeleine και Geneviève Béjart προσχωρούν στον θίασο του Ντυφρέν (Dufresne), όπου βρίσκεται ήδη ο Ρενέ Μπερτελό (René Berthelot), γνωστός ως Ντυ Παρκ (Du Parc) ή Γκρο-Ρενέ (Gros-René). Αρχίζει μια μακρά περίοδος περιπλανήσεων στην επαρχία, που θα διαρκέσει ως το 1658 (13 χρόνια).

1646: Πρώτη επαφή του φιλοσόφου Πασκάλ (Pascal) με τους Ιανσενιστές. Γέννηση του Leibniz. 1648: Συνθήκη της Βεστφαλίας. Εξέγερση της Σφενδόνης (La Fronde), της οποίας οι συνέπειες θα διαρκέσουν ώς το 1653. Ο Μποσσυέ (Bossuet) εκφωνεί τον πρώτο δημόσιο λόγο του. Σκαρόν (Scarron), Μεταμφιεσμένος Βιργίλιος (Virgile travesti). Ο θίασος του Μολιέρου βρίσκεται στη Νάντη (Nantes). 1649: H περίφημη «précieuse» Μαντεμουαζέλ Ντε Σκυντερύ (Mlle de Scudéry) εκδίδει το μυθιστόρημα Ο μεγάλος Κύρος (Le grand Cyrus). (-1657) Σκαρόν, Le Roman comique, στο οποίο περιγράφονται οι περιπλανήσεις των κωμωδών στη Γαλλία της εποχής. Ο θίασος του Μολιέρου περιοδεύει στις πόλεις Τουλούζη, Μονπελιέ (Montpellier) και Ναρμπόν (Narbonne). 1650: Ανοίγουν τα σαλόνια της Μαντεμουαζέλ Ντε Σκυντερύ, της Μαντάμ Σκαρόν (Mme Scarron) και της Μαντάμ ντε Σαμπλέ (Mme de Sablé). Κορνέιγ, Ανδρομέδα (Andromède), έργο με μηχανές (pièce à machines). 1651: Ενηλικίωση του Λουδοβίκου ΙΔ. Χόμπς (Hobbes), Λεβιάθαν (Leviathan). 1650-1651: Ο θίασος βρίσκεται στο Agen, Pézenas, Languedoc. O Μολιέρος γίνεται ο πραγματικός αρχηγός του θιάσου, ο οποίος τίθεται κάτω από την προστασία του πρίγκιπα ντε Κοντί (de Conti) που εξασφαλίζει επιχορηγία στον θίασο. Το 1651 ο θίασος μετακινείται από την επαρχία του Λανγκντόκ στην Προβηγκία (Provence). Ο Κορνέιγ γράφει τον Νικομήδη (Nicomède).

1652: Ο Λα Ροσφουκώ (La Rochefoucauld) αποσύρεται στα κτήματά του και αρχίζει να γράφει τα Αποφθέγματα (Maximes). Κορνέιγ, Περθαρίτης (Pertharite). Εγκαταλείπει προσωρινά το θέατρο. Ο θίασος του Μολιέρου βρίσκεται στη Γκρενόμπλ (Grenoble). 1653: Ο Κρόμβελ (Cromwell), πιεζόμενος από τους Πουριτανούς, αναγκάζεται να κλείσει όλα τα θέατρα στην Αγγλία. 1654: Ο Πασκάλ στο Port-Royal. Μαντεμουαζέλ Ντε Σκυντερύ, Κλέλια (Clélie). 1655: Πεθαίνει ο λιμπερτίνος στοχαστής Γκασσεντί. Ο Ρακίνας στο Port-Royal. Συρανό ντε Μπερζεράκ (Cyrano de Bergerac), Ταξίδι στο φεγγάρι (Voyage dans la lune). Ο θίασος του Μολιέρου βρίσκεται στη Λυών (Lyon). Εδώ συνθέτει ο Μολιέρος τα πρώτα του «σενάρια», σκαριφήματα κωμωδιών που στηρίζονταν στον αυτοσχεδιασμό του ηθοποιού, όπως το Η ζήλια του Μουντζούρη (La jalousie du Barbouillé) και το Ο ιπτάμενος ιατρός (Le médecin volant). Παράσταση της φαρσοκωμωδίας Ο Ασυλλόγιστος ή οι Αναποδιές (L’Étourdi ou les Contretemps). Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη (πεντάπρακτη) κωμωδία του. Ο πρίγκιπας ντε Κοντί, επηρεασμένος από τη μεταστροφή του στον καθολικισμό, αποσύρει την προστασία του. Θα εξελιχθεί σε μαχητικό εχθρό του Μολιέρου. Κατά το 1656 με 1657, ο θίασος βρίσκεται στη Λυών και στη Ντιζόν (Dijon).

1656-7: Pascal, Οι Επαρχιακές [Επιστολές] (Les Provinciales). O Σπινόζα (Spinoza) εκδιώκεται από τη Συναγωγή του Άμστερνταμ. 1658: Θάνατος του Κρόμγουελ. Ο θίασος του Μολιέρου βρίσκεται αρχικά στη Ρουέν. Ο Μολιέρος επιστρέφει οριστικά στο Παρίσι. Στις 24 Οκτωβρίου, παίζει ενώπιον του βασιλιά, στο Λούβρο, τον Νικομήδη και τη φάρσα Ο ερωτευμένος γιατρός (Le docteur amoureux). Εκδήλωση εύνοιας του Λουδοβίκου που θέτει τον θίασο υπό την προστασία του. Στις 2 Νοεμβρίου, ο θίασος εγκαθίσταται στο θέατρο του Πτι-Μπουρμπόν (Petit-Bourbon), το οποίο χρησιμοποιούν εναλλάξ με τον ιταλικό θίασο. Οι Ιταλοί κρατούν γι’ αυτούς τις πιο αποδοτικές μέρες: Κυριακή, Τρίτη και Παρασκευή.

1659: Επιστροφή του Κορνέιγ στο θέατρο με τον Οιδίποδα (Oedipe). Ο Μολιέρος έχει πλέον στην αποκλειστική του διάθεση την αίθουσα του Petit-Bourbon. Ανεβάζει χωρίς επιτυχία τις παλαιές τραγωδίες του Κορνέιγ. Στρέφεται σε κωμωδίες, στον Ασυλλόγιστο και στο Ερωτικό Πείσμα (Le Dépit amoureux). Στις 18 Νοεμβρίου ανεβαίνει η πρώτη του κωμωδία ηθών Οι Γελοίες Επιτηδευμένες (Les Précieuses ridicules). Θρίαμβος! Στις 11 Οκτωβρίου, κατεδαφίζεται το Petit-Bourbon, προκειμένου να γίνουν εργασίες επέκτασης του Λούβρου. Ο θίασος μένει άπραγος για τρεις μήνες, μέχρις ότου ο βασιλιάς παραχωρήσει στον θίασο την αίθουσα του Παλαί-Ρουαγιάλ (Palais-Royal). 1660: Τελούνται οι γάμοι του Λουδοβίκου με την Ισπανίδα Μαρία Θηρεσία. Μπουαλώ (Boileau), Πρώτη Σάτιρα (Satire I). 1661: Θάνατος του Μαζαρίνου. Αρχίζει η προσωπική βασιλεία του Λουδοβίκου ΙΔ. Είσοδος του Κολμπέρ (Colbert) στο Συμβούλιο. Ο Λε Μπρέν (Le Brun) ορίζεται επίσημος ζωγράφος του βασιλιά. Ο Λυλλύ (Lully) ορίζεται υπεύθυνος (surintendant) της μουσικής. Στις 24 Ιουνίου, ανεβαίνει η κωμωδία ηθών Σχολείο των συζύγων (L’école des maris). Γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Ο Μολιέρος παίρνει επίσημη έγκριση για την έκδοση του έργου του, προστατεύοντας έτσι τα πνευματικά του δικαιώματα. Στις 11 Ιουλίου, το Σχολείο των συζύγων παίζεται στο Βω-λε-Βικόντ (Vaux-le-Vicomte), στην εξοχική μεγαλόπρεπη κατοικία του ισχυρού άνδρα Φουκέ(Foucquet), υπουργού των οικονομικών.

Στις 17 Αυγούστου, ανεβαίνει στο Βω-λε-Βικόντ το έργο Οι Ενοχλητικοί (Les Fâcheux), η πρώτη κωμωδία-μπαλέτο του Μολιέρου. Παρόντες είναι ο βασιλιάς και η βασιλομήτωρ. Στις 14 Σεπτεμβρίου, παράσταση του Ο δεματάς (Le Fagotier), αρχική παραλλαγή του γνωστού Γιατρός με το στανιό (Le médecin malgré lui). Στις 4 Νοεμβρίου, πρεμιέρα στο Παρίσι των Ενοχλητικών. Σημειώνει μεγάλη επιτυχία. 1662: Ο Κολμπέρ γίνεται πρωθυπουργός. Θάνατος του Πασκάλ. O Μολιέρος παντρεύεται στην εκκλησία του Σαίν Ζερμαίν λ’ Οξερουά (St. Germain l’Auxerrois) την Armande Béjart, που είναι κατά είκοσι περίπου χρόνια νεότερή του. Στις 26 Δεκεμβρίου ανεβαίνει το έργο Το Σχολείο των γυναικών (L’école des femmes).

1663: Απαρχές του βασιλικού μαικηνισμού. Ο Μπουαλώ γράφει τις Στροφές (Stances), όπου καταφέρεται κατά των εχθρών του Μολιέρου. Αύγ. 1663: Ντοννώ ντε Βιζέ (Donneau de Visé), Ζελίνδα ή η Αληθής Κριτική του Σχολείου των Γυναικών (Zélinde ou la Véritable Critique de l’ École des Femmes), όπου αποδίδεται στον Μολιέρο η βαρύτατη για την εποχή κατηγορία της ασέβειας. Οκτ. 1663: Ο Μπουρσώ (Boursault) ανεβάζει στο Hôtel de Bourgogne το έργο Προσωπογραφία του ζωγράφου (Portrait du peintre), όπου γελοιοποιείται ο Μολιέρος, ο οποίος παρακολουθεί την παράσταση. Ντοννώ ντε Βιζέ, Η Εκδίκηση του Μαρκησίου (La Vengeance du Marquis), Μονφλερύ (Montfleury), Ο Αυτοσχεδιασμός του Οτέλ ντε Κοντέ (L’impromptu de l’Hôtel de Condé), έργο στο οποίο κατηγορείται ο Μολιέρος για αιμομιξία. Αρχίζει η «Διαμάχη» (Querelle) σχετικά με το Σχολείο των γυναικών, διαμάχη την οποία πυροδοτεί ο φθόνος ορισμένων συγγραφέων και του θιάσου του Hôtel de Bourgogne. Την 1η Ιουνίου, απαντώντας ο Μολιέρος γράφει την Κριτική του Σχολείου των γυναικών (Critique del’école des femmes).

1664: Λαφονταίν (La Fontaine), Μύθοι (Contes). Μάιος, Βερσαλλίες: Ξεκινούν οι μεγαλοπρεπείς εορτασμοί με την ονομασία: «Les plaisirs de l’île enchantée» (Οι απολαύσεις της μαγεμένης νήσου). Ο εφημέριος Ρουλλέ (Roullé) δημοσιεύει λίβελλο κατά του Μολιέρου, με τίτλο Ο Ένδοξος βασιλεύς του κόσμου (Le Roi Glorieux du monde). Ο Μπουαλώ αφιερώνει στον Μολιέρο τη Δεύτερη Σάτιρα (Satire II). 1665: Πεθαίνει ο Πουσσέν. Λα Ροσφουκώ, Αποφθέγματα (Maximes). Αρχίζει να εκδίδεται στο Άμστερνταμ το Ζουρνάλ ντε Σαβάν (Journal des Savants), το παλαιότερο φιλολογικό περιοδικό που απευθυνόταν στους λογίους της «Ευρωπαϊκής Πολιτείας των Γραμμάτων».

Σιέρ ντε Ροσμόν (Sieur de Rochemont), Παρατηρήσεις περί της κωμωδίας Δον Ζουάν (Observations sur la comédie de Dom Juan), λίβελλος κατά του Μολιέρου, που προέρχεται από το περιβάλλον του Πορ-Ρουαγιάλ (Port-Royal). Στις 29 Ιανουαρίου ο Μολιέρος ανεβάζει στα διαμερίσματα της βασιλομήτορος, στο Λούβρο, την κωμωδία-μπαλέτο Γάμος με το ζόρι (Le marriage forcé). Συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον Λυλλύ. Στις 15 Φεβρουαρίου, το έργο ανεβαίνει στο Palais-Royal. Τον Μάιο ο θίασος συμμετέχει στους εορτασμούς των Βερσαλλιών. 8 Μαΐου: Παίζουν την Πριγκίπισσα της Ήλιδας (La Princesse d’Élide). 9 Μαΐου: Παίζουν επίσης το μπαλέτο Το Ανάκτορο του Αλκίνοου (Le Palais d’Alcine) και τους Ενοχλητικούς. Στις 12 Μαΐου παρουσιάζουν ενώπιον του βασιλιά τις τρεις πρώτες πράξεις του Ταρτούφου.

Αρχίζει η «υπόθεση» του Ταρτούφου. Η «Αδελφότητα της Αγίας Μεταλήψεως» (Confrérie du Saint- Sacrement), η επονομαζόμενη από τους μετριοπαθείς «Συνωμοσία των θρησκόληπτων» (Cabale des dévots), με την υποστήριξη της βασιλομήτορος, δραστηριοποιείται με στόχο να απαγορευθεί το έργο. Ο Μολιέρος καταθέτει το πρώτο του «Υπόμνημα» (Placet) στον βασιλιά. Παίζεται και διαβάζεται το έργο ιδιωτικά. Ο Μολιέρος το τελειοποιεί. Τον Ιούνιο ο θίασος ανεβάζει το πρώτο έργο του Ρακίνα, τη Θηβαΐδα (La Thébaïde ou les Frères ennemis). Στις 15 Φεβρουαρίου 1665, ανεβαίνει ο Δον Ζουάν (Dom Juan ou le Festinde Pierre). Παρόλο που σημειώνει μεγάλη επιτυχία, αποσύρεται από το ρεπερτόριο του θιάσου κατόπιν «διακριτικών πιέσεων». Στις 3 Αυγούστου, έρχεται στον κόσμο η κόρη του Esprit-Madeleine. Πεθαίνει το 1723 χωρίς απογόνους. Στις 14 Αυγούστου, ο θίασος τίθεται υπό την αιγίδα του Βασιλιά Ήλιου (Roi Soleil), επονομάζεται Troupe du Roi (θίασος του Βασιλιά) και λαμβάνει ετήσια επιχορήγηση 6.000 λίρες (livres). Στις 14 Σεπτεμβρίου ανεβάζει το έργο Ο Έρωτας γιατρός (L’amour médecin). Τον Δεκέμβριο έρχεται σε διάσταση με τον Ρακίνα εξαιτίας της τραγωδίας Αλέξανδρος ο Μέγας (Alexandre le Grand), την οποία ανεβάζει ο θίασος στις 4 Δεκεμβρίου, και ο Ρακίνας παραχωρεί απροειδοποίητα στις 18 Δεκεμβρίου στον θίασο του Hôtel de Bourgogne. 27 Δεκεμβρίου: ασθένεια του Μολιέρου.

1666: Κορνέιγ, Αγησίλαος (Agésilas). Στις 4 Ιουνίου, ανεβαίνει στη σκηνή ένα από τα πιο σημαντικά του έργα, ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope). Toν κεντρικό ήρωα Αλσέστ (Alceste) ερμηνεύει ο ίδιος, ενώ τον τύπο της φιλάρεσκης («coquette») Σελιμέν (Célimène) αποδίδει εξαιρετικά η Armande. Το έργο δεν γνωρίζει επιτυχία. Στις 6 Αυγούστου, ανεβαίνει με πολύ μεγάλη επιτυχία το έργο Γιατρός με το στανιό (Le Médecin malgré lui). Στις 2 Δεκεμβρίου, ανεβαίνει το έργο Μελικέρτη (Mélicerte). 1667: Μίλτον (Milton), Ο Χαμένος Παράδεισος (The Paradise Lost), εμβληματικό έργο του προρομαντικού ρεύματος. Ρακίνας, Ανδρομάχη (Andromaque). Στις 5 Ιανουαρίου 1667, στο παλάτι του Saint- Germain-en-Laye, ανεβαίνει το έργο Ποιμενική κωμωδία (Pastorale comique). Στις 14 Φεβρουαρίου, ανεβαίνει το έργο Ο Σικελός ή ο ζωγράφος έρως (Le Sicilien ou l’amour peintre). Πρεμιέρα στο Παρίσι στις 10 Ιουνίου. Σοβαρή ασθένεια θα κρατήσει τον Μολιέρο μακριά από τη σκηνή για δύο μήνες. Τον Μάιο ο Μολιέρος επιφέρει αλλαγές στον Ταρτούφο. Στις 5 Αυγούστου ανεβαίνει με άδεια του βασιλιά ο Ταρτούφος με τον τίτλο L’Imposteur (Ο Απατεώνας). Μεγάλη συρροή κοινού. Ακολουθούν αντιδράσεις. Στις 6 Αυγούστου επιβάλλεται απαγόρευση του έργου από τον Λαμουανιόν (Lamoignon). Λίγο αργότερα παρεμβαίνει και ο Αρχιεπίσκοπος Αρντουέν ντε Περεφίξ (Hardouin de Péréfixe). Δεύτερο διάβημα, «Υπόμνημα» (Placet) του Μολιέρου στον βασιλιά. 1668: Λαφονταίν, πρώτη συλλογή των Μύθων (Fables). Πεθαίνει ο Μινιάρ (Pierre Mignard), που φιλοτέχνησε γνωστές προσωπογραφίες του Μολιέρου. Στις 13 Ιανουαρίου 1668 ανεβαίνει με επιτυχία ο Αμφιτρύων (Amphitryon). Στις 18 Ιουλίου παίζεται στις Βερσαλλίες, ενώπιον του βασιλιά, η κωμωδία Γεώργιος Δαντίνος ή ο εν συγχύσει σύζυγος (George Dandin ou le mari confondu).

Στις 9 Σεπτεμβρίου ανεβαίνει στη σκηνή ο Φιλάργυρος (L’Avare), πεντάπρακτη κωμωδία χαρακτήρα σε πεζό λόγο. Το θέμα της είναι εμπνευσμένο από την Aulularia του Πλαύτου. Αποτυχία. Η υγεία του χειροτερεύει και μάλιστα κυκλοφορεί η φήμη ότι πέθανε. 1669: Ρακίνας, Βρεταννικός (Britannicus). Στις 5 Φεβρουαρίου 1669 δημόσια παράσταση του Ταρτούφου μετά από σχετική άδεια. Το έργο παίζεται ώς το Πάσχα. Στις 25 Φεβρουαρίου, πεθαίνει ο πατέρας του σε ηλικία 73 ετών. Στις 15 Μαρτίου, άδεια για την έκδοση του Ταρτούφου. Δημοσιεύεται με εκτεταμένο Πρόλογο του συγγραφέα. Μεταφράζεται στα αγγλικά. Στις 17 Σεπτεμβρίου & στις 20 Οκτωβρίου ο θίασος παίζει 15 κωμωδίες στο παλάτι του Σαμπόρ (Chambord). Στις 6 Οκτωβρίου, παίζεται η κωμωδία-μπαλέτο Ο κύριος Πουρσονιάκ (Monsieur de Pourceaugnac). Πρεμιέρα του έργου στο Παρίσι, στις 15 Νοεμβρίου.

1670: Κατασκευή των Βερσαλλιών. Απομάκρυνση και φυλάκιση του Φουκέ για ατασθαλίες. Μερική δημοσίευση των Στοχασμών (Pensées) του Πασκάλ. Ο Ρακίνας γράφει τη Βερενίκη. Την περίοδο 30 Ιανουαρίου-10 Φεβρουαρίου, ο Μολιέρος είναι υπεύθυνος των εορταστικών εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα στο Saint-Germain-en-Laye. Στις 4 Φεβρουαρίου παίζεται το έργο Οι υπέροχοι εραστές (Les amants magnifiques). Στις 18 Φεβρουαρίου ανοίγει το Palais-Royal με τον Ταρτούφο. Στις 28 Απριλίου επιστρέφει ο περίφημος Σκαραμούς (Scaramouche). Εμφανίζεται στο Palais-Royal. Στις 14 Οκτωβρίου ανεβαίνει η κωμωδία-μπαλέτο Ο Αρχοντοχωριάτης (Le Bourgeois Gentilhomme). Το έντονο εξωτικό, ανατολίτικο χρώμα της, σύμφωνα με τη βασιλική παραγγελία, αντλείται από την επικαιρότητα της εποχής (πρόσφατη επίσκεψη τουρκικής αντιπροσωπείας). Στις 23 Νοεμβρίου η βασιλική επιχορήγηση αγγίζει τις 7.000 λιβρέες. 1671: Οι Βερσαλλίες αποτελούν τώρα πια το κέντρο της Αυλής. Μαντάμ ντε Σεβινιέ, Επιστολές. Στις 17 Ιανουαρίου 1671 στις Tuileries [το Παλάτι του Κεραμεικού στο Παρίσι] ανεβαίνει η Ψυχή (Psyché) με πολυτελή κουστούμια και σκηνικά. Την περίοδο 18 Μαρτίου με 15 Απριλίου γίνονται τροποποιήσεις στη σκηνή του Palais-Royal. Το κόστος ανέρχεται σε 1.989 λίρες, που το μοιράζονται όμως με τους Ιταλούς. Στις 24 Μαΐου ανεβαίνει η φάρσα Οι κατεργαριές του Σκαπίνου (Les fourberies de Scapin). Από τις 27 Νοεμβρίου ως τις 7 Δεκεμβρίου ο θίασος βρίσκεται στο Saint- Germain-en-Laye. Στις 2 Δεκεμβρίου ανεβαίνει Η κόμισσα του Εσκαρμπανιά (Comtesse d’Escarbagnas). 1672: Ρακίνας, Βαγιαζήτ (Bajazet). Ο καρδινάλιος ντε Ρέτζ (de Retz) αρχίζει να συντάσσει τα Απομνημονεύματά του. Στις 11 Μαρτίου ανεβαίνουν οι Σοφές Γυναίκες [Σοφολογιώτατες] (Les Femmes savantes). Γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία. Στις 13 Μαρτίου ο Λουδοβίκος παρέχει στον Λυλλύ το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης της νεοσύστατης όπερας. Στις 29 Μαρτίου επέρχεται οριστική ρήξη με τον Λυλλύ. (Ιούνιος-Ιούλιος): Ο Μολιέρος ζει στο προάστιο του Οτέιγ (Auteuil) [βρίσκεται σήμερα στο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού]. Νοικιάζει ένα διαμέρισμα στην οδό Richelieu, όπου θα μείνει ώς τον θάνατό του μαζί με την Armande, με την οποία συμφιλιώνεται. Στις 15 Σεπτεμβρίου, γεννιέται το τρίτο του παιδί, ο Pierre-Jean-Baptiste-Armand, που πεθαίνει ένα μήνα αργότερα. Τον Οκτώβριο, λόγω ασθένειας του Μολιέρου, διακόπτονται οι παραστάσεις.

1673: Στην Κων/πολη, στη γαλλική πρεσβεία, δίνονται σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα παραστάσεις έργων του Μολιέρου. Παρίστανται και «επιφανείς Έλληνες» του Πέραν και του Γαλατά με τις συζύγους τους. 1673-1674: Μεγάλες όπερες του Λυλλύ. Στις 10 Φεβρουαρίου 1673 ανεβαίνει στη σκηνή το κύκνειο άσμα του Μολιέρου, Ο κατά φαντασίαν ασθενής (Le malade imaginaire). Στις 17 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια της παράστασης και ενώ προφέρει το περίφημο «Ομνύω» (Juro) του Αργκάν (Argan), ο Μολιέρος κάνει αιμόπτυση επί σκηνής, που κατορθώνει να κρύψει από το κοινό. Μεταφέρεται στο σπίτι του, στην οδό Richelieu, χωρίς να δεχτεί, παρά την επιθυμία του, την τελευταία κοινωνία. Ο εφημέριος της ενορίας του Αγίου Ευσταθίου (Saint-Eustache) αρνείται τον ενταφιασμό του στο κοιμητήριο. Διαβήματα από τους φίλους του προς τον βασιλιά που δίνει εντολή στον Αρχιεπίσκοπο να προσπαθήσει να αποφύγει το σκάνδαλο. Στις 21 Φεβρουαρίου ο Μολιέρος ενταφιάζεται νύχτα στο κοιμητήριο του Σαιν-Ζοζέφ (Saint-Joseph). Ο χώρος πολιορκείται από χιλιάδες ζητιάνους· για να τους ησυχάσει, η Armande αναγκάζεται να τους ρίξει ασημένια νομίσματα. Στις 24 Φεβρουαρίου ξαναρχίζουν οι παραστάσεις του θιάσου με τον Μισάνθρωπο. Ο θίασος του Μολιέρου μεταφέρεται στην οδόΓκενεγκώ (Guénégaud) και ενώνεται με τους ηθοποιούς του Marais. Στις 21 Οκτωβρίου 1680, κατόπιν βασιλικής διαταγής, ενώνεται ο θίασος του Marais με αυτόν του Hôtel de Bourgogne και ιδρύεται η Comédie Française.

1674: Ο Κορνέιγ μετά το έργο Σουρήνας (Suréna) εγκαταλείπει το θέατρο. Ο Boileau συνθέτει την Ποιητική Τέχνη (Art Poétique), κανονιστικό κείμενο του κλασικισμού.

Ο ΛΑΚΚΟΣ, του Τόλη Καζαντζή

Απέναντι στο σπίτι μας ήταν ο λάκκος. Ήταν για τα θεμέλια του σπιτιού που δεν το χτίσανε γιατί ήρθε η κατοχή. Έτσι απόμεινε μονάχα ο λάκκος, σκαμμένος κανονικά απ' τις δυο μεριές, κατηφορικός από τις άλλες, προς το σταυροδρόμι, για να κατεβαίνουνε, ως φαίνεται, τα φορτηγά που κουβαλούσανε τα μπάζα. Στο λάκκο κάναμε τα πιο πολλά παιχνίδια μας. Παίρναμε λαμαρίνες και τις γυρνούσαμε κατά πάνω σαν έλκηθρο, ανεβαίναμε απάνω και γλιστρούσαμε στην κατηφόρα μέχρι τον πάτο του λάκκου, όπου φυτρώνανε τσουκνίδες ανάμεσα σε σκουριασμένα ντενεκέδια, παλιοσιδερικά και λογιώ λογιώ βρωμιές. Οι τσουκνίδες τσιμπούσανε και φέρνανε φαγούρα. Μάλιστα, εκεί που τσιμπιόσουνα πρηζότανε το δέρμα σα να του είχανε περάσει από κάτω κουμπί. Έπρεπε τότε να το τρίψεις με φύλλο από μολόχα κι η φαγούρα κοβότανε μαχαίρι. Αν πάλι δεν έβρισκες μολόχα —πού να τη βρεις;— έκανες ένα σταυρό με το νύχι απάνω στο πρήξιμο και μονομιάς ο πόνος έδιωχνε τη φαγούρα.

Ο λάκκος ήταν παγίδα πλάι στο σκοτεινό δρόμο. Ήτανε, βλέπεις, κι η συσκότιση, κι αυτοί οι «πεταλάδες»* που μόλις βράδιαζε κάνανε περιπολία κι άμα βλέπανε καμιά φωτεινή χαραμάδα στο παράθυρο στήνονταν από κάτω και φώναζαν «φως φως» με τις αγριοφωνάρες τους, όσο να ταιριάσεις την κουβέρτα και να μη φέγγει καθόλου. Έτσι τη νύχτα η γειτονιά ήτανε θεοσκότεινη, κι άμα δεν ήξερες τους δρόμους και προπάντων άμα ήσουνα μεθυσμένος μπορούσες να βρεθείς σούμπιτος* οχτώ μέτρα μες στο λάκκο.

Έτσι μεθυσμένος βρέθηκε ο Ζάκας, ο δικηγόρος στη γειτονιά εκείνο το βράδυ, έπεσε μες στο λάκκο και τσάκισε το πόδι του. Βγήκαμε να τον σηκώσουμε μ' όλο που ήταν απαγορευμένη η κυκλοφορία κι αυτός αντίς για «ευχαριστώ» μας σκυλόβριζε «κομμούνες» κι άλλα· κι αυτό γιατί; Γιατί, λέει, ήθελε καλά και σώνει να κοιμηθεί απόψε στο σπίτι μας κι αύριο έβλεπε. Μα ο πατέρας είδε το χάλι που 'χε το ποδάρι του κι έτρεξε και τηλεφώνησε στον Ερυθρό Σταυρό, κι ήρθανε και τον πήρανε.

Έτσι επικίνδυνος ήταν ο λάκκος κι εμείς τον κάναμε ακόμη πιο επικίνδυνο με τ' ακροβατικά μας στην άκρα του και το ψαχτήρι μας μες στο σκουπιδαριό που πέταγαν οι Γερμανοί απ' το Φρουραρχείο. Εκεί μες στο βουνό απ' τα σκουπίδια βρίσκαμε καμιά φορά πράγματα χρήσιμα για το σπίτι, κι ακόμα σφαίρες και βλήματα αχρηστεμένα. Το Μάριο το ζηλεύαμε όλοι, γιατί είχε βρει μια άδεια δεσμίδα από πολυβόλο, δυο μέτρα, και μονοκόμματη, και την κουβαλούσε συνέχεια μαζί του, χιαστί στο στήθος και δυο κάτια στη μέση. Όμως δεν άργησε να γίνει το κακό. Μια μέρα που ψάχναμε με τον Ευθυμάκο στο λάκκο, ο Ευθυμάκος βρήκε μια ιταλικιά χειροβομβίδα απ' αυτές που ήτανε ένας κύλινδρος που ξεβίδωνε στη μέση. Εγώ ήξερα πως είναι χειροβομβίδα γιατί είχα δει μια ίδια στης θείας μου που την είχε για τσιγαροθήκη. Του είπα να μη την πειράξει, μα αυτός σημασία δε μου 'δωσε, ήτανε βλέπεις μεγαλύτερος και τη χτυπούσε απάνω σε μια πέτρα γιατί στο βίδωμα είχε πιάσει σκουριά και δεν άνοιγε. Μ' έπιασε φόβος ξαφνικός κι ανεξήγητος κι έτρεξα προς τα πάνω και τότε ακούστηκε το «μπαμ» κι ούτε που το κατάλαβα για πότε βρέθηκα τιναγμένος εκεί που βρέθηκα και παραζαλισμένος. Είδα τους μεγάλους να κατηφορίζουνε στο λάκκο, άλλοι με ψάχνανε στο σώμα να δουν τι έπαθα κι άλλοι κουβαλούσαν τον Ευθυμάκο με καταματωμένα τα μούτρα του, αναίσθητο κι η κυρά Λισάβετ με πήρε αγκαλιά στο σπίτι μας, μου 'δωσε να πιω νερό με ζάχαρη και μ' έβαλε να κατουρήσω μια κι η μάνα μου τα 'χε χαμένα κι έτρεμε ολόκληρη απ' τη λαχτάρα της. Σε κάνα μήνα φέραν τον Ευθυμάκο απ' το νοσοκομείο μ' έναν επίδεσμο γύρω στα μάτια κι από τότε είναι τυφλός.

Εκεί στο λάκκο έφερνε την πελατεία της τα βράδια κι η «Μοναξιά», έτσι τη φωνάζαμε μια και δεν ξέραμε τίποτα γι' αυτήν. Ούτε τ' όνομά της. Μονάχα ξέραμε πως είχε νταβατζή τον Αλέκο τον ταγματαλήτη με τη μοτοσυκλέτα. Αυτός, ο Αλέκος, έφερνε τους πελάτες, όλοι των ταγμάτων ασφαλείας, κι η Μοναξιά έστρωνε μια κουρελού στην πιο σκοτεινή γωνιά του λάκκου και περνιόταν νουμεράδα από δέκα δώδεκα νοματαίους.

Κι ο Αλέκος έπιανε κουβέντα μ' όσους περίμεναν τη σειρά τους και τότε εμείς βρίσκαμε ευκαιρία να βγάλουμε κεφάλι πάνω από το λάκκο και βλέπαμε. Όλοι τον φοβόντανε στη γειτονιά τον Αλέκο. Λέγανε πως είχε σκοτώσει απάνω από δέκα. Ήτανε ένα «κάθαρμα», όπως έλεγε ο πατέρας μου. Γύριζε με τη μοτοσυκλέτα και δε λογάριαζε κανένα. Πείραζε με χοντράδες τα κορίτσια, άστραφτε μπάτσους σ' όσους τόλμαγαν να τον κοιτάξουν κι έκανε «ντου» στα μαγαζιά, κι άρπαζε ό,τι έφτανε. Μόνον ο Κώστας τα 'βαλε μαζί του. Και τι κατάλαβε; Ο Κώστας δούλευε εργάτης στο ΦΙΞ μαζί με τον πατέρα του, τον κυρ-Αναστάση. Το σπίτι το κράταγε η αδερφή του η Δαφνούλα, προκομμένο κι όμορφο κορίτσι.

Μια Κυριακή απόγευμα κατέβαιναν ο Κώστας κι η Δαφνούλα βόλτα για την παραλία. Από κάτω ερχόταν ο Αλέκος με τη μηχανή. Όταν έφτασε μπροστά τους φρενάρησε, τι είπε τι δεν είπε της Δαφνούλας, κι ο Κώστας τ' ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι κι άστραψε δυο χαστούκια, μα τι χαστούκια του Αλέκου, που για μια στιγμή έμεινε σύξυλος. Ύστερα ψαχούλεψε το πιστόλι του, μα το άφησε κι έπιασε να γελάει, ένα γέλιο αφύσικο, μαρσάρησε και χάθηκε κατά το Ιπποδρόμιο. Τρεις μέρες μετά βρήκανε τον Κώστα σκοτωμένο μες στο λάκκο, τρεις σφαίρες, οι δυο στο στήθος, η άλλη στην κοιλιά κι όλοι το φόρτωσαν στον Αλέκο. Γιατί, ποιος ήθελε το κακό του Κώστα; Αυτός πουθενά δεν ανακατευότανε. Δουλειά και σπίτι μόνον ήξερε ή το πολύ πολύ σε κάνα ματς ή καμιά βόλτα με την αδερφή του. Ύστερα γιατί εξαφανίστηκε ο Αλέκος μια βδομάδα, αυτός που άλλοτε αλώνιζε τη γειτονιά με τη μοτοσυκλέτα μέρα νύχτα;

Σαν όμως πέρασε βδομάδα ακούσαμε, μεσάνυχτα, τη μηχανή του να μουγγρίζει πάνω κάτω κι όλοι το ξέραμε πως αυτός ήταν, μα ποιος κοιτούσε να ξεμυτίσει. Ξαφνικά, καθώς περνούσε απ' το λάκκο, ακούστηκε ένας κρότος δυνατός κι ύστερα η μηχανή που κατρακυλούσε στο λάκκο κι ύστερα τίποτα. Ο πατέρας έκανε να πάει να δει. Η μάνα μου του έφραξε την πόρτα.

«Έχεις μικρά παιδιά», του είπε, κι εγώ μ' όλο που δεν πολυκατάλαβα βρήκα πως είχε δίκιο η μητέρα μου κι απόμεινα να κοιτάζω μαζί με τους άλλους από τις γρίλιες. Τα ξημερώματα άρχισαν ένας ένας οι γειτόνοι και βγαίνανε και πήγαιναν στο λάκκο αμίλητοι. Πήγαμε και εμείς κι είδα τον Αλέκο ανάσκελα, πεθαμένο μες στο λάκκο, κι από πάνω πλακωμένο με τη μηχανή. Ύστερα ακούστηκε τ' αυτοκίνητο των ταγμάτων κι η γειτονιά σκόρπισε.

Λίγο καιρό μετά, ο πόλεμος τελείωσε· κι άρχισαν τα δικά μας τα χειρότερα. Όταν όλα ησύχασαν, εκεί που ήταν ο λάκκος χτίστηκε μια καινούργια πολυκατοικία, που ήταν γεμάτη καλοντυμένους κυρίους, αφράτες γυναίκες και πεντακάθαρα μίζερα παιδάκια.

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ έως το 1974

Κατά τη δεκαετία του 1940 η Ελλάδα είχε γνωρίσει πόλεμο, τριπλή ξένη κατοχή, πείνα, υπερπληθωρισμό και εμφύλιο σπαραγμό. Μετά το 1949 ήταν απαραίτητο να υπάρξει πρώτα ανοικοδόμηση (δηλ. αποκατάσταση των υλικών ζημιών που είχαν προκληθεί κατά την προηγούμενη δεκαετία) και κατόπιν οικονομική ανάπτυξη, η οποία θα διασφάλιζε την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του λαού. Οι εκλογές του 1950 και του 1951 έφεραν στην εξουσία τον συνασπισμό της Εθνικής Προοδευτικής Ένωσης Κέντρου (ΕΠΕΚ), με αρχηγό τον στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα, και του Κόμματος των Φιλελευθέρων, με αρχηγό τον Σοφοκλή Βενιζέλο, γιο του Ελευθερίου Βενιζέλου. Σημαντικό έργο επιτελέστηκε στον οικονομικό τομέα, ιδίως το 1952, όταν υπουργός Συντονισμού ήταν ο Γεώργιος Καρτάλης. Επίσης, το 1952 εγκρίθηκε νέο Σύνταγμα, χωρίς όμως να καταργηθούν πολλά από τα «έκτακτα μέτρα» της περιόδου του Εμφύλιου Πολέμου. Το ίδιο έτος εκτελέστηκαν το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Νίκος Μπελογιάννης και συνεργάτες του. Στην εξωτερική πολιτική οι κυβερνήσεις Πλαστήρα-Βενιζέλου σημείωσαν μεγάλη επιτυχία, εξασφαλίζοντας την ένταξη της Ελλάδας στο NATO, τον Φεβρουάριο του 1952.

Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1952 επικράτησε το κόμμα του Ελληνικού Συναγερμού, υπό τον στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο. Την άνοιξη του 1953 η κυβέρνηση, με πρωτοβουλία του υπουργού Συντονισμού Σπύρου Μαρκεζίνη, προχώρησε στην υποτίμηση της δραχμής (κατά 100%) και έλαβε μια σειρά οικονομικών μέτρων, τα οποία εγκαινίασαν το πέρασμα στην ανάπτυξη. Ωστόσο, ο Συναγερμός αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα συνοχής, ενώ ο Παπάγος πέθανε στις αρχές Οκτωβρίου 1955, σε μία στιγμή κατά την οποία είχε σημειωθεί σοβαρή κρίση στο Κυπριακό Πρόβλημα και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κατόπιν, ο βασιλιάς Παύλος κάλεσε τον υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή να σχηματίσει κυβέρνηση.

Ο Καραμανλής ίδρυσε ένα νέο κόμμα, την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ), και παρέμεινε στην εξουσία για οκτώ χρόνια, έως το 1963. Κατά την περίοδο αυτή σημειώθηκε ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και πραγματοποιήθηκαν μεγάλα έργα στους τομείς της γεωργίας, στη βελτίωση του οδικού δικτύου, στον τουρισμό, καθώς και στη βιομηχανία. Το 1955-63 η Ελλάδα είχε τους ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με εξαίρεση τη Δυτική Γερμανία. Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής προωθήθηκε η επίλυση του Κυπριακού, το 1959, με τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κυρίως αναζητήθηκε ένας μακροπρόθεσμος προσανατολισμός για την ελληνική οικονομία και κοινωνία, μέσω της σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ.

Η συμφωνία για τη Σύνδεση της Ελλάδας υπογράφηκε στην Αθήνα στις 9 Ιουλίου 1961 και προέβλεπε τη μελλοντική πλήρη ένταξη της χώρας στην Κοινότητα. Σύμφωνα με τους εμπνευστές της πολιτικής αυτής, η σύνδεση με την ΕΟΚ θα επέφερε την οργανική ενσωμάτωση της Ελλάδας στο δυτικοευρωπαϊκό οικονομικό και πολιτικό σύστημα, θα σταθεροποιούσε τη δημοκρατία, θα ενίσχυε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας και, τέλος, θα την ισχυροποιούσε στο διεθνές πεδίο. Η Ελλάδα ήταν το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος, πλην των αρχικών έξι, που αναγνώρισε τη δυναμική της ευρωπαϊκής ενοποίησης και επιζήτησε τη συμμετοχή του σε αυτήν. Οπωσδήποτε όμως εξακολουθούσαν να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα. Ένα σημαντικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας μετανάστευε κυρίως σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες.

Ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής, σε ομιλία του προς τους αντιπροσώπους των έξι κρατών-μελών της ΕΟΚ, αμέσως μετά την υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης, στις 9 Ιουλίου 1961, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους τάσσεται η Ελλάδα υπέρ της ευρωπαϊκής ενοποίησης: «Εις την συνείδησιν των Ελλήνων, η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότης δεν συνιστά απλώς μίαν οικονομικήν κοινοπραξίαν, αλλά αποτελεί οντότητα με ευρυτέραν πολιτικήν αποστολήν και σημασίαν. Εάν πρώτοι επιδιώξαμεν την μετά της Κοινότητος Σύνδεσίν μας, επράξαμεν τούτο εμπνεόμενοι από την πίστιν ότι η οικονομική ενοποίησις της Ευρώπης θα οδηγήση εις την ουσιαστικήν ευρωπαίκήν ενότητα και δι' αυτής εις την ενίσχυσιν της δημοκρατίας και της ειρήνης εις ολόκληρον τον κόσμον. Οι ευρωπαϊκοί λαοί επλήρωσαν ακριβά εις αίμα και εις καταστροφάς τους εθνικούς και οικονομικούς ανταγωνισμούς των. Εχρειάσθησαν δοκιμασίαι αιώνων διά να συνειδητοποιήσουν την αλήθειαν ότι ουχί διά της κυριαρχίας του ενός επί των άλλων, αλλά διά της ισοτίμου συνεργασίας και της ενεργού αλληλεγγύης είναι δυνατόν να ασφαλισθεί η επιβίωσις και η ευημερία της Ευρώπης. Την οδόν αυτήν, η οποία απετέλεσε το μέγιστον μάθημα της ιστορίας του αιώνος μας, ηκολούθησαν αι χώραι αι συμπήξασαι την ΕΟΚ».

Ένας Έλληνας διανοούμενος γράφει, το 1958, για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ενοποίηση: «Όταν λέμε πως είμαστε Ευρωπαίοι, δεν εννοούμε, απλώς και μόνο, ότι συμβαίνει να κατοικούμε στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Εννοούμε κάτι βαθύτερο: ότι η παράδοση μας, ο χαρακτήρας μας, η νοοτροπία μας, ολόκληρη η συλλογική υπόσταση μας έχουν σχηματιστεί από τα ίδια βασικά στοιχεία που συνθέτουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η αρχαία σκέψη γεννήθηκε στον τόπο μας, διατηρήθηκε ζωντανή στο Ελληνικό Βυζάντιο και, κατά μέγιστο μέρος, μεταβιβάστηκε στη Δυτική Ευρώπη [από] τους λογίους μας της Αναγέννησης. Όσον αφορά τα δύο άλλα κύρια συνθετικά του ευρωπαϊκού πνεύματος, που μας ήρθαν το ένα από τη Ρώμη και το άλλο από την Ιουδαία, ρίζωσαν στην Ελλάδα πριν από δύο χιλιετηρίδες, αφομοιώθηκαν βαθύτατα και καλλιεργήθηκαν και πλουτίστηκαν εδώ όσον ίσως πουθενά αλλού. Παράλληλα προς την κλασσική μας παιδεία, το πνεύμα των πατέρων της εκκλησίας και η επεξεργασία του ρωμαϊκού δικαίου από τους βυζαντινούς νομικούς συνέβαλαν ανυπολόγιστα στη διαμόρφωση της Ευρώπης των νεωτέρων χρόνων. Ώστε δεν είναι δυνατό να νοηθεί η Ευρώπη σαν κάτι έξω από εμάς. Ευρώπη γνησιότατη είμαστε κι εμείς. Η Ευρώπη είναι το μεγάλο σπίτι μας, σπίτι που πολύ δουλέψαμε, στο παρελθόν, για να στηθεί. Εκεί είναι φυσικό να ενταχθούμε, γιατί εκεί βρίσκουμε κοινότητα πολιτιστικών παραδόσεων, συγγένειες του πνεύματος και του χαρακτήρα, δυνατότητες για μια βαθύτερη συνεννόηση, εκεί ως έθνος έχουμε σημασία και ιστορικά δικαιώματα, ενώ έξω από εκεί, όπου αλλού κι αν πάμε, θα είμαστε ξεριζωμένοι και χαμένοι.

Οι πληγές του Εμφύλιου Πολέμου δεν είχαν επουλωθεί και συχνές ήταν οι καταγγελίες του κόμματος της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) για διακρίσεις σε βάρος της. Μάλιστα, τον Μάιο του 1963, μια παρακρατική οργάνωση, χωρίς άμεση ή έμμεση ανάμειξη της κυβέρνησης, δολοφόνησε στη Θεσσαλονίκη τον βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη. Τέλος, το πολιτικό σύστημα έδειχνε ανίκανο να μεταρρυθμιστεί: μία πρόταση του Καραμανλή για αναθεώρηση του Συντάγματος, το 1963, δεν απέφερε καρπούς, αφού τον Ιούνιο του έτους αυτού ο πρωθυπουργός εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από τον βασιλιά Παύλο.

Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1963 και του Φεβρουαρίου 1964 επικράτησε το κόμμα της Ένωσης Κέντρου, που σχημάτισε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου προσπάθησε, στο λίγο χρονικό διάστημα που έμεινε στην εξουσία, να εκδημοκρατίσει περαιτέρω την Ελλάδα, ενώ πραγματοποίησε και σημαντική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Στα επόμενα χρόνια εντάθηκε η πολιτική κρίση και τα πολιτικά πάθη αναζωπυρώθηκαν. Η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου ανατράπηκε μετά από αντισυνταγματική παρέμβαση του νέου βασιλιά Κωνσταντίνου Β', τον Ιούλιο του 1965' κυβέρνηση σχημάτισαν πρώην βουλευτές της Ένωσης Κέντρου, που έμειναν γνωστοί ως «αποστάτες». Η πολιτική κρίση συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση, έως ότου την 21η Απριλίου 1967 συνωμότες αξιωματικοί κατέλυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα, επιβάλλοντας δικτατορία των συνταγματαρχών, από το 1967 ως το 1974.

Η δικτατορία βρισκόταν υπό την ηγεσία των συνταγματαρχών Γεωργίου Παπαδόπουλου και Νικολάου Μακαρέζου και του ταξίαρχη Στυλιανού Παττακού. Σε σύντομο χρονικό διάστημα οι δικτάτορες απέκτησαν τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού και του στρατού. Καταπατώντας τα δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών, η δικτατορία αποτέλεσε μια οδυνηρή περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Επίσης, η χώρα απομονώθηκε διεθνώς, ιδίως στην Ευρώπη: η σύνδεση με την ΕΟΚ «πάγωσε» και η Ελλάδα εκδιώχθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Μόνον οι ΗΠΑ εξακολουθούσαν να τηρούν μια στάση ανοχής προς τους δικτάτορες. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση του ελληνικού λαού, που απέδωσε στις ΗΠΑ την επιβολή και την επιβίωση του τυραννικού καθεστώτος.

Οι φοιτητές πρωτοστάτησαν στον αντιδικτατορικό αγώνα. Η μαζική κατάληψη της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στις 22 Φεβρουαρίου 1973, βρήκε εντυπωσιακή λαϊκή ανταπόκριση. Στη φωτογραφία, φοιτητές στην ταράτσα της Νομικής διαδηλώνουν κατά της δικτατορίας.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου (14-17 Νοεμβρίου 1973), αποκορύφωμα των λαϊκών κινητοποιήσεων κατά του δικτατορικού καθεστώτος, και η βίαιη καταστολή της αποτέλεσαν σύμβολο στον αγώνα για την εδραίωση της δημοκρατίας. Τις πρώτες μεταμεσονύκτιες ώρες της 17ης Νοεμβρίου ένα άρμα μάχης γκρέμισε την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου και έδωσε το σύνθημα για έφοδο στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων στο εσωτερικό του. Οι συμπλοκές που ακολούθησαν στον χώρο του ιδρύματος, αλλά και στις γύρω περιοχές τις επόμενες ώρες και την άλλη ημέρα έγραψαν τον αιματηρό επίλογο της εξέγερσης.

Ο ελληνικός πολιτικός κόσμος αντιτάχθηκε έντονα και αντιστάθηκε στη δικτατορία, με πρωτοστάτες τον Γεώργιο Παπανδρέου (η κηδεία του, το 1968, μετατράπηκε σε συλλαλητήριο κατά του καθεστώτος), τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον Γεώργιο Μαύρο, τον Γεώργιο Ράλλη. Ο Καραμανλής, αυτοεξόριστος στο Παρίσι, κατήγγειλε τη δικτατορία. Στο εξωτερικό, επίσης, ανέπτυξαν αντιστασιακή δράση ο Ανδρέας Παπανδρέου (αρχηγός του ΠΑΚ), ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, η Μελίνα Μερκούρη. Από τις πράξεις αντίστασης στο εσωτερικό ξεχωρίζει η απόπειρα του Αλέκου Παναγούλη να σκοτώσει τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο- ο Παναγούλης συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια.

Τον Μάιο του 1973 απέτυχε προσπάθεια του Πολεμικού Ναυτικού να ανατρέψει τους δικτάτορες. Κορύφωση του αντιστασιακού ρεύματος αποτέλεσαν οι φοιτητικές εξεγέρσεις της Νομικής Σχολής στην Αθήνα, τον Φεβρουάριο του 1973, και του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου κατεστάλη από στρατιωτικές δυνάμεις τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου 1973: πολλοί πολίτες βρήκαν τον θάνατο, ενώ άλλοι συνελήφθησαν και υπέστησαν βασανισμούς.

Στις 25 Νοεμβρίου 1973 ο ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, με νέο πραξικόπημα, εγκαθίδρυσε το δικό του, ακόμη σκληρότερο, δικτατορικό καθεστώς. Τον Ιούλιο του 1974 ο Ιωαννίδης προσπάθησε να ανατρέψει τον πρόεδρο Μακάριο στην Κύπρο. Ακολούθησε η τουρκική εισβολή στη Μεγαλόνησο, ύστερα από την οποία η δικτατορία κατέρρευσε και οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων κάλεσαν τον Κων. Καραμανλή να αναλάβει την εξουσία.

Τις μέρες των Χριστουγέννων του 1963, πριν από 59 χρόνια, μετά από άγριες συγκρούσεις μεταξύ ελληνοκυπριακών δυνάμεων και Τουρκοκυπρίων και με την Τουρκία να απειλεί με απόβαση στο νησί, μπήκαν για πρώτη φορά οι βάσεις για την ουσιαστική διχοτόμηση της Κύπρου. Τότε ορίστηκε η λεγόμενη «πράσινη γραμμή», που χώρισε τη Λευκωσία. Ήταν η πρώτη πράξη της διχοτόμησης που ολοκληρώθηκε με την εισβολή και τον Αττίλα του 1974. Εκείνες τις μέρες το Κυπριακό πρόβλημα έμπαινε σε μια νέα φάση, με κύριο χαρακτηριστικό την γενίκευση των αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των δυο κοινοτήτων και την Αθήνα και την Άγκυρα να βρίσκονται στα πρόθυρα πολεμικής σύγκρουσης.

Το καλοκαίρι του 1963, η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη μιας πολιτικής κρίσης που κορυφώνεται μετά την δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη στις 22 Μαΐου. Στις 11 Ιουνίου παραιτείται ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και η κυβέρνησή του. Ακολουθεί η ορκωμοσία μιας μεταβατικής κυβέρνησης υπό τον άνθρωπο των Ανακτόρων Παναγιώτη Πιπινέλη. Όμως η κυβέρνηση αυτή δεν μπορεί να σταθεί κι έτσι στις 28 Σεπτεμβρίου ορκίζεται υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον Στυλιανό Μαυρομιχάλη και προκηρύσσονται εκλογές για τις 3 Νοεμβρίου. Οι εκλογές αναδεικνύουν πρώτο κόμμα την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου με σχετική πλειοψηφία. Ο Παπανδρέου θα σχηματίσει κυβέρνηση, αλλά θα επιμείνει να οδηγήσει τη χώρα σε νέες εκλογές που θα γίνουν στις 16 Φεβρουαρίου του 1964 και θα του δώσουν ευρεία πλειοψηφία. Αύγουστος 1960. Υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου.

Στην Κύπρο οι αντιπαραθέσεις των δύο κοινοτήτων κορυφώνονται καθώς αναδεικνύονται οι αδυναμίες και τα λάθη των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου που οδήγησαν στην κολοβή και προβληματική ανεξαρτησία της Μεγαλονήσου. Οι Τουρκοκύπριοι , υποκινούμενοι από την Τουρκία προβάλουν συνεχώς εμπόδια στη λειτουργία του κράτους χρησιμοποιώντας κυρίως ως όπλο το δικαίωμα του βέτο που αναγνωρίζει στον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο το Σύνταγμα. Οι δυσλειτουργίες του Συντάγματος εμφανίζονται σε όλους τους τομείς της ζωής και τους θεσμούς (όπως είναι για παράδειγμα οι δήμοι) δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στη λειτουργία του Κυπριακού Κράτους.

Την ίδια στιγμή και οι δυο πλευρές η ελληνοκυπριακή και η τουρκοκυπριακή ετοιμάζουν «αμυντικά σχέδια» μπροστά στο ενδεχόμενο μιας ανοιχτής σύγκρουσης. Και στις δυο κοινότητες οι ένοπλες παραστρατιωτικές ομάδες, κυρίως της άκρας δεξιάς και με έντονα τα εθνικιστικά χαρακτηριστικά ενισχύονται. Στις τουρκοκυπριακές περιοχές φτάνουν όπλα και στρατιωτικοί από την Τουρκία. Στην ελληνοκυπριακή πλευρά συγκροτούνται ένοπλες ομάδες ορισμένες από τις οποίες έχουν σαφή αντικομμουνιστική τοποθέτηση, είναι εναντίον του ΑΚΕΛ, ακόμη και του προέδρου αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Στις ομάδες αυτές που συνδέονται με την Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), που βρισκόταν στο νησί με βάση τις συμφωνίες με τις οποίες συστάθηκε η Δημοκρατία της Μεγαλονήσου, ξεχωριστό ρόλο παίζουν δύο πρόσωπα που θα τα βρούμε έντεκα χρόνια μετά να πρωταγωνιστούν στο προδοτικό πραξικόπημα της 15 Ιουλίου 1974. Ο Νίκος Σαμψών που οι πραξικοπηματίες διόρισαν «πρόεδρο» της Κυπριακής Δημοκρατίας και ο τότε ταγματάρχης Δημήτριος Ιωαννίδης, ο κορυφαίος Εφιάλτης της προδοσίας. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, ο πρόεδρος Μακάριος, πιεζόμενος και από εθνικιστικά στοιχεία εκδηλώνει την πρόθεση να επιδιώξει αναθεώρηση του Συντάγματος που προέκυψε από τις συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου. Mετά από 59 χρόνια μπορούμε βάσιμα να υποστηρίξουμε πως με την κίνησή αυτή του αρχιεπισκόπου και προέδρου της Κύπρου τέθηκε ουσιαστικά και πάλι επί τάπητος το θέμα της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα και μπήκε στο περιθώριο η θέση της αυτοδιάθεσης ενώ από την άλλη πλευρά δόθηκε και η δυνατότητα στην Άγκυρα να προωθήσει τα σχέδια της για διχοτόμηση του νησιού.

Η αντίδραση από την τουρκική πλευρά στις προθέσεις του Μακαρίου ήταν άμεση. Ο υπουργός Εξωτερικών Ερκίν δήλωσε στις 3 Απριλίου 1964: «Η Τουρκική Δημοκρατία είναι αποφασισμένη και ακλόνητος εις την θέλησίν της όπως εφαρμοσθούν κατά γράμμα αι συμφωνίαι και το Σύνταγμα και προστατευθούν τα τουρκικά δικαιώματα». Επιφυλακτική ήταν και η κυβέρνηση των Αθηνών που φοβόταν μια εκτός ελέγχου έκρηξη στο νησί που θα οδηγούσε σε πολεμική αναμέτρηση με την Τουρκία. Όμως ο Μακάριος επέμεινε να προχωρήσει στη συνταγματική αναθεώρηση. Οι προτάσεις του Μακαρίου, όπως αναφερόταν και στον διεθνή Τύπο, ήταν λογικές και απέβλεπαν στη μείωση των διχοτομικών στοιχείων των συμφωνιών της Ζυρίχης και στην εξασφάλιση της ενότητας του Κυπριακού Κράτους καθώς και στην δυνατότητά του να λειτουργήσει. Αυτό που αμφισβητήθηκε από την τότε ελληνική κυβέρνηση αλλά και πολλούς αναλυτές ήταν αν τα 13 σημεία υποβλήθηκαν την κατάλληλη στιγμή αιφνιδιάζοντας ακόμη και την Αθήνα.     Στο σχέδιό του αυτό ο Μακάριος είχε και τη στήριξη της Μεγάλης Βρετανίας. Εκείνες τις μέρες η βρετανική κυβέρνηση, μέσω του ύπατου αρμοστή σερ Άρθουρ Κλαρκ, έπαιξε για μια ακόμη φορά ένα βρώμικο προβοκατόρικο παιχνίδι σε βάρος των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Με δυο λόγια: Οι Άγγλοι ήθελαν να οδηγήσουν τα πράγματα στην Κύπρο σε συγκρούσεις και ταραχές μεταξύ των δύο κοινοτήτων για να επαναφέρουν την κυριαρχία τους στη Μεγαλόνησο, στο πλαίσιο μια γενικότερης προσπάθειας να ανακτήσουν τις θέσεις που είχαν στο χώρο της Μέσης Ανατολής. Ο Σπύρος Λιναρδάτος στο βιβλίο του «Από τον Εμφύλιο στη Χούντα» (τ. Δ΄ 1961-1964, σ. 367) σημειώνει για τα αγγλικά σχέδια: «Σε τι αποβλέπει η αγγλική κυβέρνηση με την ανάμιξή της στην κυπριακή κρίση; Υποστηρίζεται βάσιμα ότι το Λονδίνο έσπρωξε τον Μακάριο να επισπεύσει τις διαδικασίες για την αναθεώρηση του Συντάγματος, ακριβώς γιατί ήθελε να προκληθεί η κρίση. Η εξάπλωση του νασερισμού, η εξέγερση στην Υεμένη, η κατάρρευση της «Ομοσπονδίας της Νότιας Αραβίας» (βρετανικού αποικιακού κατασκευάσματος), η ανεξαρτησία της Αλγερίας, η ίδρυση του ΟΠΕΚ, οι εθνικοποιήσεις στην Αίγυπτο και, κυρίως, η ολοένα σημαντικότερη παρουσία του σοβιετικού στόλου στη Μεσόγειο οδηγούν τη βρετανική διπλωματία σε αναθεώρηση της πολιτικής της στο Κυπριακό.

Η ανεξαρτησία , έστω και με τους περιορισμούς των συνθηκών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, η προσχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στους αδέσμευτους περικλείουν κινδύνους για την αυτοκρατορική πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας. Γι’ αυτό το Λονδίνο και πολύ εντονότερα η Ουάσινγκτον θα θελήσουν να επαναφέρουν στην επικαιρότητα την «ένωση» της Κύπρου με την Ελλάδα, με τρόπο όμως τέτοιο που θα οδηγεί στη διχοτόμηση. Η «διπλή ένωση», όπως θα ονομαστεί, εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ, δεδομένου, ότι εξασφαλίζει τη νατοποίηση της Κύπρου. Στη γραμμή αυτή θα βοηθήσουν ενεργητικά οι «ενωτικοί», φιλογριβικοί και άλλοι, στην Κύπρο και την Ελλάδα».   Δεν είναι τυχαίο ότι λάδι στη φωτιά ρίχνουν συνειδητά ακροδεξιά έντυπα στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Η εφημερίδα του Σαμψών «Μάχη» αποκαλύπτει στις 9 Νοεμβρίου ότι μεταξύ των αξιωματικών του τουρκικού αποσπάσματος στην Κύπρο κυκλοφορεί φυλλάδιο στο οποίο αναφέρεται ότι, όταν ο αντιπρόεδρος Κιουτσούκ δώσει το σύνθημα, η τουρκική δύναμη θα επέμβει. Δυο μέρες μετά, η ίδια εφημερίδα αποκαλύπτει ένα, προερχόμενο από «διαρροή», απόρρητο σχέδιο άσκησης που διεξάγουν οι βρετανικές δυνάμεις με το όνομα ROUND TABLE. Το σενάριο της άσκησης ήταν η αντιμετώπιση μιας εκρηκτικής κατάστασης που θα δημιουργούσαν απόπειρα ακραίων στοιχείων να καταλάβουν την εξουσία, οχλοκρατικές εκδηλώσεις και κοινοτικές ταραχές.     Στις 30 Νοεμβρίου 1963 ο Μακάριος πρότεινε στον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο Κιουτσούκ 13 σημεία αναθεώρησης του Συντάγματος: Κατάργηση του δικαιώματος βέτο όχι μόνο στον αντιπρόεδρο αλλά και στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενοποίηση της Δικαιοσύνης και όχι χωριστά δικαστήρια για κάθε κοινότητα, αναλογική συμμετοχή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στη δημόσια διοίκηση, ενιαία αστυνομία, κατάργηση χωριστών δήμων και των διατάξεων που προέβλεπαν χωριστές πλειοψηφίες για τη θέσπιση ορισμένων νόμων από τη Βουλή των Αντιπροσώπων κ.α. Ο Τουρκοκύπριος αντιπρόεδρος με την καθοδήγηση της Άγκυρας απέρριψε τις προτάσεις του Μακαρίου. Η ένταση ανεβαίνει στο νησί και στις 21 Δεκεμβρίου ξεσπούν οι πρώτες συγκρούσεις. Ελληνοκύπριοι αστυνομικοί σταματούν για έλεγχο δυο αυτοκίνητα με δύο ζευγάρια Τουρκοκυπρίων, που κινούνται σε κακόφημη συνοικία της Λευκωσίας, στα σύνορα του ελληνοκυπριακού και τουρκοκυπριακού τομέα. Οι Τουρκοκύπριοι αρνούνται τον έλεγχο, γίνεται επεισόδιο, στην περιοχή σπεύδουν και άλλοι ομοεθνείς τους, αλλά και Ελληνοκύπριοι και το λόγο έχουν τελικά τα όπλα. Κανείς δεν γνωρίζει ακόμη ποια πλευρά άνοιξε πυρ. Η ουσία είναι ότι έρευσε το πρώτο αίμα: Δύο Τουρκοκύπριοι νεκροί κι ένας βαριά τραυματισμένος Ελληνοκύπριος αστυνομικός.

Οι συγκρούσεις γενικεύονται τις επόμενες ημέρες με δεκάδες νεκρούς. Τουρκοκύπριοι ένοπλοι οχυρώνονται σε σπίτια στη Λευκωσία και βάλλουν εναντίον των Ελληνοκυπρίων. Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί εγκαταλείπουν τις θέσεις τους και ενώνονται με τους ενόπλους των παραστρατιωτικών ομάδων. Η Τουρκική Δύναμη Κύπρου (ΤΟΥΡΔΥΚ) εγκαταλείπει το στρατόπεδο της και καταλαμβάνει θέσεις στον στρατηγικής σημασίας δρόμο Λευκωσίας – Κυρήνειας. Όλη η Λευκωσία μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Στόχος των Τουρκοκυπρίων είναι η κατάληψη και εκκαθάριση των βορείων προαστίων της Λευκωσίας έτσι ώστε να προετοιμασθεί ο διαμελισμός του νησιού. Αλλά και σε άλλα σημεία της Κύπρου είναι εμφανής η βάση σχεδίου επιδίωξη δημιουργίας προγεφυρωμάτων για ενδεχόμενη τουρκική απόβαση (Αμμόχωστος, Μανσούρα, Πάφος, Άγιος Ιλαρίων κ.α.).   Στο προάστιο της Λευκωσίας Ομορφίτα, όπου Ελληνοκύπριοι δέχονται επίθεση από Τουρκοκύπριος ενόπλους, επεμβαίνει ο Νίκος Σαμψών με τους ακροδεξιούς ενόπλους του. Την επομένη το γύρο του κόσμου κάνει η φωτογραφία του με το περίστροφο στο ένα χέρι και την τουρκική σημαία – λάφυρο στο άλλο και πίσω του αιχμαλώτους γυναίκες, παιδιά και γέροντες Τουρκοκυπρίους.

Στη διάρκεια των επιχειρήσεων και κυρίως από τις παραστρατιωτικές ομάδες και από τις δυο πλευρές έγιναν αγριότητες με θύματα τους αμάχους. «Ακολουθούν ανεπίτρεπτα και αξιοθρήνητα πράγματα που βαρύνουν και τις δυο πλευρές σημειώνει ο τότε πρεσβευτής και μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Καραμανλή μετά την μεταπολίτευση Δημήτριος Μπίτσιος. Πιο συγκεκριμένα, ο μελετητής του Κυπριακού, Χρήστος Χρηστίδης, στο βιβλίο του «Κυπριακό και ελληνοτουρκικό 1953-1967», αναφέρει: «Πάντως, την παραμονή των Χριστουγέννων, οι Τούρκοι έγιναν καθαρά επιθετικοί. Ενεργούσαν προφανώς πάνω σε καλομελετημένο σχέδιο: Πιάνουν επίκαιρα σημεία στην παλιά Λευκωσία, εγκαθιστούν φυλάκια, οργανωμένα μπλόκα. Λεηλατούν τα ελληνικά και αρμένικα σπίτια που βρίσκονται μέσα ή σιμά στην τουρκική συνοικία και διώχνουν τους ενοίκους. Αναπτύσσονται ευρύτερα, καταλαμβάνουν διάφορα προάστια της Λευκωσίας και περικυκλώνουν την ελληνική συνοικία της Ομορφίτας, όπου είχαν γίνει ήδη στα περασμένα συγκρούσεις και βανδαλισμοί των Τούρκων και οι έχθρες έμεναν ζωντανές. Οι Έλληνες της Ομορφίτας ζητούν απεγνωσμένα βοήθεια. Τα Χριστούγεννα σπεύδουν ομάδες, η μια με επικεφαλής τον Νίκο Σαμψών, κι οι επιχειρήσεις τους απελευθέρωσαν τους Έλληνες. Αλλά μέσα στην αλλοφροσύνη των παθών, έγιναν από μέρους των ατάκτων μας αντίποινα αξιοθρήνητα κατά των Τούρκων χωρίς διάκριση φύλου ή ηλικίας».

Την ίδια ώρα τουρκικά αεροσκάφη πετούν πάνω από τη Λευκωσία, πολεμικά σκάφη πλέουν προς το νησί και η Άγκυρα απειλεί με επέμβαση. Στην Ελλάδα οι Ένοπλες Δυνάμεις τίθενται σε κατάσταση ετοιμότητας. Ο κίνδυνος σύγκρουσης με εμπλοκή της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι άμεσος. Τελικά μετά από πρόταση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Σοφοκλή Βενιζέλου και με συμφωνία της Άγκυρας οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμις Κύπρου) και ΤΟΥΡΔΥΚ μπήκαν κάτω από τις διαταγές του Βρετανού στρατηγού Γιανγκ. Έτσι, στις 26 Δεκεμβρίου, βρετανικά τεθωρακισμένα πήραν θέσεις ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές. Παρ’ όλα αυτά, ο κίνδυνος της τουρκικής εισβολής παραμένει και αποτρέπεται μετά την αυστηρή προειδοποίηση που απηύθυνε στην ΄Άγκυρα η Σοβιετική Ένωση, ότι δεν θα παραμείνει αδιάφορη σε μια εισβολή αλλά και την παρέμβαση των Αμερικανών. Στις 28-29 Δεκεμβρίου υπογράφεται συμφωνία για κατάπαυση των εχθροπραξιών και τον διαχωρισμό της Λευκωσίας. Η πόλη χωρίζεται και η «πράσινη γραμμή» που πήρε το όνομά της από το πράσινο μολύβι που χρησιμοποίησε ο στρατηγός Γιανγκ για να χωρίσει στο χάρτη τις ελληνοκυπριακές από τις τουρκοκυπριακές συνοικίες έμεινε στην ιστορία. Η γραμμή αυτή, ξεκινούσε από το ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας, περνούσε από την Πύλη Πάφου και δια των οδών Πάφου και Ερμού, συνέχιζε στην περιοχή Αγ. Κασσιανού και κατέληγε στην περιοχή Καϊμακλίου – Β. Πόλου. Αυτή ήταν και η πρώτη πράξη της διχοτόμησης του νησιού. Λίγες μέρες αργότερα συγκλήθηκε στο Λάνκαστερ Χάουζ του Λονδίνου η Πενταμερής Διάσκεψη για την Κύπρο. Η ανατροπή του Μακαρίου στις 15 Ιούλη 1974 με το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας, άνοιξε το δρόμο στην Τουρκία να εισβάλλει και να καταλάβει το 37% της Κύπρου, το οποίο και κατέχει μέχρι σήμερα.

Στις 15 Ιουλίου 1974, η χούντα των Αθηνών (με επικεφαλής τον ταξίαρχο Ιωαννίδη) σε αγαστή συνεργασία με την εθνικιστική αντικομουνιστική οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄, ανέτρεψε με πραξικόπημα τον Μακάριο και διόρισε στη θέση του έναν φασίστα με το όνομα Σαμψών. Με την εγκληματική αυτή ενέργεια, που είχε τις ευλογίες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ η χουντική κυβέρνηση της Ελλάδας, έστρωνε το χαλί για την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο. Αξιοποιώντας την ευκαιρία που της πρόσφερε η ελληνική χούντα με το πραξικόπημα, η Τουρκία (μαζί με την Ελλάδα και την Αγγλία, ήταν μια από τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις της Κύπρου), αντέδρασε δυναμικά. Τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου 1974, ξεκίνησε στις ακτές της Κερύνειας η τουρκική εισβολή («ΑΤΤΙΛΑΣ 1»), η οποία ολοκληρώθηκε στις 16 Αυγούστου 1974 με την επιχείρηση «ΑΤΤΙΛΑΣ 2». Από τότε η μέχρι σήμερα η Τουρκία κατέχει παράνομα, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, το 37% της Κύπρου και το μεγαλύτερο τμήμα της ακτογραμμής της Μεγαλονήσου. Η πρώτη Τουρκική εισβολή στην Κύπρο (ΑΤΤΙΛΑΣ 1), αντιμετώπισε τη σθεναρή- αλλά ασυντόνιστη- αντίσταση της κυπριακής εθνοφρουράς και των δυνάμεων της ΕΛΔΥΚ. Παρά τα ανακοινωθέντα της χούντας των Αθηνών, για θριαμβευτικές νίκες των Ελλήνων, οι Τούρκοι εισβολείς είχαν δημιουργήσει μέχρι το βράδυ της 20ής Ιουλίου μικρό προγεφύρωμα δυτικά της Κυρήνειας και με την αεροπορία τους είχαν εξαρθρώσει την Εθνοφρουρά, σπέρνοντας πανικό σε ολόκληρη την Κύπρο.

Το πρωί της 20ής Ιουλίου- και ενώ οι Τούρκοι εισβολείς προχωρούσαν στην Κύπρο ακάθεκτοι- στην Αθήνα, συσκεπτόταν στο γραφείο του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγού Γρ. Μπονάνου, η στρατιωτική ηγεσία της χούντας με τους Αμερικανούς. Στη σύσκεψη αυτή μετείχαν, εκτός από τον στρατηγό Μπονάνο, οι αρχηγοί των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, ο αόρατος δικτάτορας ταξίαρχος Ιωαννίδης και ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζ. Σίσκο (συνοδευόμενος από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Χ. Τάσκα, τον υφυπουργό Άμυνας Μπομπ Έλσγουορθ και τον ελληνομαθή Έβερετ Μάρντερ). Στη συζήτηση, η αμερικανική αντιπροσωπεία έκανε απόλυτα σαφές, πως για τις ΗΠΑ προέχει να διαφυλαχτεί ανέπαφη η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και όχι η ακεραιότητα της Κύπρου. Στην ουσία, οι αμερικανοί αξίωσαν από τη ηγεσία της χούντας των Αθηνών να μην αναλάβει η Ελλάδα στρατιωτική πρωτοβουλία σε βάρος της Τουρκίας και, απλά, να ανεχθεί την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Έτσι εξηγείται και η αντίδραση του Ιωαννίδη, ο οποίος αποχώρησε από την αίθουσα της σύσκεψης λέγοντας- προφανώς στους Αμερικανούς αξιωματούχους: “Μας εξαπατήσατε. Εμείς θα κηρύξουμε τον πόλεμο”! Με τη θεατρινίστικη αυτή στάση ο Ιωαννίδης, προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για το γεγονός ότι ο ίδιος μαζί με τους υπόλοιπους χουντικούς αξιωματικούς, υπηρετούσαν πιστά τις εντολές των υπερατλαντικών του αφεντικών (ΗΠΑ- ΝΑΤΟ), που ήταν σε βάρος της Ελλάδας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι λίγα λεπτά μετά την «έκρηξή» του ο αόρατος δικτάτορας επέστρεψε ξανά στη θέση του, εξηγώντας με νεύματα στους συναδέλφους του, πως προηγουμένως έπαιζε θέατρο για να… πιέσει, τάχα, τον Σίσκο και την παρέα του. Ουσιαστικά με τη φράση του “μας εξαπατήσατε”, ο Ιωαννίδης ομολογούσε δημόσια πως η χούντα των Αθηνών προχώρησε στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, καθώς είχαν αποσπάσει φραστικές διαβεβαιώσεις από τις ΗΠΑ πως δε θα επακολουθούσε τουρκική εισβολή στο νησί, κάτι που δεν τηρήθηκε. Από μόνο του το παραπάνω περιστατικό, είναι αρκετό για να εξηγήσει ποιοι προετοίμασαν και έδωσαν σάρκα και οστά στην κυπριακή τραγωδία.

Ουσιαστικά, με το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου, οι Απριλιανοί πραξικοπηματίες είχαν εκπληρώσει την αποστολή τους και το μόνο που απέμενε ήταν να παραδώσουν την εξουσία στα αστικά πολιτικά κόμματα. Έτσι, όλοι εκείνοι που τους στήριζαν στην μαύρη 7ετία, έχοντας πετύχει τους στόχους τους, άφησαν τους χουντικούς… μισοξεκρέμαστους! Μπροστά στην απροθυμία των ευρωατλαντικών τους συμμάχων (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΟΚ κλπ) να αποτρέψουν τα κατακτητικά σχέδια των Τούρκων, οι «υπερπατριώτες» ηγέτες της ελληνικής χούντας, άφησαν την Κύπρο να αντιμετωπίσει μόνη της, τους περίπου 43.000 βαριά οπλισμένους Τούρκους στρατιώτες. Μετά την αποχώρηση της αμερικανικής αντιπροσωπείας από το Πεντάγωνο, πραγματοποιήθηκε πολεμικό συμβούλιο, όπου αποφασίστηκε να μην κηρυχτεί πόλεμος κατά της Τουρκίας (όπως ακριβώς είχαν υποδείξει οι Αμερικανοί), αλλά να δοθεί μόνο διαταγή γενικής επιστράτευσης. Ουσιαστικά, κάτω από αυτές τις συνθήκες, προετοιμάστηκε– από την ίδια τη χούντα και τους υποστηρικτές της- η αλλαγή φρουράς. Δηλαδή η επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό. Μετά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, η χουντική κυβέρνηση της Ελλάδας ήταν ανύπαρκτη, καθώς οι «υπερπατριώτες» δικτάτορες … κρυβόταν! Όπως ήταν αναμενόμενο, μέσα σε λίγα 24ωρα κατέρρευσαν οι χουντικές κυβερνήσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. Η χαρμόσυνη είδηση για την πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα έγινε γνωστή γύρω στις 7:30 βράδυ της 23ης Ιούλη 1974. Ακολούθησαν ολονύκτιες μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας και άλλων μεγαλουπόλεων της Ελλάδας, όπου οι διαδηλωτές ζητούσαν την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων με το σύνθημα «δώστε τη χούντα στο λαό». Παράλληλα με τις διαδηλώσεις, είχαν αρχίσει οι διαβουλεύσεις, με επίκεντρο τους όρους μεταβίβασης της εξουσίας από τη χούντα στα αστικά πολιτικά κόμματα. Οι διαβουλεύσεις ανάμεσα στους στρατιωτικούς και πολικούς, ολοκληρώθηκαν τα ξημερώματα της 24ης Ιούλη, που ανακοινώθηκε και η συμφωνία, για το σχηματισμό κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» με πρωθυπουργό τον πρώην ηγέτη της ΕΡΕ Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η νέα κυβέρνηση, που ορκίστηκε την ίδια μέρα, αποτελούνταν από πολιτικούς, κυρίως, από τα προδικτατορικά κόμματα της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου.

Η τούρκικη εισβολή στην Κύπρο έγινε αμέσως θέμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο- ύστερα από πιέσεις της Σοβιετικής Ένωσης- κατέληξε ομόφωνα, στο γνωστό ψήφισμα 353 της 20ής Ιουλίου. Με το ψήφισμα αυτό, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ζητούσε: 1 παύση των εχθροπραξιών και των ξένων στρατιωτικών επεμβάσεων στην Κύπρο, 2 σεβασμό στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα, 3 άμεση αποχώρηση από το νησί κάθε ξένου στρατιωτικού δυναμικού που υπήρχε εκεί και 4 έναρξη διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία για αποκατάσταση της ειρήνης και της συνταγματικής κυπριακής κυβέρνησης. Επρόκειτο για ένα πολύ σημαντικό ψήφισμα του ΟΗΕ, επειδή αντιμετώπιζε την Κύπρο ως ενιαία και ανεξάρτητη κρατική οντότητα και ταυτόχρονα ζητούσε το σταμάτημα του πολέμου και την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης που είχε καταλύσει το πραξικόπημα της 15ής Ιούλη. Δυστυχώς, όμως, η τραγωδία του κυπριακού λαού βρισκόταν ακόμη στην αρχή κι όχι στο τέλος της. Λίγες ώρες αργότερα, τα χαράματα της 22ας Ιουλίου καταλήχτηκε η συμφωνία ανακωχής, την οποία ανακοίνωσαν οι Αμερικανοί, οι οποίοι είχαν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις εξελίξεις. Χαρακτηριστικό εκείνων των ιστορικών ημερών είναι το γεγονός, ότι οι Τούρκοι είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο τη σθεναρή αντίσταση του κυπριακού λαού και των Ενόπλων Δυνάμεων που βρίσκονταν στο νησί, καθώς στην Αθήνα δεν υπήρχε κυβέρνηση, τουλάχιστον, από τις 21 Ιουλίου. Με δεδομένο ότι είχαν εξαφανιστεί οι πάντες, τις διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για το σταμάτημα των εχθροπραξιών στην Κύπρο, τις είχε αναλάβει εξ ολοκλήρου ο αρχηγός του στόλου ναύαρχος Αραπάκης. Οι Τούρκοι, όμως, δεν συμμορφώθηκαν αμέσως με την ανακωχή. Στις 22 Ιουλίου περικύκλωσαν την Κυρήνεια, ενώ η αεροπορία τους βομβάρδιζε συνεχώς την πόλη (έπεσε στα χέρια τους πριν την καθορισμένη ώρα κατάπαυσης του πυρός). Ταυτόχρονα, οι τουρκικές δυνάμεις παραβίαζαν συνεχώς την ανακωχή, έχοντας ως στόχο να επεκτείνουν τις θέσεις τους και να καταλάβουν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, για να δημιουργήσουν αερογέφυρα με την Τουρκία.

Το κακό, δεν σταμάτησε εκεί. Μετά από 23 μέρες, στις 4.30 π.μ. της 14ης Αυγούστου 1974, ξεκίνησε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής που έχει μείνει στην ιστορία με την επωνυμία “ΑΤΤΙΛΑΣ 2”. Με την ολοκλήρωση αυτής της επιχείρησης- στις 16 Αυγούστου- οι Τούρκοι είχαν καταφέρει να πέρασε στα χέρια τους το 36,3% του κυπριακού εδάφους. Η Μεγαλόνησος είχε διχοτομηθεί και η κατάσταση αυτή παραμένει, μέχρι σήμερα, η ίδια. Αξίζει να θυμίσουμε, ακόμα, ότι η διχοτόμηση της Κύπρου, ανάγκασε την κυβέρνηση του «Εθνικής Ενότητας» που είχε ορκιστεί το πρωί της 24ης Ιουλίου 1974, να προχωρήσει στο μέτρο της αποχώρησης της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Στην σχετική ανακοίνωση αναφέρεται: “Κατόπιν της αποδείξεως της ανικανότητας της Ατλαντικής Συμμαχίας, όπως αναχαιτίσει την Τουρκίαν από του να δημιουργήσει κατάσταση συρράξεως μεταξύ δύο Συμμάχων, ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Κ. Καραμανλής έδωσεν εντολήν όπως αι ελληνικαί Ενοπλοι Δυνάμεις αποσυρθούν από της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ”.

Η ανακοίνωση αυτή φανέρωνε καθαρά ότι το πρόβλημα του κινδύνου εξ Ανατολών δεν ήταν ούτε είναι είναι πρόβλημα, κυρίως ελληνοτουρκικών σχέσεων αλλά πρωτίστως πρόβλημα των σχέσεων της Ελλάδας με την ευρωατλαντική λυκοσυμμαχία (ΗΠΑ- ΝΑΤΟ- ΕΕ). Εκεί βρισκόταν και εξακολουθεί να βρίσκεται η «ρίζα του κακού», που ενθαρρύνει τον τουρκικό επεκτατισμό και υπονομεύει την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία της χώρας μας. Αν η Τουρκία, δεν είχε τις «πλάτες» των Αμερικανών, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, το Κυπριακό πρόβλημα όχι μόνο θα είχε λυθεί αλλά ούτε καν δημιουργηθεί, γιατί δεν θα το είχε αποτολμήσει η τότε κυβέρνηση Ετζεβίτ. Μόνο όποιος δεν κλείνει σκόπιμα τα μάτια, δεν μπορεί να δει αυτή την πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα λέει πως η εισβολή και κατοχή της μισής σχεδόν Κύπρου από τους Τούρκους το 1974, ανήκει στην κατηγορία των προβλημάτων, που τα δημιουργούν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των μονοπωλίων και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων . Για τους ίδιους λόγους, έγινε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Με βάση το παραπάνω σκεπτικό, το ίδιο ισχύει και με τον επαπειλούμενο «ΑΤΤΙΛΑ 3» (εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, τις προκλητικές αξιώσεις της Τουρκίας στην Ελλάδα κλπ), που απειλεί να υλοποιήσει η κυβέρνηση Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος της ίδιας συμμαχίας, του ΝΑΤΟ, όπου ανήκει και η Ελλάδα.