ΣΟΥΔΑΝ- ΙΝΔΙΑ- ΙΣΛΑΜΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ: ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΗΜΕΡΑ

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΟΥΔΑΝ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Δουλείας του 2023, εκτιμάται ότι, το 2021, 1 ανά 2000 άτομα βρίσκονταν υπό καθεστώς δουλείας στο Σουδάν. Πιο συγκεκριμένα, 174.000 άτομα βίωσαν καταναγκαστική εργασία ή καταναγκαστικό γάμο στο Σουδάν το 2021. Όσον αφορά την επικράτηση σύγχρονων μορφών δουλείας, το Σουδάν κατατάσσεται στην 112η θέση παγκοσμίως και στην 32η θέση στην αφρικανική ήπειρο. Η δουλεία είναι ενδημική στο Σουδάν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Σήμερα το σουδανικό δουλεμπόριο διακινείται από ένα πολύπλοκο δίκτυο αγοραστών, πωλητών και μεσαζόντων που ευνοείται από τον εμφύλιο πόλεμο (ο εμφύλιος μεταξύ βορρά- όπου επικρατεί το Ισλάμ- και νότου- με προσήλυτους χριστιανούς- ξεκίνησε το 1983 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα): ενθαρρυνόμενος από την αραβοκρατούμενη κυβέρνηση του Χαρτούμ, ο κρατικός στρατός έχει αιχμαλωτίσει αμέτρητες γυναίκες και παιδιά από τον νότο και τα έχει πουλήσει ως σκλάβους στον βορρά για να γίνουν παλλακίδες, οικιακές υπηρέτριες, εργάτες σε αγρόκτημα ή ακόμα και στρατιώτες εκπαιδευμένοι να πολεμούν εναντίον του λαού τους. Υποκινούμενες επίσης από την κυβέρνηση του Χαρτούμ, κάποιες αραβικές κτηνοτροφικές ομάδες αιχμαλωτίζουν και πωλούν ως δούλους τους λαούς του Νείλου Ντίνκα και Νουέρ. Εκτιμάται ότι στην περιοχή Νταρφούρ του Σουδάν υπάρχουν 1,2 εκατομμύρια εκτοπισμένοι άνθρωποι, ενώ περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται επειγόντως τρόφιμα.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ

Η τουρκοαιγυπτιακή κατάκτηση του Σουδάν άρχισε το 1820 και ήταν ακόμα σε εξέλιξη 60 χρόνια αργότερα. Ήταν εκμεταλλευτική και καταπιεστική. Η είσπραξη φόρων στα σουδανικά χωριά ήταν μια παραστρατιωτική επιχείρηση, η οποία πραγματοποιούταν με τη βοήθεια του kourbash (μαστίγιο φτιαγμένο από τη ράχη ρινόκερου). Οι υπάλληλοι ήταν συνήθως διεφθαρμένοι και έτσι οι δωροδοκίες και τα ανταλλάγματα συσσωρεύονταν στον όγκο των φόρων. Στη σκληρότητα και τη φτώχεια του τοπίου, ως εκ τούτου, προστέθηκε η πικρή εμπειρία του εκφοβισμού από τα ξένα αφεντικά. Αυτό όμως, μεταξύ του 1881 και του 1884, είχε δημιουργήσει ένα ισχυρό κύμα αντίδρασης που έδιωξε τους ξένους από το Σουδάν και σφυρηλάτησε ένα ανεξάρτητο ισλαμικό κράτος.

Η αντίσταση βασίστηκε στην ισλαμική θρησκεία επειδή αυτή προσέφερε ένα πλαίσιο ηγεσίας, στελεχών, οργάνωσης και ιδεολογίας ικανό να εξουδετερώσει την ποικιλία και την αποσπασματικότητα του Σουδάν. Ταυτόχρονα, επειδή το κράτος ήταν ταγμένο ενάντια στον ιμπεριαλισμό, δεν ήταν μόνο ισλαμικό, αλλά και αρκετά αυταρχικό και στρατιωτικοποιημένο.Η εντατικοποίηση της μάχης για την Αφρική μεταξύ 1885 και 1895 έφερε τους Βρετανούς πίσω στο Σουδάν. Το παράδειγμα ενός ανεξάρτητου αφρικανικού κράτους ήταν από μόνο του αρκετά λυπηρό. Όμως, αυτό που έκανε την κατάσταση τόσο επείγουσα ήταν η πιθανότητα μιας γαλλικής επέμβασης στα εδάφη της Βρετανίας. Ο γενικός διοικητής Herbert Kitchener προωθούσε επί δύο χρόνια τονστρατό του στον Νείλο, φτιάχνοντας μια σιδηροδρομική γραμμή για να εξοπλίζονται οι στρατιώτες. Οι άνδρες του χρησιμοποιούσαν σύγχρονα τουφέκια, πολυβόλα και πυροβολικά. Το μεγαλύτερο μέρος των Σουδανών είχε μόνο δόρατα και σπαθιά.

Η Μάχη του Ομντουρμάν ήταν μια σφαγή. Ο Kitchener έχασε 429 άντρες, ενώ από το σουδανικό στρατό 10.000 σκοτώθηκαν, 13.000 τραυματίστηκαν και 5.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Οι Βρετανοί εγκατέλειψαν τους Σουδανούς τραυματίες στο πεδίο της μάχης, αφήνοντάς τους στην τύχη τους. Εντωμεταξύ, μια μικρή γαλλική στρατιωτική αποστολή έφτασε στη Fashoda, στην άνω πλευρά του Νείλου, στο Νότιο Σουδάν. Ο Kitchener μεταφέρθηκε στο ποτάμι για να την αντιμετωπίσει και η Βρετανία απείλησε τον πόλεμο, αν η αποστολή δεν αποσυρθεί. Οι Γάλλοι υποχώρησαν. Το «περιστατικό της Fashoda» ήταν μια έκφραση της αυξανόμενης έντασης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων - όχι μόνο στην Αφρική, αλλά και στην Άπω Ανατολή, την Κεντρική Ασία, τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια, την Κεντρική Ευρώπη και τη Βόρεια Θάλασσα. Ο καπιταλισμός δεν είχε γεννήσει μόνο μια ληστρική αποικιοκρατία από ορυχεία, φυτείες, και πολυβόλα. Η ανθρωπότητα είχε ήδη περάσει στην περίοδο του πρώτου σύγχρονου βιομηχανοποιημένου παγκόσμιου πολέμου.

Συμπτωματικά το 1882, οι Αιγύπτιοι είχαν κάνει τη δική τους επανάσταση εναντίον ενός καθεστώτος-μαριονέτας των Βρετανών στο Κάιρο. Αλλά αυτό το κίνημα είχε συνθλιβεί, και οι Βρετανοί είχαν αντικαταστήσει αποτελεσματικά τους Τούρκους στην ηγεμονία της Αιγύπτου. Οι άμεσες, ωστόσο, προσπάθειες της Βρετανίας να επανακτήσει το Σουδάν είχαν αποτύχει, αφήνοντας στο ισλαμικό κράτος τον πλήρη έλεγχο του εδάφους μετά το 1885. Αυτές οι πρώτες προσπάθειες δεν συνοδεύονταν από κάποια ιδιαίτερη επιθυμία για την κατάκτησή του. Το Σουδάν ήταν μια φτωχή ερημική χώρα στη μεγαλύτερή του έκταση, ένα αχανές κράτος που δύσκολα ελεγχόταν, χωρίς ιδιαίτερη αξία και έτσι για την βρετανική κυβέρνηση δεν αποτελούσε σημαντικό στόχο.

Οι διαφορές ανάμεσα στον ισλαμικό Βορρά και τον κατοικημένο από ανιμιστές και χριστιανούς Νότο, έρμαιο διαφόρων επιρροών, ήταν βαθιές και έγινε γρήγορα ορατή η προσπάθεια του ισλαμικού στοιχείου να αναδειχθεί σε ρυθμιστή της κατάστασης.

Αν τα χρόνια 1945-1955 χαρακτηρίζονται η «ασιατική δεκαετία» στην ιστορία της αποαποικιοποίησης, η επόμενη, 1955-1965, ανήκει αναμφίβολα στην Αφρική. Το έτος 1960 ξεχωρίζει, καθώς τότε ανεξαρτητοποιήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα δεκατέσσερα κράτη της υποσαχάριας Αφρικής. Μετά την ανεξαρτησία της Γκάνα το 1957, της πρώτης χώρας της Μαύρης Ηπείρου που απαλλάχθηκε από τη βρετανική αποικιακή κυριαρχία, το επόμενο βήμα έγινε από τον στρατηγό Σαρλ ντε Γκωλ τον Αύγουστο 1958, όταν, μεσούντος του πολέμου της Αλγερίας και μετά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος, έθεσε σε δημοψήφισμα το νέο Σύνταγμα της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας.

Ο Ντε Γκωλ έδωσε στις αποικίες το δικαίωμα επιλογής μεταξύ της αποδοχής του νέου Συντάγματος και της συνεπαγόμενης παραμονής τους στη Γαλλική Κοινότητα, ή της απόρριψής του και της πλήρους διάρρηξης των δεσμών με τη Γαλλία. Στο πλαίσιο της νέας Γαλλικής Κοινότητας τα κράτη θα ήταν αυτόνομα, αυτοδιοικούμενα και θα διαχειρίζονταν ελεύθερα και δημοκρατικά τις εσωτερικές τους υποθέσεις.

Κατ’ αρχήν μόνο η Γουινέα του Σέκου Τουρέ επέλεξε την ανεξαρτησία, το 1958. Το 1960 οι Ομοσπονδίες της Δυτικής και Ισημερινής Αφρικής διασπάστηκαν σε ένα πλήθος κρατών, κυρίαρχων μεν αλλά με σταθερούς ειδικούς δεσμούς και διάφορες μορφές συνεργασίας με τη Γαλλία (στρατιωτικής, οικονομικής, νομισματικής και πολιτισμικής), που θα χαρακτηριστούν «νεο-αποικιακές» στη συνέχεια: πρώτο το γαλλικό Καμερούν, την 1η Ιανουαρίου, και ακολουθούν η βραχύβια Ομοσπονδία του Μάλι με τη Σενεγάλη και το γαλλικό Σουδάν (διήρκεσε μόλις τρεις μήνες), η Δαχομέη (Μπενίν μετά το 1975), η Ακτή Ελεφαντοστού, το Τσαντ, η Ανω Βόλτα (Μπουρκίνα Φάσο από το 1984), η Μαυριτανία, ο Νίγηρας, η Γκαμπόν και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Την ίδια χρονιά ανεξαρτητοποιήθηκαν από τη Μεγάλη Βρετανία το Τόνγκο, το βρετανικό Καμερούν, η Μαδαγασκάρη και η Νιγηρία, ενώ η βρετανική και η ιταλική Σομαλία ενώθηκαν στη Σομαλική Δημοκρατία.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 ξέσπασαν οι πρώτες βίαιες συγκρούσεις στο Χαρτούμ, λίγο μετά την απόφαση για την ανεξαρτησία του Σουδάν, το 1956. Οι πρώτες συμπλοκές έγιναν μεταξύ των στασιαστών στις πόλεις του νότου και των δυνάμεων της βρετανικής διοίκησης. Η ανατροπή του στρατιωτικού καθεστώτος του προέδρου Αμπούντ στις 21 Οκτωβρίου του 1964 δεν οδήγησε σε εξομάλυνση της κατάστασης, αφού οι δύο πολιτικές κυβερνήσεις Σουδανών κατέρρευσαν λόγω ασυμφωνίας μεταξύ συντηρητικών κομμάτων και Μουσουλμανικής Αδελφότητας από τη μία πλευρά, κομμουνιστών και φιλονασερικών από την άλλη, σε ό,τι αφορά τους χειρισμούς στο νότιο Σουδάν. Τελικά, τον Απρίλιο του 1965 διεξήχθησαν εκλογές, στις οποίες νικητής, χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, αναδείχθηκε το δεξιό κόμμα ΟΥΜΑ. Η εκλογική διαδικασία σφραγίστηκε από την προσπάθεια του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος να παρεμποδίσει την ψηφοφορία, γεγονός που έγινε αιτία να σκοτωθούν 15 άτομα στα τέλη Απριλίου σε συγκρούσεις με την αστυνομία, σε πόλη κοντά στη μεθόριο με την Αιθιοπία. Τον Ιούνιο σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Μωχάμεντ Αχμέντ Μαχγκούμπ, η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με τη δράση της αυτονομιστικής οργάνωσης Άνια Νία στον Νότο. Η τότε, αρχική διαμάχη ανάμεσα στο βόρειο και το νότιο τμήμα του Σουδάν υπολογίζεται πως στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 500.000 ανθρώπους.

Το 1983 ξέσπασαν νέες διαμάχες μεταξύ του βόρειου και του νότιου τμήματος τoυ Σουδάν (Δεύτερος Σουδανικός Εμφύλιος Πόλεμος). Την εποχή αυτή ιδρύθηκε στην περιοχή ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός του Σουδάν (Sudan People's Liberation Army - SPLA και το πολιτικό του τμήμα Λαϊκό Απελευθερωτικό Κίνημα του Σουδάν, Sudan People's Liberation Movement - SPLM). Οι διαμάχες μεταξύ του Στρατού της Κυβέρνησης του Σουδάν και του SPLA κράτησαν μέχρι το 2005, όταν οι δυο πλευρές υπέγραψαν στην Κένυα στις 9 Ιουλίου τη Συνολική Ειρηνευτική Συμφωνία (Comprehensive Peace Agreement - CPA, γνωστή και ως Συμφωνία της Ναϊβάσα). Τα θύματα αυτού του δεύτερου πολέμου υπολογίζονται γύρω στα δύο εκατομμύρια, ενώ περίπου τέσσερα εκατομμύρια κάτοικοι της περιοχής υπολογίζεται πως αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν. Aυτός είναι ο εμφύλιος πόλεμος με τη μεγαλύτερη διάρκεια στην παγκόσμια Ιστορία.

Από το 2003 στο δυτικό Σουδάν, στην περιοχή του Νταρφούρ, μαίνεται διαμάχη μεταξύ των ντόπιων Αφρικανών κατοίκων και Αράβων νομάδων βορεινότερων περιοχών. Λόγω της μείωσης των εδαφών των βοσκότοπων στις βόρειες περιοχές, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, μεγάλος αριθμός νομάδων, υπό την προστασία της κυβέρνησης του Σουδάν, αποφάσισαν να μετακινηθούν προς το Νταρφούρ, εκτοπίζοντας με τη βία τους ντόπιους. Η αντίδραση των κατοίκων ήρθε με τη δημιουργία ένοπλων αντάρτικων ομάδων. Στις 5 Μαΐου του 2006, μια ομάδα ενός από τα μεγαλύτερα τότε αντάρτικα σώματα της περιοχής, του «Σουδανικού Απελευθερωτικού Στρατού» (SLA), που βρισκόταν υπό την ηγεσία του Μίνι Μινάουι υπέγραψε ειρηνευτική συμφωνία με την κυβέρνηση του Χαρτούμ στην πρωτεύουσα της Νιγηρίας Αμπούτζα, η οποία έμεινε γνωστή ως Συμφωνία του Μαΐου. Κανένα άλλο από τα αντάρτικα σώματα του Νταρφούρ δεν προχώρησε σε συμφωνία ειρήνευσης, ενώ και ο ίδιος ο Μινάουι το 2011 δήλωσε πως η Συμφωνία απέτυχε πλήρως και ξεκίνησε ξανά νέες μάχες κατά της ισλαμικής Κυβέρνησης.

Τον Μάιο του 2008 το Σουδάν διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με το Τσαντ, κατηγορώντας το ότι πρόσφερε βοήθεια στους αντάρτες του «Κινήματος για την Ισότητα και τη Δικαιοσύνη» (JEM) της περιοχής του Νταρφούρ να εξαπολύσουν επίθεση εναντίον του Χαρτούμ (11 Μαΐου 2008). Οι δυο χώρες υπέγραψαν στις 3 Μαΐου του 2009 στην Ντόχα συμφωνία συμφιλίωσης, η οποία προβλέπει ανάμεσα στα άλλα τον έλεγχο των συνόρων, ώστε να εμποδιστεί η διείσδυση ανταρτών του Τσαντ προερχομένων από το Σουδάν και Σουδανών ανταρτών προερχομένων από το Τσαντ. Οι συνομιλίες διεξήχθησαν με πρωτοβουλία της Λιβύης και του Κατάρ.

Οι φυλετικές συγκρούσεις στο Νταρφούρ συνεχίστηκαν και στο τέλος του 2008, παρά την παρουσία των ειρηνευτικών δυνάμεων.Τον Μάρτιο του 2009 βρήκαν τον θάνατο 750 άνθρωποι σε φυλετικές συγκρούσεις ανάμεσα στις φυλές Νουέρ και Μούρλε στο κρατίδιο Τζονγλέι ύστερα από επιδρομές ενόπλων σε χωριά με στόχο να κλέψουν βοοειδή.

Με βάση τη Συμφωνία της Ναϊβάσα, τον Ιανουάριο του 2011 διενεργήθηκε δημοψήφισμα με το οποίο οι πολίτες του νοτίου Σουδάν αποφάσισαν την ανεξαρτητοποίησή τους από τη Δημοκρατία του Σουδάν. Στις 9 Ιουλίου 2011 το Νότιο Σουδάν αποσπάστηκε και έγινε ανεξάρτητη χώρα.

Στις 25 Οκτωβρίου 2021 έγινε πραξικόπημα στο Βόρειο Σουδάν. Ο Στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν και οι Ένοπλες Δυνάμεις διέλυσαν την κυβέρνηση και το Συμβούλιο Κυριαρχίας του Σουδάν, συνέλαβαν τον Πρωθυπουργό Αμπντάλα Χάμντοκ και κήρυξαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη χώρα. Από την τηλεόραση υποσχέθηκαν ότι τον Ιούλιο του 2023 θα γίνουν νέες δημοκρατικές εκλογές, και ότι η νέα τεχνοκρατική κυβέρνηση που συστάθηκε είναι προσωρινή. Η πολιτική συμμαχία Δυνάμεις Ελευθερίας και Αλλαγής, ο Σουδανικός Σύλλογος Επαγγελματιών, και άλλες πολιτικές δυνάμεις και συνδικαλιστές, βγήκαν στους δρόμους και διαδήλωσαν κατά του στρατιωτικού πραξικοπήματος. Στις ταραχές που ακολούθησαν 7 άτομα έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 140 τραυματίστηκαν.

Ο εμφύλιος στο Σουδάν ξέσπασε πάλι την άνοιξη του 2023, όταν συγκρούστηκαν οι αρχηγοί της χούντας, διαλύοντας κάθε ελπίδα δημοκρατικής μετάβασης που είχε φανεί στον ορίζοντα μετά από την ειρηνική επανάσταση που ανέτρεψε τον δικτάτορα Ομάρ αλ Μπασίρ, το 2019. Η συμμαχία μεταξύ των δυο ισχυρότερων στρατηγών αποδείχθηκε ευκαιριακή.

Στις 15 Απριλίου του 2023, οι παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Επέμβασης (RSF), υπό τον στρατηγό Μοχάμαντ Χαμντάμ Νταγκαλό, περισσότερο γνωστό ως Χεμεντί, κινήθηκαν εναντίον του ντε φάκτο ηγέτη της χώρας, πρώην επικεφαλής του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου, στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν. Από την πρωτεύουσα Χαρτούμ, οι μάχες επεκτάθηκαν σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα. Ο στρατός του Σουδάν (SAF), υπό τον στρατηγό Μπουρχάν, αν και υπέστη διαδοχικές ήττες, πέρασε στην αντεπίθεση τους τελευταίους μήνες, ανακτώντας κάποιες περιοχές, όμως οι μάχες συνεχίζονται στο Χαρτούμ, εκεί όπου ενώνονται τα νερά του Γαλάζιου με τον Λευκό Νείλο. Το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεύουσας παραμένει στον έλεγχο των δυνάμεων του Χεμεντί, ενώ ο αλ Μπουρχάν έχει μεταφέρει την έδρα της κυβέρνησής του στο Πορτ Σουδάν, στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας.

Ο αλ Μπουρχάν πιστεύει ότι θα ανατραπεί το ισλαμικό καθεστώς του Χαρτούμ και ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί για τον σουδανικό λαό. Στο μεταξύ, όμως, οι νεκροί ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες. Δεδομένου ότι οι περισσότεροι θάνατοι δεν καταγράφονται, μόνο εκτιμήσεις υπάρχουν για το μέγεθος των απωλειών. Μια από τις εκτιμήσεις, τον περασμένο Νοέμβριο, υπολόγισε σε περισσότερους από 60.000 τους νεκρούς, μόνο στην επαρχία του Χαρτούμ. Από αυτούς, περίπου 26.000 πέθαναν από τις μάχες και τους βομβαρδισμούς, ενώ οι υπόλοιποι υπέκυψαν στην πείνα και τις ασθένειες. Σχεδόν ο μισός πληθυσμός του Σουδάν, δηλαδή 25 εκατομμύρια άνθρωποι, υποφέρουν από πείνα και έχουν άμεση ανάγκη από επισιτιστική βοήθεια. Οι εκτοπισμένοι ξεπέρασαν τα 14 εκατομμύρια, ενώ 3,1 εκατομμύρια έχουν καταφύγει ήδη σε γειτονικές χώρες (Τσαντ, Νότιο Σουδάν, Ουγκάντα, Αίγυπτος) και τροφοδοτούν προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη. Την ώρα που ο πληθυσμός αιμορραγεί, κλιμακώνονται οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, με επίκεντρο το πλούσιο υπέδαφος του Σουδάν (πετρέλαιο, ουράνιο, χρυσός και άλλα πολύτιμα μέταλλα). Μέσα σ'αυτό το κλίμα, βεβαίως ανθεί το εμπόριο ανθρώπων και η εκμετάλλευση ανήλικων παιδιών.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

Η αστυνομία στο κρατίδιο Άσαμ στην Ινδία συνέλαβε πάνω από 1.800 άνδρες επειδή παντρεύτηκαν ή σχεδίαζαν να παντρευτούν ανήλικα κορίτσια ξεκινώντας μια επιχείρηση καταστολής της πρακτικής αυτής, όπως τη χαρακτήρισε σήμερα ο επικεφαλής του κρατιδίου. Η αστυνομία ξεκίνησε χθες το βράδυ τις συλλήψεις και οι περισσότερες αφορούσαν πρόσωπα που βοηθούσαν στην τέλεση τέτοιων γάμων σε ναούς και τζαμιά. «Ο παιδικός γάμος είναι ο πρωταρχικός λόγος πίσω από την παιδική εγκυμοσύνη, που με τη σειρά της ευθύνεται για τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας της μητέρας και του βρέφους», πρόσθεσε ο ίδιος. Ο γάμος κάτω των 18 ετών είναι παράνομος στην Ινδία, αλλά ο νόμος παραβιάζεται ανοικτά. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι η χώρα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό από παιδιά νύφες στον κόσμο και ότι αυτός ανέρχεται σε περίπου 223 εκατομμύρια. Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο ανήλικα κορίτσια παντρεύονται κάθε χρόνο, αναφέρεται σε έκθεση της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τα παιδιά, της UNICEF, του 2020. Από μουσουλμάνους ως ινδουιστές, χριστιανούς, μέλη φυλών μέχρι αυτούς που ανήκουν σε κοινότητες εργατών σε φυτείες τσαγιού, υπάρχουν άνδρες από όλα τα δόγματα και τις κοινότητες που συνελήφθησαν γι' αυτό το ειδεχθές κοινωνικό έγκλημα.

Στον αραβικό-μουσουλμανικό κόσμο οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Το ποσοστό όσων έχουν τη δυνατότητα ανάγνωσης και γραφής είναι ελάχιστο. Η σεξουαλική τους ζωή ελέγχεται από μια πατριαρχική τάξη και έχουν περιορισμένες δυνατότητες οικονομικής ανεξαρτησίας. Σε πολλά μέρη της Ασίας διατηρούνται οι προκαταλήψεις εναντίον των κοριτσιών, με αποτέλεσμα τη βίαιη διακοπή κύησης θηλυκών εμβρύων ή την εγκατάλειψη των θηλυκών βρεφών. Τα κορίτσια και οι γυναίκες της Ασίας υποφέρουν επίσης σε δυσανάλογο βαθμό από το εμπόριο σάρκας, ένα σύγχρονο είδος δουλείας. Η φτώχεια και οι πόλεμοι επηρεάζουν τα κορίτσια και τις γυναίκες στην Αφρική, με τρόπο που δεν επηρεάζονται οι άνδρες, δεδομένου ότι οι μαζικοί βιασμοί οδηγούν σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και μολύνσεις από τον ιό του έιτζ. Επιπλέον, ένας πολύ μεγάλος αριθμός κοριτσιών πεθαίνουν στη γέννα, επειδή το σώμα τους δεν είναι έτοιμο να κυοφορήσει ή λόγω του ακρωτηριασμού των γεννητικών τους οργάνων.

Γιατί το 2010 υπάρχει τέτοιο χάσμα μεταξύ των δικαιωμάτων των γυναικών στη Δύση και εκείνων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ειδικά στον μουσουλμανικό κόσμο; Η φτώχεια είναι ένας λόγος, γι’ αυτό και γίνονται πολλές προσπάθειες για την καταπολέμησή της. Αλλά η φτώχεια είναι μόνο μια εκδοχή. Ενα μεγάλο τμήμα της καταπίεσης των γυναικών οφείλεται σε αξίες, πεποιθήσεις, συνήθειες και παραδόσεις που περνούν από γενιά σε γενιά και επιβάλλονται με πειθώ, ασφυκτικές πιέσεις και συχνά διά της βίας. Η ιστορία αποκαλύπτει ότι οι γυναίκες στη Δύση αντιμετώπισαν παρόμοια προβλήματα. Ωστόσο, μέσα στον περασμένο αιώνα όλες οι μορφές διακρίσεων καταργήθηκαν. Αν εξαιρέσουμε τις προφανείς διαφορές μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, πώς μπορεί να εξηγηθεί η διατήρηση της κατώτερης θέσης των γυναικών εκτός Δύσης; Μετά την απο-αποικιοποίηση, οι ανεξάρτητες χώρες που προέκυψαν μπορούσαν ελεύθερα να ακολουθήσουν τον δικό τους δρόμο, όχι όμως και οι γυναίκες. Αυτό οφείλεται σε δύο αλληλένδετες αιτίες. Η πρώτη σχετίζεται με το γεγονός ότι οι πρώην αποικίες θέλησαν να αυτοπροσδιοριστούν, αναβιώνοντας τον «αυθεντικό» πολιτισμό τους, μια δυσάρεστη εξέλιξη για τις γυναίκες. Και η δεύτερη, με την παρακμή της δυτικής εξουσίας έναντι των μη δυτικών πολιτισμών και ειδικά το Ισλάμ. Το τέλος της αυτοκρατορίας σήμαινε ότι οι αποικιακές δυνάμεις έπαψαν να τηρούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, ειδικά τα δικαιώματα των γυναικών. Συχνά ξεχνάμε ότι οι Βρετανοί αξιωματούχοι στην Ινδία εναντιώθηκαν στην καύση των γυναικών που χήρευαν και τη θανάτωση θηλυκών βρεφών.

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΑ ΙΣΛΑΜΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ

Τον Ιανουάριο, ένας Σαουδάραβας πατέρας πούλησε τη 12χρονη κόρη του σε έναν 80χρονο εξάδελφό του, έναντι 22.600 δολαρίων. Οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατήγγειλαν τον ηλικιωμένο άνδρα για βιασμό, αφού το κορίτσι κατέληξε στο νοσοκομείο με αιμορραγία. Ως κυρίαρχο κράτος, η Σαουδική Αραβία έχει υπογράψει και επικυρώσει τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που ορίζει ως παιδί κάθε άτομο κάτω των 18 ετών. Εχει υπογράψει επίσης τη Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων εναντίον των Γυναικών. Αυτό κάνει επιφανειακά το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας, ενώ στο Ιράν, για παράδειγμα, υπάρχει "Αστυνομία Ηθών" που ελέγχει τους πολίτες (και ειδικά τις γυναίκες) για κάθε παραβίαση του Κορανίου (βλ. επόμενη φωτογραφία).

H Σαουδική Αραβία υπέγραψε τις συμβάσεις για εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, όμως τις υπέγραψε υπό τον όρο ότι «σε περίπτωση σύγκρουσης της σύμβασης με τους κανόνες του ισλαμικού νόμου, το βασίλειο δεν υποχρεούται να τηρήσει τους όρους της σύμβασης». Φυσικά κάθε ανθρώπινο δικαίωμα καταπατάται όταν τον πρώτο λόγο έχουν οι παλιές θρησκευτικές και εθνικές αξίες. Το χειρότερο δε είναι πως το κίνημα υπέρ της πολιτισμικής διαφορετικότητας έχει προσδώσει σε παλιές μισογυνικές παραδόσεις τη νομιμότητα που χρειάζονταν. Φαίνεται πως θα είναι, για πολλές δεκαετίες ακόμη, εξαιρετικά δύσκολη η χειραφέτηση αυτών των γυναικών.

Η Δύση μπορεί να μην έχει πια τη δύναμη να επιβάλει τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως άλλοτε οι Βρετανοί στην Ινδία. Αλλά οι δυτικές οργανώσεις αρωγής που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις χώρες θα μπορούσαν να εξαρτήσουν την παροχή βοήθειας από τον σεβασμό των γυναικείων δικαιωμάτων. Αν εμείς στη Δύση δεν ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να επιβεβαιωθεί η παγκοσμιότητα των ανθρώπινων και γυναικείων δικαιωμάτων, τα επόμενα 100 χρόνια θα εξακολουθήσουν να είναι οδυνηρά για τις γυναίκες του υπόλοιπου κόσμου.

Αλλά, ας δούμε κάποιους όρους:  Βιολογικό και κοινωνικό φύλο  Ρόλοι φύλων  Ισότητα (ή ισοτιμία) των φύλων  Φεμινισμός  Πατριαρχία  Σεξισμός (έμφυλη διάκριση)

Οι ρόλοι των φύλων ή έμφυλοι ρόλοι είναι ευρέως αποδεκτές νόρμες που υπαγορεύουν και καθορίζουν τη συμπεριφορά και τη λειτουργία των φύλων στα πλαίσια της κοινωνίας, της εργασίας, της εκπαίδευσης, της θρησκείας, στις διαπροσωπικές ή ερωτικές σχέσεις κ.τ.λ. Αποτελούν ουσιαστικά τις «οδηγίες» για το πώς αρμόζει να συμπεριφέρεται ένας άνδρας και πώς μία γυναίκα. Τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στο κίνημα του φεμινισμού και τη χειραφέτηση της γυναίκας αλλά και την πίεση που ασκείται από το ομοφυλοφιλικό κίνημα για «ανυπακοή» και μη προσαρμογή στα έμφυλα καλούπια, οι ρόλοι αυτοί αμφισβητούνται ενώ υπάρχει επίσης έντονος διάλογος για το αν οι διαφορές που παρατηρούνται ανάμεσα στα δύο φύλα οφείλονται σε έμφυτα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου ή εάν αποκτήθηκαν λόγω της άκριτης επιβολής τους από την κοινωνία.

Ως κοινωνικό φύλο ή γένος αναφέρονται στη σύγχρονη βιβλιογραφία το σύνολο των χαρακτηριστικών που παραπέμπουν στην αρρενωπότητα και τη θηλυκότητα και διαχωρίζουν τη μία κατάσταση από την άλλη. Για αυτά τα χαρακτηριστικά λαμβάνεται υπόψη η κοινωνική δόμηση των φύλων (ρόλοι των φύλων) ή η ταυτότητα φύλου. Ταυτότητα φύλου ή έμφυλη ταυτότητα είναι η αντίληψη ενός ανθρώπου για το φύλο του (βιολογικό ή ψυχολογικό). Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχει μία φόρμα φύλων που αποτελεί βάση για τη διαμόρφωση της κοινωνικής ταυτότητας ενός ατόμου όσον αφορά στην αλληλεπίδρασή του με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας. Στις περισσότερες κοινωνίες, ο βασικός διαχωρισμός των έμφυλων συμπεριφορών διακρίνεται στους άνδρες και στις γυναίκες, ένα δίπολο φύλων, το οποίο και ακολουθούν οι περισσότεροι και το οποίο επιβάλλει συμμόρφωση στις αντιλήψεις της αρρενωπότητας ή της θηλυκότητας σε όλες τις μορφές του φύλου: βιολογικό φύλο, ψυχολογικό φύλο, ταυτότητα φύλου και έκφραση φύλου.

Όμως, σε όλες τις κοινωνίες υπάρχουν άτομα που δεν ταυτίζονται με όλα τα χαρακτηριστικά του φύλου που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση.

Η έννοια της ισοτιμίας των φύλων αναγνωρίζει ότι γυναίκες και άνδρες έχουν διαφορετικές ανάγκες και ισχύ και ότι αυτές οι διαφορές θα πρέπει να εντοπιστούν και να ληφθούν υπόψη έτσι, ώστε να εξαλειφθούν οι ανισότητες μεταξύ των φύλων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ίση μεταχείριση ή διαφορετική μεταχείριση η οποία θεωρείται ισοδύναμη όσον αφορά τα δικαιώματα, τα οφέλη, τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες. Αν και συχνά οι όροι «ισότητα» και «ισοτιμία» εναλλάσσονται, πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες. Ενώ οι διεθνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα μιλούν για «ισότητα», σε άλλους τομείς χρησιμοποιείται συχνά ο όρος «ισοτιμία». Ο όρος «ισοτιμία των φύλων» χρησιμοποιείται ενίοτε με τρόπο που διαιωνίζει τα στερεότυπα σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στην κοινωνία, υποδηλώνοντας ότι οι γυναίκες πρέπει να τυγχάνουν «δίκαιης» μεταχείρισης σύμφωνα με τους ρόλους τους οποίους επιτελούν. Ελλοχεύει ο κίνδυνος αυτή η αντίληψη να διαιωνίσει άνισες σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων και να εδραιώσει επιζήμια για τις γυναίκες στερεότυπα που αφορούν το φύλο. Συνεπώς, ο όρος αυτός θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή ώστε να διασφαλίζεται ότι πίσω από αυτόν δεν κρύβεται απροθυμία για πιο ανοιχτή συζήτηση σχετικά με τις διακρίσεις και την ανισότητα.